ÇÎrok çÎrokên kurdî kurmancî

Tûrikê Çîrokan

Dilazad ART

ZANINGEH

ENQERE 2015/6

ÇÎROKAN TÛRIKÊ

Dilazad ART

ZANINGEH

ENQERE 2015/6

Hemû mafên pirtûkê ji aliyê nivîskar û weşanxaneyê ve hatine parastin.

Bêdestur bi ti avayî hemû pirtûk kopî nabe û belav nabe.

Bi awayê ku çavkanî were nîşankirin, hûn dikarin ji ber bigirin.

Edîtor

›Ridwan Xelîl

Berg û Rûpelsazî

›Ridwan Xelîl

Redaktor

›Dilazad ART

›Mehdî Zana Karak

Şêwirmend

›Cuneyt Ewrereş

Pisporê Zanistî

›Gulîstan Azad

Wêne

›Aydan Arda

›Mübare Aba

Çapa Dîjîtal

ZANINGEH

ENQERA

2015/6

TÛRIKÊ ÇÎROKAN

Dilazad ART

Zaningeh: 28

Kurdî: 15

Ji bo Pêwendî, Pêşniyaz,

Rexne û alîkirinên We:

Dilazad ART

0 505 235 53 24

[e-mail]

dilazad.wordpress.com

Ridwan Xelîl

0 505 638 61 33

[e-mail]

ridwanxelil.wordpress.com

Zaningeh

zaningeh.net

[e-mail]

Navnîşana Dabarkirina Pirtûkê

http://www.zaningeh.net

JIYANNAMEYA DILAZAD ART

Li ser çand, huner û wêjeyê dixebite. Nivîs, helbest û lêkolînên

nivîskar ên bi Kurdî û Tirkî di kovar, rojname û malperên cihe cihê

de tên weşandin. Di bin sîya Zaningeh Mediayê de lêkolînên kurdewar,

xebatên dokumenterî, klîp û filmên kurt amade dike.

Tevî zimanê zikmakî (Kurdîya kurmancî) bi zimanê Tirkî û Îngilîzî jî

dizane.

Berhemên Dilazad A.R.T.

Kurdî

1- Destana Evînê, 2010

2- Ramanên Azad, 2010

3- Tûrik, 2011

4- Winda, 2012

5- Lêkolînên Kurdî | fasîkul I

6- Lêkolînên Kurdî | fasîkul II

7- Tûrikê Çîrokan 2015/6

Wergerandin

1- Rîsala Aborîye, 2010

2- Wateyên 12 Suretên Qur’an a Pîroz, 2011

Tirkî

1- Nûpelda’ya Ağıt, 2001

2- Taşa Yazı Yazmak, 2010

3- Kurşunlar Yürek Ağlattı, 2011

4- Yolcu, 2011

5- Şagird, 2012

6- Başkaldırı Şiirleri, 2012

7- Dijle’nin Çocukları, 2012

3

PÊŞGOTIN

Bi slavên germ...

Bi berhemeke nû, bi awayekî nû em li peşberî we ne. Tûrikê

Çîrokan.

Em zanin ku li ser folklor û kelepora Kurdan gelek berhem

hatine nîvîsandin nemaze li ser çîrokên gelerî berhevokên ji hev

hêjatir ji aliyên zimanhezan ve hatina amadekirin. Lê ev xebatên

li ser zimanê me yê şêrîn li gorî hin xebatên li ser zimanên biyanî

yên ku serjimara axêverên wan ji kurdî gelekî hindiktirin, kemtir e.

Divê em ji bîr nekin ku ji ber tundî û zilma lê hatiye kirin xêr û

başiyeke herî balkêş ya di salên dawîn de xwedî derketina zimanê

kurdî ye. Di vî warî de em kêfxweş in ku wek koma zaningehê û

wek xebatkarên zimanê xwe, em jî bahra(par) xwe dixina nav ve

kahnîya xêrê ku em hêvî dikin ev kahnî ti carî neyê çikandin û her

roj bêhtir avê bi herikene. ji bo ku zarokên Kurdistane ti carî tî

nemînin...

Bi hêvîya gelek berhemên xwedî bingeha kelepora Kurdan...

Li ser navê

Weşanên Zaningehê

Ridwan Xelîl

4

Ev pirtûk

diyarî hemû zarokên Kurdistanê ye

ku ji çîrokên kelepora xwe dûr ketine

....

5

Naverok

ZÊRKA ZÊRAN.........................7

ÇAR HEYWANÊN DI BÎRÊ DE ... 13

ÇÛK Û PÎRÊ ........................... 18

ÇÊLÊKA ZER........................... 22

6

ZÊRKA ZÊRAN

Hebû nebû

carek ji caran

rehmet li dê û bavê

hazir û guhdaran

***

Zêrka Zêran hebû. Rojek ji rojan Zêrka Zêran

û hevalên xwe diçin qirşika. Zêrka Zêran qirşikê

xwe didêhev. Duvre ji hevalê xwe re dibejê:

- Min qirşikê xwe danehev. Heta hûn qirşikê

xwe bidinhev ezê razim. Dema ku we karê xwe

xilaskir min şiyarbikin. Ê dî emê bihevre biçin

malê.

Zêrka Zêran li bin sîya darekê xwe direjdikê û

di xewve diçê. Piştî ku hevalên Zêrka Zêran qir-

7

şikê xwe didinhev diçin malê. Li bin sîya daran

Zêrka Zêran jibîrdikin.

Duv demekê direj Zêrka Zêran şiyardibê. Li

dora xwe dimeyzênê, tu kesî nabînê. Ne mirov

û ne ti sewal xuyadikirin. Zêrka Zêran bi tena

serê xwe mabû. Rêya male jî nedizanî. Ji neçarî

di reyêkê de meşî. Hirçek derdikevê hemberê

Zêrka Zêran. Hirç ji bo ku Zêrka Zêran bixapîne

dibejê:

- Ez dayika te me.

Zêrka Zêran dibejê:

- Pelava dayika min keske, desmala we sipîye

û bi şalwar digerê.

Hirç ji gotina xwe navegerê. Zêrka Zêran ji

hirç re dibejê:

- Min rêya xwe şaşkiriye. Bi xêra xwe min

bigihijêne mala bavê min. Duvre tu çi bixwazê

ezê bidim te.

Hirç di dile xwe de dibejê:

- Ez li ezmana li te digerîyam tu li erdê hatî-

ye berdestê min. Ezê çawa te berdim.

Hirç bi zorê Zêrka Zêran dibê şikefta xwe.

Zêrka Zêran dibêjê:

8

- Ez Zêrka Zêran bûm,

Keça bavê xwe bûm,

Xwişka heft bira bûm,

Îro girtîyê hirçêkî har im.

Zerka Zêran ji neçarî li ba hirç dimenê. Dibe

kevanîya hirç.

Piştî gelek sala dudo zarokên Zêrka Zêran

çêdibin. Navê yekî Îsa, navê ê dîn Mûsa dideynin.

Rojekê Zêrka Zêran ji xwe re li zozana

digerê. Dibînê ku şivanek li zozana pezê xwe

diçêrê. Ji dengê şivan têdigihejê ku ev şivanê

mala bavê we ye. Ji şivan dipirsê:

- Ma tu ne şivanê bavê Zêrka Zêranî?

Şivan bersiva Zêrka Zêran didê:

- Belê, ez şivanê bavê Zerka Zêran im.

Zêrka Zêran dibejê:

Ez Zêrka Zêra me,

Xweha heft bira me,

Girtîka hirça me,

Dayîka Îsa û Musa me.

Lê belê di dile Zêrka Zêran de şek çêdibe. Ji

şivan bawernake. Ditirse ku şivan jî mîna hirç

9

wê bixapîne. Ji bo ku ji şivan bawerbikê ji şivan

dixwazê ku ji heft gunda heft qinaba/kindira

bênê. Şivan bi lez tê gund. Buyerê ji bavê Zêrka

Zêran re dibejê. Bavê Zêrka Zêran ji heft

kurê xwe re dibejê:

- Her yek ji we herin gunde xwe kindirekî

benîn.

Birayê Zêrka Zêran diçin ji gundê xwe heft

kindira tênin. Kindira didin şivan. Şivan diçê

cihê ku Zêrka Zêran lê dîbû. Heft kingira şanî

Zêrka Zêran dikê. Zêrka Zêran ji şivan bawer

dikê û bi şivan re diçê. Her dû zarokê xwe li wir

dihêlê. Piştî demekê hirç tê şikefta xwe. Her

dû kurê xwe dibînê. Lê Zêrka Zêran nexuyaye.

Ji zaroken xwe Zêrka Zêran dipirsê. Zarok dibejin:

- Dayîka me çû mala kalkê me. Yê ji me re

hêka benê.

Ji hersbûnê hirç dirajê Îsa û Mûsa. Her dû

zarokan li zinarê şikeftê dixê. Bi wî awayî her

dû zaroken xwe dikujê.

Dema Zêrka Zêran tê malê gelekî kefa dê û

bav û birayên we tê. Zêrka Zêran bê çi hatibû

serê we yek bi yek ji malbata xwe re dibeje.

Bavê Zêrka Zêran dibejê:

10

- Keça min em gelekî li te gerîyan. Me ti çol û

zozan û çiya nehiştin. Lê me ti şop ji te nedît.

Şikir ji Xwedê re îro tu hatî mala xwe.

Bav û birayên Zêrka Zêran ji bo ku heyfa xwe

ji hirç bistenin lihev civîyan. Heft birayan biryar

dan ku bi heft derba wî hirçî bikujin. Roja dî

heft birayên Zêrka Zêran xwe ji bo kuştina hirç

amadekirin. Tîr û kevan û rime xwe sazkirin û

ketin ser reya şikefta hirç.

Dema hatin ber şikefte ditin ku wa ye hirç li

ber şikefteye. Birayê mezin bangî hirç kir:

- Hirço hirço, îro roja heyf standineye. Em

heft birayên Zêrka Zêran’in. Em hatina heyfa

xweha xwe. Were xwe berde meydana şer. Em

bibînin ki mêr e kî tirsoneke.

11

Hirç bi awayeki ji xwe bawer tê meydane. Du

birayên Zêrka Zêran du tîran li çavên hirç, du

tîran li destên hirç, du tîran li pîyen hirç û rimekî

jî li dile hirç dixin û hirç dikujin.

Piştî ku heyfa Zêrka Zêran hate standin bavê

Zêrka Zêran, Zêrka Zêran bi şivanê xwe re dizevicenê.

Bi wî awayî Zêrka Zêran û şivan gihaştin

miradê xwe.

Kesên ku bêbext bê yê bêbextîye bibînê.

Çîroka me li diyaran,

Rahmet li dê û bavên guhdaran,

Ji xeynî şeytanê qûlên dîwaran.

12

ÇAR HEYWANÊN

DI BÎRÊ DE

Hebû nebû

carek ji caran

rehmet li dê û bavê

hazir û guhdaran

***

Di demeke gelekî kevin de rovîyek hebû. Rojek

ji rojan dikevê hundirê bîrekê de. Piştî ku gelekî

ma rojekê gurek tê serê bîrê. Li hundirê bîrê dimeyzênê

û dibînê ku rovîyek di hundûrê bîredeye.

Rovî gur dibînê. Rovî bangî gur kir:

13

- Tu li wir çi dikê? Beredayî digerê. Ez dizanim a

niha tu birçî jî bûye. Di hundirê vê bîrê de kerîyek

pez heye. Ez çiqas dixûm xilasnabê.

Ev gotinên rovî girîz ji devê gur anî xwarê. Gur ji

rovî bawerkirîye û xwe berdaye hundûrê bîrê. Gur

dimeyzênê ku ne meh hene û ne bizin hene. Dibejê:

- Kanî kerîye te digot.

Rovî dibêjê:

- Min henek li te kir. Ma çi karê pez li wir heyê.

Piştî demekê kerek hatîye serê bîrê. Dibînê ku di

hundûrê birê de rovîyek û gurek heye. Rovî û gur

bangî kerê dikin. Dibejin:

- Hey kero! Li vir zewîyeke meyî ce heye. Ger tu

jî werê emê wî ceyî li xwe parkin.

Navê wî li serêye. Ker ker e. Heman ji wan

bawer dikê û xwe diavêjê bîrê. Di bîrêde tiştek xuyanakê.

Ker dipirsê:

- Kanî ceyê ku we digot?

Rovî û gur pê dikenin. Dibejin:

- Hey kero ma zewîya ce li vir çi dikê?

Piştî demekê kiroşkek tê serê bîrê. Dibînê ku

rovî û gur û kerek dibinê bîrêdene. Kiroşk ji wa

dipirsê:

14

- Hûn li wir çidikin?

Her sê heywan dibejin;

- Li wir bexçê gêzer û xasa hene.

Kîroşkê jî ji wa bawerkir û xwe avêtê bîrê.

Kîroşk ti tiştî nabînê. Ji wa dipirsê:

- Kanî ew bexçê ku we digot?

Her sê heywan dibejin:

- Me henekê xwe bi te kir.

Vê carê her çar heywan di hundûrê bîrê de

rawestiyane. Her çiqas rawestane ti kes bi ser

wa de nehatîye û bi wî awayî hefteyek derbaskirine.

Ew maye ku ji nêza û ji birçîbûna bimrin. Rovî ji

gur û ji kerê re dibejê:

- Ka em kiroşkê bixin.

Ev pêşnîyara rovî dipejirenin û kiroşkê dixûn. Lê

goştê kîroştê ûrê wan têr nekir. Bi zorê hefteyeke

debara xwe kirin. Duvre disa pirçîbûne li serê wa

xist. Rovî bi awayekî bêdeng diçe bal gur û ji gur

re dibejê:

- Tu biya min bikê emê kerê bixun. An emê ji

birçîbûna bimrin. Gur ji birçîbûna fikrê rovî qebulkir.

Biryara xwarina kerê dan. Rovî û gur bihevre

erîşî kerê kirin û ker xwarin. Rovî hîlêbaz bû. Her

çar linge/pîye kerê ji xwe re hilandin. Gur têr xwar.

Heftek derbasdibê. Tu kes bi ser wan de nehatiye.

15

Rojekê dengek ji rovî te. Gur sedema wî dengî

dipirsê. Rovî dibejê:

- Ez ji birçibûna linge xwe dixûm.

Gur ji rovî bawerdikê. Gur jî dirabê û lingê xwe

dixwê. Piştî demekê dengekî dî ji rovî tê. Gur sedema

wî dengî dipirsê. Rovî dibejê:

- Ez her sê lingê xwe dixûm.

Gur ji rovî bawer dikê û her sê lingê xwe dixwê.

Piştî demekê rovî tê ba gur. Gur dimeyzênê ku her

çar lingê rovî pêvene. Gur femdikê bê çi hîle hatî-

ye serê wî lê êdî tiştek ji destê wî nayê. Rovî bi vê

dekê gur jî dixwê. Piştî ku rovî gur xwar halo dia/

lawa dikê:

- Ya Xweda ye min ku ez ji vir derkevim, ezê

mewlûdeke bidim.

16

Piştî vê lawayê bahozek dirabê û hundûrê bîrê

tijî qirşik û darik dibê. Rovî pel qirşik û darika dikê

û xwe hildikişê devê bîrê. Rovî bi vî awayî ji bîrê

rizgardibê. Piştî ku ji bîrê derdikevê dibejê:

- Vaye ez ji bîrê xilasbûm ne hewceye mewlûdê

bidim.

Piştî vê gotinê bahozeke dî derdikevê û dîsa rovî

dikevê bîrê. Dîsa lawa ji Xwedê dikê. Tofanek çêdibê.

Rovî hevî dikê ku dîsa ji bîrê derkevê. Bi tofane

re lateke mezin digindirê binê bîrê. Çermê rovî di

binê bîrêve dibê yek.

Kesên ku li gotina xwe xwedî dernekevê dibin

barê gotina xwe de dimênê.

Çîroka me li diyaran,

Rahmet li dê û bavên guhdaran,

Ji xeynî şeytanê qûlên dîwaran.

17

ÇÛK Û PÎRÊ

Hebû nebû

carek ji caran

rehmet li dê û bavê

hazir û guhdaran

***

Carekê ji caran pîrekek hebû. Rojekê ji roja mevanên

pîrekê ten. Ji bo ku nanê xwe bi tenûrê

wekê, hatibû serê tenûrê. Hundure tenûrê tijî

qirşik û darik û ardû dikê lê tenûr pênakevê. Çiqas

pifdikê tenûrê tenûr pênakevê. Çûkek tê xwe le

ser tenûrê dideynê. Çûk dibînê ku pîrê çi dikê nakê

nikarê tenûrê pêbixê. Çûk dibejê pîrekê:

- Wa pîrê, wa di pîyeminde sitirî hene. Ger tu

van sitirîya ji pîye min derxê û bixê çavîya tenûra

xwe, yê tenûra te pêbikevê.

18

Pîrê biya çûk dikê. Sitirîyan ji pîye çûk derdixê û

dixê çavîya tenûrê. Tenûr pêdikevê. Pîrê nanê xwe

bi tenûrê ve dikê. Dema ku pîrê nan xilaskir çûk

bangî pîrê dikê:

- Wa pîrê!

Pîrê dibejê:

- Çiye?

Çûk dibejê:

- Pîrê ya tê sitirêyen min bidê min an tê heft

nan û qursikekê bidê min an jî ez bela xwe ji te

venakim.

Pîrê ji bêçaretî heft nan û qursikekê didê çûk.

Çûk ji wir difirê diçê digihêjê şivanekî. Dibînê ku

şivan mîrok û kêzika û rîx û pişkûla dixê nav şîrê

xwe de. Çûk ji şivan re dibejê:

- Wa şivano! Wî şîrî birjêne û şîrnî nû bidoşe. Va

nanê germ û qursikê germ li ba min heyê. Emê bi

şîr re bixûn.

Şivan bîya çûk dikê. Piştî ku bihevre xwarin xwarin

çûk dibejê şivan:

- Şivano ya tê heft meh û beranekî bidê min an

tê nanê min û qursikê min bidê min. Tu nedê min

ez bela xwe ji te venakim.

Şivan ji bêçaretî tiştê ku çûk dibejê dide çûk.

19

Çûk ji ba şivan difirê diçê li hemberî dawetêkê

tê. Çûk dibînê ku her kes ker û bergîl û kuçik û

pisîka digurenin. Çûk ji wa re dibejê:

- Dev ji wa berdin. Wa li ba min heft meh û beranek

heye. Ger ku hûn bixwazin ezê van meh û

beranê xwe bidim we.

Dawetvan gelekî kefxweşbûn. Meh û beran gurandin

û kelandin. Dawetvanîya xwarina xwe xwarin.

Duvre çûk dibejê:

- Ya hûn heft meh û beranê min bidin min an

hûnê bûkê bidin min.’

Ji neçarî bûkê didine çûk.

Çûk bi bûkê re diçê digihêjê gavanekî. Dibînê ku

bilûra gavan heye. Ji gavan re dibejê:

20

- Gavano ger tu wê bilûra xwe bidê min ezê vê

bûkê bidim te.

Gavan li çi digerê. Hemen bilûrê didê û dirajê

bûkê.

Çûk bi bilûra xwe diçê ser hêtekî/dîwarekî xanî-

yekî ketî. Li bilûrê dixê û bangdikê. Dibejê:

- Ji wir û ji vir kî wek min heye. Min sitirî dane bi

heft nana, nan dana bi heft meh û beranekî, meh

û beran dana bi bûkekê, bûk da bi bilûrekê û ana li

ser vî hêtî li bilûra xwa dixim. Ma kî wek min jêhatî

heye?

Çûk ve gotinê sê cara dibejê. Dema ku çûk bi wî

awayî dixwenê hêt dibin çûk te tê hêrivandin û çûk

dibin hêtê ketî de dimirê.

Bitrîtî ji gayê cot re jî namê nê.

Çîroka me li diyaran,

Rahmet li dê û bavên guhdaran,

Ji xeynî şeytanê qûlên dîwaran.

21

ÇÊLÊKA ZER

Hebû nebû

carek ji caran

rehmet li dê û bavê

hazir û guhdaran

***

Keçikek hebû. Navê wê Eyşêbû. Di piçûkatîya we de

dayîka we mir. Çêlekeke wa hebû, ji ber ku bi şîrê wê

mezinbûbû jê re digot dayê. Bavê keçikê jinek ji xwe

re anî. Keçikeke wê jinikê jî hebû. Jinbavê ji keça xwe

gelekî hezdikir. Hemû karê giran bi Eyşê dikir. Ti hevalê

Eyşê nebûn ji çêlêka zer pêve. Jinbavê ji bo çêrandina

çêlêkan Eyşê dişiyand zozana. Dema ku Eyşê diçû ber

çêlêka jinbava vê ta û singig didanê û digot ji me re

fanêre çêbike. Çêlêka zer, çêlêkên dî diçêrandin û Eyşê

bi ta û singig fanêra dihûnand. Her roj fanêrek dihû-

nand. Jinbava wê çavnebarî lê dikir.

22

Rojekê dibêjê keça xwe dibejê tu here ber çêlêkan.

Keça jinbavê çû ber çêlêkan. Dest bi hûnandina fanêra

kir. Dema ku çêlaka zer dît keça jinbavê dest bi fanêra

kir erîşî çêlêkên dî kir. Berê her çêlêkekê dida deverekê.

Keça jinbavê heta evarî çêlêk bi darê zorê kom

dikir. Êvarî bi girî hate malê. Hê rêzek ji fanêrê xwe

çênekiribû. Dayîka wê jê dipirsê:

- Çîma te fanêrê xwe çênekir?

Keçik dibejê:

- Çêlêka zer da pey çêlêkên dî. Heta min êw gihandin

hev bû êvar.

Jinbav dîsa dihêlê ku Eyşê herê ber çêlêka. Rojekê

bi dizîka li pey şopa Eyşê diçê. Ji bo ku raza vî karî

fembikê. Dibînê ku dema keçik dest bi hûnandina

fanêra dikê çêlêka zer çêlêken dî didê çêrandin. Ev bû-

yer gelekî li zora jinbavê diçê. Ji ber vena jinbava wê ji

Eyşê heznedikir. Bi hêrs tê malê. Jinbava keçikê rojeke

xwe nexweş dikê û ji mêrê xwe re dibejê:

- Ez nexweşim. Dilê min diçê goştê çêlêka zer.

Merik dibejê:

- Temam emê ji bo te çêlêkeke dî bigurenin.

Jinik dibejê:

- Na. Dibê goştê çêlâka zerbê.

Merik dibêjê:

- Tu dizanê keça min pirr ji wê çêlêkê hezdikê. Ezê ji

23

te re çêlêkeke dî bigurênim.

Jinik ya xwe bi ser ya mêrê xwe dixê. Merik ji bê-

çaretî daxwaza jina xwe bi ceh tênê. Ji bêçaretî merik

bîya jina xwe dikê. Keçik ji bo vê biryarê gelekî xemgîndibê

û digirî. Keçikê digot:

- Çima hûn dayîka min dikujin?

Çêlêke ji keçikê re got:

- Dema ku jinbava te goştê min bixwe yê tamake

nexweş û tahl jê werê û dema ku tu bixwê yê tameke

gelek xweş jê werê. Dema ku te goştê min xwar

hestûyen min neavêje, li devereke zevîye veşere.

Dema ku ji te re pêwistbû were derxe, tiştê ku tê

bixwazê yê ê biceh.

Rojekê li gund daweta kurê mîr çêdibê. Jinbav û ke-

çika xwe diçin dawetê. Eyşê li malê dihêlin. Eyşê diçê

nav zêvîye hestîye çêlêkê derdixê. Dibînê ku hemû

hestî bunê cilên zêr. Cilên xwe li xwe kir û pêlavên xwe

li pîye xwe kir û çû dawetê. Keça jinbavê ji dayîka xwe

re dibêjê:

- Daye ev keçik çiqas dişibihê Eyşê.

Jinbav dibejê:

- Ew ji ku halo xweşik û bedew tê.

Dema zava çav li Eyşê dikê dildikeve keçikê.

Dixwazê bi keçike re bizewicê. Hişê wî bi tev diçê ser

Eyşê. Keçik piştî ku demekê li dawetê dimênê tê malê.

24

Li malê ji bo ku heywana avdê diçê ber bîrê. Dema ku

xwe ditevênê ferek pêlava vê dikevê bîrê. Duvre jinbav

û keça xwe ji dawetê tên malê. Dibînîn ku Eyşê karê

xwe dikê.

Rojekê kurê mîr tê serê bîrê ku hespê xwe avdê. Dibînê

ku ferek pêlav dinav ava bîrêdeye. Wê fera pêlavê

derdixê. Tê hişê wî ku ev pêlav ya keçika ku hatibû

daweta wî. Kurê mîr dibejê:

- Ev pêlav li pîyê kê werê ezê pêre bizewicim.

Li her çar alîye welat digerê. Keçikê ku ve bûyêrê

dibihîsin ji bo ku pêlav li pîyê wa werê tilîyê pîyê xwe

jêdikin. Lê dîsa li pîyê tu kesî nedihat. Kurê mîr tê

mala Eyşê. Keça jinbavê xwe didê pêş, pêlavê li pîyê

25

xwe diceribênê. Çi dikê nakê pêlav li pîyê wê nayê. Di

dawîde bangî Eyşê dikin. Jinbav û keça xwe ji vê bangê

pirr acizdibin. Lê dema ku kurê mîr pêlavê li pîyê

Eyşê digrê, dibînê ku pêlav tam li gora pîyê Eyşê’ye.

Kurê mîr bivêna gelekî kefxweşdibê. Mîr tê keçike ji

kurê xwe re dixwazê. Keçikê didine kurê mîr. Heft roj û

heft şeva dawetê dikin.

Rojekê keçik tê malbavan. Jinbav dibeje:

- Ezê serê te bişom.

Eyşê dibeje:

- Ez mezin bûme, bi mêr bûme, tê çawa serê min

bişo.

Bi zorê jinbav keçike dibê serşokê û serê keçikê

dişo. Ji bedela şeh de pora keçikê bi derzîya dişkine.

Xwîn ji serê keçikê diherikê. Keçik dibejê:

- Ya Xwedê xwezî ez bûbame çûkek û ji destê jinbava

xwe xilasbûbame.

Wê kêlîke di bê çûk û difirê diçê baxçê mêrê xwe.

Mîrzade tê malbavana jina xwe ji jinbava pîreka xwe

dipirsê:

- Kanî jina min?

Jinbava keçike dibejê:

- Ez nizan im.

Piştî ku mîrzade jina xwe nabînê, jinbava jina wî

keça xwe didê mîrzadê. Eyşêya reben a ku bûye çûk

26

difirê te bexçe mîr. Dibînê ku bexçevan dara avdidê.

Çûk li ser darê bi baxçevan re diaxivê. Bexçevan tê

rewşa çûk ji mîrzade re dibêjê. Mîrzade dibejê:

- Herin wî çûkî benin.

Çûk ji bexçevan çakete wî dixwazê. Baxçevan çakete

xwe didê û çûk tê xwarê. Çûk çaket li xwe dikê. Dema

ku çakêt li xwe dikê dibê keçik. Baxçevan diçê rewşê

ji mîrzade re dibêje. Mîrzade tê û digihejê pîreka xwe.

Duvre jinbav û keça wê dikujin. Mîrzade û jina wî bi

dilşadî jiyana xwe didomenin.

Ê ku bîrê ji bo hevalê xwe bikolê, berî hevalê xwe

ew dikevê wê bîrê.

Çîroka me li diyaran,

Rahmet li dê û bavên guhdaran,

Ji xeynî şeytanê qûlên dîwaran.

27

28

Em zanin ku li ser folklor û kelepora

Kurdan gelek berhem hatine nîvîsandin

nemaze li ser çîrokên gelerî berhevokên

ji hev hêjatir ji aliyên zimanhezan ve

hatina amadekirin. Lê ev xebatên li ser

zimanê me yê şêrîn li gorî hin xebatên

li ser zimanên biyanî yên ku serjimara

axêverên wan ji kurdî gelekî hindiktirin,

kemtir e.

Divê em ji bîr nekin ku ji ber tundî

û zilma lê hatiye kirin xêr û başiyeke

herî balkêş ya di salên dawîn de xwedî

derketina zimanê kurdî ye. Di vî warî de

em kêfxweş in ku wek koma zaningehê

û wek xebatkarên zimanê xwe, em jî

bahra(par) xwe dixina nav ve kahnîya

xêrê ku em hêvî dikin ev kahnî ti carî neyê

çikandin û her roj bêhtir avê bi herikene.

ji bo ku zarokên Kurdistane ti carî tî

nemînin...

Ridwan Xelîl

**