ÇÎrok çÎrokên kurdî kurmancî

anîm vê civata xweş.»

Wî her U mêvan guhdarî (iikir û cU bcr xwc de jî pirs ji xwe

dikir. Gava dihat bîra wî ku pu-sina bUce, qirika wî ziwa (Ubii,

(Utirsiya ku hinck ji guncUyan jê re bibêjin: «De here sêwlekê

heram, zarokê do ye, xwc çi şareza (Ubîne!» Loma jî gotinên

xwc fl pirsên xwe tcvde (U dUê xwe de (iihişt.

Yekî ji hazU-an, gotma mêvan buî û pirsî:

- Erê pismam, ma gelo ku Berzanî bi ser mc de ne bat, yan

nikari be... em ê bi xwe çi bikin? Ciyê me erdekî rast e, eskc-

rck tenê, kane me giştan bide ser bev?

Yê mêvîm hinekî rawestiya, mizicî fl te digot qey awirê wî

vegeriyan ser Şêrzad, weke yekî ji xwe re bêje, «Tu ji xwe rc U

aqUê wî, çi pusan dike?!» Şêrzad jî bi xwe dixwest pirsekc wi-

lo bUce, lê wî (U xwe dernexist ku pu-seke wUo U telê wî tê, ew

jî, hebekî mizicî fl piyê xwe hejand. Yê mêvan, bi pirs dcst bi

bersivê kir:

- Ezbcnî, te navê dewleteke weke Hindistanê bihîstiye?

Şêrzad, wê çaxê xwe fufitand û kire Uitc-Uit, lê yê mêvan bi

xwe berê xwe dayê fl pirsî:

- Bi aqilê min hejmara wan 300 mflyon e, ne ?

Şêrzad wê çaxê gûman ne kir, wekî pirs ji wî re yc, vcgc-

rand:

- Na, na, îsal dersa Hîndê, bi me re derbas bfl ye, jimara

wan 580ê mflyon e!

- De min ne got -mêvan berdewam kir- vê dewletê, ma bfln

zanm ka çawa xwe serfuaz kir?.. ZUamek tenê bfl, zUamek!

Navê wî, Mahatma Gandî, hemû mUetê xwe ji bin destê îng-

ilîz dendst. Ew jî çawa?.. Carekê, GancU bîna biçûk bii, cU

emrê vî pismamê min de bû -mêvan dcstê xwe ber bi Şêrzad

kir- Hîna xwîna wî germ bû, têr merîfet ne bû bû... lê qehra

zilma îniglîz, nema tehmûl kir. Carekê cw ji mal derket fl ne-

85

be(U bû. Dê û bavê wî, nema zanî bfln bê U kuderê ye? Çi (U-

ke?.. Lê wî, xwc ji ber tukesî venedin bû. Ew çû nav gxmd fl

bajarên Hindistanê, (Ugeriya, xortê mîna xwc xwîngcrm sor

dikir ku dest bi şer bUcin, U cUjî çavsorî fl zulma îngilîzan.

Gan(U geriya, geriya,... rastî çend hebên wekc xwc bat. Wan

soz dan hev ku dest bilînin û şer bUcin. Demek çîi, Ganciî pir

nerihet bîi, kar zû bi zfl ne digiha ser hev. Rabfl qerar sitcnd

ku bcre malê, bona bmck alflcariyê ji dê û bavê xwe bistîne,

wan jî bibîne ku dUê wan têkeve cî. Gandî, beriya ku herc

malê, nameyek şand, tê de nivisîbfl ku ew ê filan rojê bigUiêje

malê. Roja Gan(U bat, (Uya wî derketi bû pêşiya wî. Wê rahiş-

ti bfl qetek hesin û kevirckî sotmê pê dbdst! Gava Gan(iî cv

tişta dît, ma behetî! Ji diya xwe pu-sî:

- Dayê, tu çi dUcî? Ev çi hesin fl kevirê sotmê ye cU destê te

de?

Diya Gandî bi dUovanî lê vegerand fl gotê:

- Lawikê min, ez dixwazim şûjin fl derziyan ji mala me re

çêkim!

- Lê tu zanî ku tu salekê jî çêkî, tu xelas nakî?! Yê bazû- U

sflkê weke axê ne, U her dUcanê hene,

Gandî, cU ber dUê diya xwe da, lê ew (U wê baweriyê de bû

ku hişê diya wî kêm bûye û xurUiye. Lê (Uya wî, bi şarczayî lê

vegerand:

- Lawo, ez jîweke te, tiştê îngUîzan çêku-iyc, bazu- U dUcana

(Ubînim, kirîna wan jî, hêsantir e ji çêkirina van dera û şflji-

nên ku cz ê çêkim. Lê ma em ê çawa bikari bm îngilÎ7an ji

welatê xwe biqewitînin, gava hemû kirîn fl fuotina me bi wan

rc be? Em tiştê xwe pu bi erzanî

buhatu-, çêku-î, ji wan dikirm. Heger em xêrflbêra welatê xwc,

bi xwe hilînin û deynm, çêkin û bU"roşm mUetê xwe, tu karê

mgilîzan U vir, U welatê me namîne!

- Dibêjin, -yê mêvan berdewam ku-- ku Gandî bû wek yekî

ku serê vn U tirbê keve, nas kir ku çi gcrek e fl ji çi dest bi şe-

rê îngUîzan bUce. Wî jî ji mala xwe dest pê ku-. Nema bi filsckî

tiştckî îngilîzan ku^î û nc tiştckî mala xwe fuot wan. Û helbet

mUct bi ya wî ku-, wî çi bbcwesta, mUct jî wcke wî dUdr. Û we-

86

ke (Ubêjm, «mUet bi qaîdê xwc ye»! Hegcr qaîd riya baş û

rast da pêşiya mUet fl ew bi xwe U pêşiya mUct meşiya, mUet ê

gişt bide pey wî... \cc&, çi ji me tê xwestm? Divê em çi bikin?

Scrokê mc çi ciixwaze ji me?.. Gelek ji me baş nizanin fl ji hev

demaxin!

Gava Şêrzad ev çîrok bUiîst, mflyên laşê wî rabûn. Wî baş

bala xwe cUda ser gotinên mêvan, lê cU dUê wî de bfl bcsret,

gclo cUên mêvan bi xwe yên dUcanan e, yan wîbi xwc dirfltiye.

Carina bi nerînên hiir U kincên vn (iinêrî, lê şewqa lampê

nizm fl diimana cixaran ne

Şcvbibêrka wê şevê dirêj bfl. Yê mêvan gelek ^okên din

wckc çîroka Gan(U U ser Berzanî jî got. Lê Şêrzad wek yekî

ku xwc (U dunyayckc nfl de bibîne, cara pêşîn şevbUiêrka wUo

pir xeUc fl czûmct, U ser miletê xwe yê kurd bazu- cUbc.

***

Şêrzad scrê xwe yê ^anbûyî ji pirsan rakir, Mervanê Ezîzo pêr^ wî

- Mervan, tu bi Xwedê dikî, heger careke

we bê, min haydar bike, ez ê cUsa bêm ji xwe re guhdarî bi-

kim, çi şevbihêrkek xweş bfl!

Mervan, wekî arifekî rîsipî, bi şareza^ û bawerî vegerand:

- Hey ehmeq, tu cU guhê gê de î, ev ne şevbUiêrk bû. Şevbi-

hêrka ku tu dikarî bi pîrika xwe re biqedînî, gava di zaroktî

de ji me re çîroka «Gur fl rovî» digot. Ev civîn bfl, civîn!... Ci-

vîna partiya me bfl, te nas kir?!...

Şêrzad, ma sar û cemidî, serê wî ket ber, û te (Ugot qey bfl

bizmar (U erdê de, nema tevger jê çêbfl... Û şevbibêrk bfl gi-

rêkek mezin ji têderxistinoka, di serê wî de digeriya, disinci-

rand. Gotm fl çîrokên tê de bihîsti bû, dawiya wan ne dihat.

Û (U wan rojên girîng de, yên berî taqekirdinê, her roj danê

sibê û danê êvarê Şêrzad radihişt pu-tûkek xwe fl cUda scr riy-

an... lê xwendm qet ne U ser bala wî bû. Bû bû weke teyrê ku

ji refê xwc bunîne, hertim

Her roj şiklên nfl di cwrên ezmên de U ber çavên wî çêdibûn

û te bombe jî U ber wî biteqanda, wî nerîna xwe ji wan qut ne

dikir.

87

Wcke dcmsalekc nû şflna yeke kevm bi^e, Şêrzad jî pe-

lek bû fl ji dara xwe ket, tu ramanên berê (U scrî de ne man.

Te (Ugot qey ne ew Şêrzadê berê yc ku «Dbcwest yekemînê

dersxana xwc derkevc* nema du xêz fl hevok ji putûkên xwe

xwend... Gava bû wexta taqekirdmê, wî karê xwc û bajêr jî nc

kir.

88

RESÛL

Berî sê mehan, Resûl bû bû melê gundê Avsîra. Ew jî piştî

tifaqa guncUyan bi bavê wî re, Şêx Tace-dînê Kerkim(U. Çend

rojên pêşîn, ResîU bi qedir û qîmet U gimd derbas kirin. Gun-

(iiyan, ne dihişt ew danekî bi tena xwe U mal rûne. Her rpj U

malekê bi şîv dibfl fl civat U dora wî (Ugeriya. Çendak derbas

bû, ResîU bfl weke yekî ji gund, bi ser sbdetê bemû guncUyan

vc bfl; nas kir bê kî çi balê wî ye, kî çi kul û derdê wî ye. Lê

yekê tenê bişê wî biri bfl; nizanî bû wckî cw bcrdu keçikên ci-

wan û bedew yên ku ji mala Hecî Hemîdo derciikcvin, k^an ji

wan keça wî ye û kîjan jina wî ya piçflk e! Yekê ji wan dUê v/î

dikewgirand. Şeva ku U mala wan jî bi şîv bû, ber ku çavên wî

U yên wê dUcetin neqrîsk ji dUê wî diçfl, lê helbet, weke mele-

kî şareza ne dihişt ku kes pê derxe.

GuncUyan jê rc digotin «Seyda», lê navê wî yê rastî ResîU

bfl. Xortekî 25 salî, bejinzirav fl bilind bfl. Hin^ dêmê wî zer

bfl, te ê bigota, te ew di quşîifê de kiriye. Zerbûnê, bilatim

89

avêti bû zelaUya çavên wî û dihi^t ku merov zelûltiyekc kîir fl

bêsînor (U wan de bibîne. Tenê şaşika vn ya sipîboz û temîz

ku bi hosta^ U serê wî bati bfl pêçan>

(iihişt ku merov binekî

bi ûcaxî û zîyaretî manê bide wê zcrbûna quşîîfî.

ResiU bi xwe tu feqetî û meletî cU jiyana xwe ne kiri bii, şe-

rîet jî U tu deran ne xwen(U bfl. Tenê şeş sinifê medresê tc-

waw kiri bû, cw jî bi teşqele fl çetinî, ji ber ku di zaroktiya

xwe de pir mizu- bû, fêlonek bû. Bevê wî jî, şêxekî bi nav fl

deng bîî, (Utirsiya ku Resûl di (Ubistanan de xisletê wî hîn xe-

rabtir bibe, ew ji (Ubistanê dendst fl wê çaxê ji xwe re (iigot:

- Heft zarokê min hene, evaya jî bUa bibe bi goriya wan.

Hesêb bike ku çênebû. Birayên wî, el-hemdîilfl-lah, ji dîn fl

dunya xwc jî ne man. Lawek xeys derket, wê Xwedê rizqê wî

jî bişînc!

ResiU mezm bîi, bû zUam, lê tu mercmên bavê xwe bi cî

nanîn. Ji nişkê ve Xwedê deriyê fereca xwc vekir: XeUcên

gundê Avsîra batin cem, xwe avêtinê da ku melekî ji wan re

bişîne. Wê çaxê Şêx Tacê-dîn, hema kurt buî fl lawUcê xwe,

RcsîU şand û ji xwe re digot: «BeIkî Xwedê teala, vn taU-cmir

hidayet bike û ew jî bibe weke hemû buayên xwe yên din, me-

lekî zane û bi şîmet!»

NUia jî ku Resûl bi tena xwe carina cUmînc, ji xwe rc (Ubê-

jc: «Bavê min ez kirim mele jî, lê min bi nêta xwe, tiştek ji

xwe re nc ku-iye! Gelo ne ehmeqî bfl mm bi ya wî kir!... Çima

min jî weke gelek hevalên xwe, ji xwe re karekî din nc dît?...»

Û carma jî, ji xwc re (Ugot: «Ez bi kêrî tiştekî ne batim, loma

(Uvê ez ya bavê xwe bi cî bînim?»

Ji «mele» ResîU re, ne gelekî çetin bû ku awayê melê «hef-

tUmî» bike. Ew cU maleke oldar dc mezm bû bfl. Helbet bi-

nek ji awayên melan, cU serî de man. Niha jî dizane cUvê çi

bUce, ta ku gimcU jê razî bin, qedrê wî bi^in... Heger carina

(U civatan de, hinekan pirs jê ciikirin wî yekser bavê xwc diha-

nî bîra xwe, bê çawa bersivên xeUcê (Uda. Ew jî, teqnekê difi-

kirî, U dêmê pusker ne dinêrî û bi teqU û giranî bersîva wan

(Uda.

Erê mele Resûl şerîet baş nizanî bfl, lê vn xwe^Uc zanî bû

90

awayê melan bikira. Di civatan de pir giran bû, kêmlcbat û

peyv bû. Xwc tev bemû kar û emiîrên dunyayê ne dikir. Lê (U

hun(iirê xwc de, qijeqij ji nava vn dibat. Ji xwe re (Ugot, «Ez ê

awayê melan bikim, heta ez bibim melê rastîn.» Lê carina jî

bi xwe (iikeniya «Ez wekc roviyê awayê şêran bike, gelo heyc

rovîbibe şêr!»

Ku Rcsûl bi tcna xwc dima, bi kul û êşên xwe (UbiUya. Tu

kesî bi derdê dUê wî nizanî bfl. Ew (U jiyaneke dunya^ de (U-

fikirî. Jiyanck ku demên wê, yê wî ba, awayê tu kcsî nc kiri

ba. Ken^ çi xwesti ba, goti ba; çi bi destê wî bati ba kiri ba.

Lê niha jê tê xwcstm awayê mclan bikc, ji bona dawiya salê

zikata xwe bistîne. Tenê vê yekê dihişt dêmê yê rastîn were

veşartin û dêmê nimûne kifş bike. Di meba sisiyan de mele

ResîU pir nerihet bû bû. Hema ku U nav gundiyan rfldini^t, jê

werê ku laşê wî girêdaye, yan ne yê wî ye. Ew nikarc her tev-

gerê bike, ber gotinê bêje... Di mejiyê xwe de tim gotinên xwe

bUdibjêre... vê gotinê divê ez bêjim, vêya (Uvê nebêjim... Ev ya

melan e, ev nc ya melan e... Bavê min (Ugot, fUan mele^ weha

(Ugot! Divê ez awayê wan bikime ku ez bêm xuyakirin, mîna

melekî şareza, zana, «heftUmî»...

Ji ber vê teklûfeta ku mele Resfll xwe tê dc didît, wî nema

gelekî dixwest tev U gundiyan bibe. Êvaran, hema ku Umêja

eşa U pêşiya gundiyan dikir, tevdîra çflna mal

tena xwe bimîne, awayê kesî neke, çawa bbcwaze welê jî bike.

Gava digêhîşt xaniyê xwe jî, yekser şaşika xwe davêt, taa cU-

kct nav ciya û diket mitalê kûr fl diir. Ew bi tana xwe dima, lê

wckc xwc jî dima, bê şaşik fl rflçikê meletiyê. Çi dixwest (iikir

û kî bbcwesta dibanî bîra xwe.

Carina destê xwe cU ser laşê xwe re cUbir fl Resûlê biçûkê

fêlonck dihanî bîra xwe. Û di dilê xwe de jî carina cUgot:

«Min tiştck beta niha bi nêta dUê xwe ne kiriye, lê Xwedê ke-

rîm c, va ye mîisim bat, ez zikata xwc ciistînim û bcrê xwe cU-

dim bajêr. Ji xwe re karekî din (Ubînim! Ma cz wcke îsayê

mele Mihemed nabim ku ji xwe re dikanek vekiriye, melck jî

ne bi halê wî ne?... Xwedê kerîm e!... Hecî Hemîdoyê kal,

êvaran dikcve nav pêîdlê vê keçika bedew û ciwan, û Melc

91

Resûl bi tcna xwe (U nav van Uvînênsar û ccmi(U dc vcdimale,

dUerize... Ax, ma ev rastiya Xwedê ye!?... Kalekî pîr, mêrê du

jinan e û xortekê 25 salî, destê xwcdiser laşê xwe re (Ube fl tî-

ne, (U besretan de ye!»

Roj bi roj ev halê Resûl c, her roj bcma limêja cşa U pêşiya

gim^Uyan dike, dere mal û dikevc mitalan. Roj bi roj jî, dêmê

wî zertir dibe, tu (Ubêjî qey tu wî (U quşûfeke nfl de dikî. Gun-

(Uyan jî, ev leza Mele ResiU bi bawakî din fêm dikuin. Gava

hinekan jî ji hev cUpirsîn, Sofî Ebaso gun^Uyê wan û mirîdê

Şêx Tace-dîn bi xwe bîî, yekscr bersiva wan (Uda fl (Ugot:

- Mcle Resiil wcUyekî Xwcdê ye, van şevê dirêj pêde, tcna

xwe, di limêj û fl)adetê de derbas

la wî ye. Xwcdê me têxe ber xêr fl bercketa vê malê!...

Sofî Ebaso, limêjek çi ye, bê cemaat ne (iUcir. Û karê wî, U

nav gimdiyan, bebsa mala Şêx û zarokên wî dikir. Wî digot:

«Ev heft salê min e ku cz mirîdê vê malê mc, biin (Ubêjin ev

zerbûna dêmê mele Resûl ji çi ye?... Ev îşareteke ji ba Xwcdê

ye... Yê me gundî, bema em limêja xwe ji bustuyê xwe derdbc-

in, em dikevin dunya bi qirêj, dîsa gimehan dikin. De Mele

RcsîU (U vî emrê xwe de, şevên dirêj (U zikir û îbadetê de cU-

qeciînc, bi melayflcetan re di suhbetê de ye!... EwUyayên Xwe-

dê giştUc weha ne, kêm gotin in, lê pu-îbadet fl emel m!.. »

ZUaê Mele Resûl fl hêbeta wî, di nav gundiyan dc baş bcla

bû bû. Ew ji ser zimanan ne diket. Wey U wî îcar, yê kari be ji

wî wextê Mele Resiil yê hindUc, deqekê ji xwe re lê guhdarî

bUce, waezeke wî bibUiîze, têkeve suhbeta wî!

Hinekan ji guncUyan guman ciUcirin, «Wekî Şêxê mezin be-

rc rehmetê, meheqeq wê Mele Resûl şûna wî bigire!» Gava

ev ilmê xêrê cUgiya bavê wî jî, ew bê per fl bask difu-iya fl ji

xwc re (Ugot: «Xwedê teala rflçUcê me sipî kir!»

XeUcê Avsîra keti bûn tatfllekê. Wey U wî be, yê ku kari be

xewnekê bi melê gundê xwe bibîne. Hela pîrekên gimd, ber

roj xewn pê didîtin: Hinekan didîlin, Mele Resûl ji şaşUcê bi-

gb-e heta solê, (U gewr de pêçajî û weke melayflcetan U scr

kursiyckc ji zêr û zîv, di nava bUiuştê de rûniştiye. Dibişuî,

şewq û nûr jê dibarî. Hinekan jî digotm, ew dîtme bi kesk pê-

92

çayî, (U nav gîU fl baxê bihuştê dc, bi pcr û bask (Ufiriya. Lê ji-

na Hecî Hemîdo ya mezin, rebenê gava (Ubilûst ku xelk van

tiştan (Ubêjin, ew diket tatflleka xwe û digot: «Xwedêyo! Tu

bUce ku şevekê Mele Resfll, bê xewna min û bema destê xwe

yê bi bereket, di ser laşê min re bide fl ez bi bcmU bibûn; ji bo

ku ev bêbava bêwiya min, bupihazir, U ser mala ku min bi

xwêdana eniya xwc daye ser bev, rflnenê!»

Xewnê gunciiyan pu

(Ubîîn. Ta cxtiyarê Hecî Hemîdo bi xwe jî kete wan gumanan

ku Mele Resûl jê re «niviştekê binivfee, belkî Xwedê teala la-

wekî bideyê, yan na -Xwedê bi rebm c, lê cz bi qurbana Xwc-

dê bim- va jina biçiîk jî, salek wê qedyayc, hîna jî newqa wê

weke hunguUskê ye! Divê meriv U halê xwe bipu-sc ku Xwedê

lê were rehmê!»

Mele Resîil jî, pêre pêre xewnên gun(Uyan û gotinên wan,

cU rêya Sofî Ebaso re cUbihîst fl pêre jî dihisiya ku qcyd û

merbet (U jiyana wî de pu- dlh'm. Halê wî jî ji ber wan xerab

(Ube, lê wî tehmfll dikir fl xwc U bêviya mîîsim radigirt.

Di gund de, ji biU Resûl kesekî bi xwenciin û nivîsandinê

nizanî bfl. Ew bi xwe, bi awakî cU dunyayê de (iifikirî fl guncU

bi awakî. Carina ji xwe dipirsî: «GeIo beta ken^ ez ê bikari

bun bimînUn weke ewUyayên bê gimeh, mîna cU xewnên van

gimdiyên bê liiş de? Min çi anî serê xwe, bi ya bavê xwe kir?

Çima min xwe bi qeyd fl merbetên van gun(Uyên nezan fl

ehmeq guêdaye? Hezar kar ji min tê fl min xwe xistiye tora

xewnên vala û bêrûmet! Ez di cehenima Xwedê de me û xelk

min di bihuştê de dibînin!»

Êvarekê, beriya ku roj here ava, Mele Resûl dîsa wekc

hercar, bi jiyana xwe ve mijûl dibû. Geh U bundir (Uçû û dihat

fl geh U ber pencerê radiwestiya û ji xwe re U tevgera nava

gund (Unêrî. Carekê ji nişkê ve dît ku ew keçUc bi xwe ye... Ya

ku dîli bû ji mala Hecî derdiket. Jinikê komek berxÛc dabfl

ber xwe û bêcU hê(U bi meşek nazik (U ber camiyê re derbas

dibû... < Ax... gelo ew jî xewnan bi min (Ubîne?

-Mele Resûl

keserek kîir kişand û nerîna xwe ji reşê jmikê qflt ne kir-

Bi

Xwedê, madem gundiyan tevda xewnên salihan bi min dîtinc,

93

hclbet wê jî niba tiştin anînc ber çavê xwe. Ah...! -Bi dengekî

bihîstî ResîU got fl keserekc kflr kişand- îro rojeke reş e, roje-

ke neqcwimî ye (U jiyana min de; îro ji min re (Uvê ez xwc nas

bikim. Ez kî me? Çi ji min re cUvê?... îro (Uvê navckî nû U xwc

bikim, yan jî, bimînim Mcle Şeytan, yê ku cUçe dikeve xewnên

pirekên gund!»

Demcke kurt derbas bfl. Ew pîreka beriya gavekê cU bcr rc

dcrbas bû bû, (iîsa (U şopa xwe re vegcriya... Mele Resîîl lê

(iinêre fl keseran diki^îne... Tilmikê laşê wê, bi nazikî ciirehe-

lin û serê wê jî wckc mihîna ber(ia^ bilind fl bi kubarî U ba

(Ube... Resfll, U ber pencerê bû wekc darckî bêruh û dUê wî (U

sînga wî de bê hcmdî wî ciireqisî... Jinik jî, te digot qey bi ser

wî ve bfl bû. Wê jî, bêjî ku gumanê bîne ser tevgera xwe, (U

bin çavan re lê dinêrî... Dît, destek U ber pencerê işaretekê

(Udeyê, lê wê serê xwe hejand û bi riya xwe de çfl. Reşê jinikê

ji bcr çavê Resûl ket fl hêdflca bi gavên sist ji ber pencerê bi

şfln dc vegeriya... Çogên wî dirchilîn û xwîna gevez, bi xurtî di

tamarê v/î de (Ugeriya. Xwe U ser sîcadê ramedand. Destckî

xwe xist bin serê xwe fl ji nfl ve, jinik, bi goştê xwe ve û bi tcv-

gera xwe ve cU serî de geriya.

Jinik cU serî de cUgere fl «Tebê şîrî, beta pîrî» ResiU destê

xwe di scr canê xwe re dibir û «RcsûIê fêlonek» tanî bîra xwe.

Xwc (Uqulipand vî aU û wî alî, te digot qey agir di laşê wî de

ye... Jinika ku nêî^ wî ne bfl bfl, pê re (Upejivî...

«Bi şev û bi

roj cz (U xem û xeyalên dîtina te de me!...» Ew jî, bfl firtefu-ta

wî U ser sicadê, xwe (Ubc û tînc . A.A. A..b Ab... Ahhh...!

Ev cara yekem bû ku Mele ResîU (U gimd de, U xwe xweş

(iibanî.

Bê deng fl his, ResîU teqnekê U ser sicadê ma vekctî. Li

kêleka wî, mêşek mezin, (U sêniya mast de dikir vingeving, wî

lê ncrî, (U ber xwe de keniya û got:

- Mêşê! Tu bimirî jî, ez te deraaxim, bi per fl baskê xwe,

xwe xelas bike. Yê min, ehd U ber Xwedê, ez nema alflcariyê

ji kesî dixwazim fl alflcariya kesî jî nakim! Ez xwe ji werta Av-

sîra dendm, ez ê jiyaneke nû bibînim û bi çavên serê xwe U

dunyayê bmêrim. Bavê min, xwe bUcuje jî, ez bi ya wî nakim!

94

Tu jî, bi xwe, xwe xelas bUce!

Rcsûl cU vezelandina xwe de, sist û pûç bfl bû. Jinik nema

U ser bala wî bfl. Lê serê wî sincirî bii, (U awayên rengoreng

de difikirî. «Ki^an qehpebavî û qehpebavê ez cU bihuştê dc

dîtime? Ez çêtir bi xwe zanim, gerek ez U ku bim!»

- Heger cz bi ya xwe nekim, ez ê tim û tim cU vî haU dc

bim! -ResîU ji xwe rc (Ugot fl (UbUand. Li derve ro çû bfl ava,

tariyê xwe bera erdê dabfl. Melc RcsîU bi kotekî xwc da scr

nigê xwe, rabû. Destê xwe avêt neynikê, pê U dêmê xwc nerî:

- «Sîmatiin fî wicûbîhim min escrî cl-su-cfldî»- Zcrbiina

dêmê saliban, ji nimêj fl taeta pir c!... Dc ka ez berim U pêş

van chmeqan, limêja ccmaetê bikim, ji wcUtiyê re bindik

maye, va mîîsim bat!

Wekc her roj, Mele RcsîU U pêşiya gimcUyan limêja ce-

maetê kir fl cU dUê xwe de ji wan re siqêf kir. Lê Hecî Hemî-

do û Sofî Ebas, dUê xwc xweş dUcirin, wekî limêja xwe bi

weliyekî ji ewUyayê Xwedê re dUdn. Piştî limêjê, guncU ji bev

belav bûn, lê Sofî Ebas hebekî xwe ragu-t. Gava Mele Resûl

karê xwe kir ku rabe fl here mal, Sofî ber bi wî bat, cUlê xwe

pê şewitand û got:

- Seydayê min, ez qurban!... Xwedê ne gotiye xwe bi taetê

bikujin! Yekcar xwîn cU dêmê te de ne maye!

Mele Resfll mizicî û di

lê binekî serê xwe rakir û bêjî ku awira xwe bi carekê re têxe

ya Sofî, jê re got:

-Sofî Ebas! Madem sehet tehmûl cUke, cUvê merov qusîirê

nexe wacibê Xwedê. Wê rojek bê, em ê nikari bin bi vê sehe-

tê wacibê xwe bi temamî bi cî bînin. Xwcdê çi kiriye betal na-

be!

Sofî xwe firfitand, da kêleka Mele fl bi bev re dfl sê gav

avêtin. Gava ji camiyê derketin, Sofi Ebas, bi şerm û fecUyckc

melfll, pirsî:

- Seydayê min, min efû bike... Ez... Li min ncgirc... Li min

ncgu-e...

Mele Resûl, bi serbestî lê vegerand:

- Bêje, Sofi Ebas, fedî neke!

95

- Laneta Xwcdê U pîrekan bê... Serêşa dunyayê hemû ji

ber serê wan e... Pîreka Hecî Hemîdo ya piçiik, Zînê, xwe

avêtc min ku cz ji te re bêjim, wekî tu ji fedU û kercmeta xwc

re jê re kaxezekê çêkî, ji bo ku Xwedê lê bê rchmê, ewladekî

bideyê!

Hîna Sofi gotina xwe ne biri bû sêrî, xwîn bi gujîn (U laşê

Mele dc tcv rabû û lerzeke sar bi bedena wî girt ku bişt mûyê

laşê wî rabe. Resûl hilmek dlrêj kişand û teqnekê rawestiya.

Di deqekê de, tc digot qey dunya tcvdc

Ew gewdê pîreka têrgoşt; tilmê laşê wê yê weke cewdikê

berxweş av U pêş fl paş wê dirchilîn; meşa tenatena nazik...

gişt U ber v^ (U rûçikê Sofî de weke diîmanê tên ser hev... Gişt

niba U ber wî nc, gişt mane U bendc gotinekê...

Gotineke ku ew ê niha bihêle ew bemfl xeyalên wî bibin

rastî û (U nav de vegevize.

Sofî Ebas U bende gotineke Mele deyjihevî ma.

- Hêêê!...

Mele Resûl bê mad lê vegerand:

- Ez ê bifikirim, sibê ji te re bibêjim.

Bi gavên giran, Mele Resfll ji Sofi dûrket... Lê zimîniyeke

weke zengilên deh keriyên pez (U guhê wî dc (Ugere. Ew zen-

gUekî tcnê ji wan xweş nas dike, ki^ cUkc. Ew jî weke vizeviza

baskên mêşeke ku di nav dimsê de ma be, yan jar xwari be...

dike vizîn û baskên wê gewdê wê biUnd nake. Hema ResiU

gêhîşt mal, du sê deqan U bundir çû û hat, dflre nivênên xwe

danî, xwe (U nav de kire weke tîpa (C) fl xwe da ser bev. Te

digot qey tayeke sar pê girtiye, tu deng û hîs jê ne dibat û se-

rê wî her bi her giran dibe. Tê de şerekî mezin (Ube û tu rê ji

ber naçin... Gund... Bajar... Zikat... Hecî Hemîdo... Namûs...

Nav fl deng... WeU... Melayîket... Laşê pîrekên bi g(}şt... gişt

(U serê wî de, di ser hev re (UquUpîn, tevUhev (Ubfln. Her yek,

zimîniyekê ji ber guhê wî tîne û her yek jî pirsekê pê rc çê(U-

ke, lê pirsa mezin ji bîra wî naçe... Ez kî mc, çi ji min rc cUvê,

gerek ez çi ji xwe re bi nêta xwe bikim?

Roja din, sibehê, xelkê Avsîra û ser dengê dikan şiyar bûn.

Dengê Melê gund nekirin fl pêjna wî jî nema hat. Ew wê şevê

96

ji gund çfl... Û ber yekî, ji gunciiyan, ji xwe re tiştek (iigotin...

û hinekan jî wê şevê (U xewnên xwe de

siU firiya fl bi erş fl ezmana ket.

97

SEYRO

Heger merovekî bêgane (U siika cU fl caw, ya bajarê Amfl-

dê re derbas be, nabe ku U bimber dikana Hecî Gênco ranc-

weste, pirs pê rc çênebe, yan jî nemîne matmayî. Di wê rêza

ku dikana Hecî Gênco tê de ye, ji biU wî tu kcsên bi şal fl şa-

pik tunene. ZUamekî emirmezin, nêzikî 65 salî, (U (iikancke

fireh, mezin, vala û duderî de rûdine û karê wî bawişka vc(U-

de. Refikên dikana wî wusa manc ku merov (Ubê qey dixwaze

tcv dikana xwe, here rebmê. Hcr sê danê rojê, jinkek navscrc

tev firaxên xwarinê, tê firavîna Hecî (U(Uyê, teqnekê rûdine û

dûre radihêje firaxên vala fl (Usa U rêya xwc vcdigere. Ncma

tê bîra berkesî ji xwe(Uyên dUcanan, bê ji ken^ de cv rfldan tê

kirin U cada wan. Lê extiyarên (U cmrê Hecî de (Ubêjin, bema

ji cerga ku bûye rîîniştvanê bajêr!

«- Erê, ji zflde ye... hema piştî em batin, bi salckê, serxct û

bmxet çêbfl.» Hecî bi xwc wcba ji pu-svanê xwc re cUbêje, dc-

ma ku hinek jê (Upu-sin.

98

Wê çaxê, Gênco, Seyro da pê xwe fl hat bajarê Amûdê. Û

U gimdê wan, hinekan (Ugotin, ew (iaket binxctê ji ber ku wa-

rê v/î lê nc hat! U hinekan jî digotin, ji ber dê fl bavê xwe

bazda, ji bo ku ji wan cihê bibc! U binekan jî digotin, ew bin-

destê jina xwc ye, jma wî bibêjc çi, cw nabêjc na! Lê Gênco û

Scyro tenê zanî biin ji ber çi dcv ji welatê xwe bcrdane û çîine

biyanîtiyê. Li Amûdê jî tukes bi esl fl fcslê Gênco nizanc, lo-

ma jî bemûyan jê re digotin «Gêncoyê miha(nr», yan jî «Gên-

coyê kurdundc»

Çend salên pêşîn Gênco bi wan quruşên ku bi xwe re hanî

bîî, îtarî dikir. Dflre zêrên Seyro firot fl pê ciikanek biçflk ve-

kir. Ji wê çaxê de beta niha, gelek sal derbas bûn, gelek tişt

hatin guhertin. Dikan berê biçîîk bîi, dîire mezin bû, dîîrc (U-

sa hat ser bev... lê jiyana Gênco fl Scyro tişt jê ne bat guhcr-

tm. Her roj sê danan Seyro ra(iihêje firaxên ji xwarinê dagulî

û (U nav bajêr rc (Uçe cem mêrê xwe fl piştî teqnekê firaxên

vala ve(Ugcrînc malê.

Li ser mala Hecî Gênco, niha gelek ttşt tên bibîstin, lê pi-

raniya gotinan U ser zimanê wan tên kirin, bê^ ku haya wan

jê bebe. Ew bi xwe, mîna hundirekî girtî nc, kêm U ser balê

xwc dipeyivin, kêmgazin in... Piştî ku Gênco balxweş bû, çû

Hecê, ji deriyê camiyê fl dikana xwe pêve pêl tu deran ne (U-

kir. Mcrovekî bêmervan e, nc cU xêr fl ne jî (U şerê xelkê de

ye.

Berê hersal havînê diçû Heleb û Şamê, cnl û caw dihanî.

Dikana wî xemUandî û tim da^tî bfl. Rihela ku ji dikana wî

bibata kirîn, rihel (U scr re tune bfln. Lê van salan hertişt bat

gubertin. Sehet, nema wek ya berê ye, hal ne ew hal e, dikan

jî nc cw (Ukan e. Xclkê bêgane ku cU ber

dibin, dimînin ecêbmayî. Dikanekc mezin, vala, beciyekî sal-

mczin bi kum û koloz tê dc bawişkan vecUdc. Hecî bi xwc vê

yekê zane, zane ku kenê miriyan jî pê tê.

Lê destê wî bi ca-

rekê re ji dunyayê û ji malê dunyayê nabc. Tu (Ubêjî qey bi

rflniştina xwe ya (U dikanê dc, emrê xwe fl dikana xwe dirêj

dike... Rub şêrîn e û malê dunyayê jîşêrîn c!

Havînekc germ c, bi wexm e fl bi ecac û toz c. Tu dibêjî

99

qey ecacokê mala xwc nas kiriye fl xwe U ber deriyê dikana

vala vemaltiye. Lê kî dizane ji kuderê ra(Ubc û U kuderê zîz

(Ube? Hinek bênderên nîskê xwe cUdêrin, hinek refikê

nên xwc paqij

vê demê de tim (Ubîne ku toz U ser refikên dikana wî ra(Ube...

Gelo U ber çavên wî tê sêwiren

ye?.. Ew ji çi be jî, Hcd nema (U xwe re (Ubîne topên cU fl ca-

wên xwe paqij bike. Hê(U bê(U rengê wan têne gubertin, diri-

zin...

Hed hêdflca xwe da ser gopalê xwe, bêhnekê U cU fl cawên

xwe yên kevin nerî, lê cU xwe re ne dît ku toza ser wan paqij

bikc. Bi dengekî nizm cU ber xwe de digot:

- Nema hêja ye, (Uvê ez ê(U nêzfld Seyro rîinim, pajîza emr

e!

Halê Hecî van rojan xerab e, (Uponije, dikuxe, tayê digire,

lingên wî nema wî bUdigire. Gava xwe dide scr gopal, bêhne-

kê radiwestc, direhUe. îro, bi zorê ji ser kursiya xwe rabfl, cU

ber xwe de dûa kir, entîn pê ket û bi halekî xerab xwe giyand

malê.

Havîneke germ e, bi ecac û toz e. Wexmeke wilo nayê bîra

Gênco ku cU jiyana xwe de dîtiye. Hundir nayê tehmfll kirm û

ji dervc çavên saxlem jî ber xwe nabînin. Wê rojê Seyro zanî

bfl bê fêde ye ku Uvînan U ser banî dayne, «Ew ê mişt toz fl

ecacok bibm...» Gava Gênco gêh^ devê derî, Scyro berî ku

tu gotman jê bibfliîze, pê re rabfl, destê xwc xist bmçengê wî,

bê his fl deng alflcariya wî kir ku sola xwe dayne.

- Hecî malavawo, ka em ê doktorekî bbcwazin?!

Hecî hêdîka cU bin çavan re bi dUovanî U Seyro nerî, te (U-

got qey (Ulê xwe bi Seyro dişewitîne. Weke deqekê bêhna

xwe girt, dûre nefeseke kflr kişand... Di wê deqê

mû êşa dUê xwe ji bîr kir û bi temamiya xwe kete xema îş û

qedera Seyro. Di wê deqê de, ma çi hat bîra wî û çi ne bat, te

digot qey (U vê deqê de, salên dirêj, şev fl rojên emrê xwe yên

bi Seyro re buhurandî, temam anî ber çavên xwe. Teqnekî ma

bê deng,

- Seyro... na! Ne bêja ye, ê(U dereng e... Karê ku Xwedê bi-

100

ke, meriv nikarin betal bUce... Lê tu Seyro... Sey...

Gênco (U jiyana xwe de gelek caran Seyro xeyidan(Uye, (U-

lê wê hiştiye, lêxistiye... Carekê beriya ku (iikana xwc veke,

gava hîna îtarî (iikir, ereba xwc ya tek U ber derî sekinandi bû,

lê Seyro pê ve ne bati bfl. Wê çaxê Seyro (U ser bendê re U

daweteke cîranan dinêrî. Dflan geriya bû, xort û kcçikan dc-

stê bev girti biin. Scyro jî qet U xwe danedibanî ku bêjî mêrê

xwc têkeve dflanê, yan jî here dora govendê fl bisekine. Wê

tenê (U ser bendê re sebra xwe dihanî, dinêrî. Gênco jî, ji qcs-

tî deng bi xwe ne xist. Xwest bizani be ka Seyro bêyî wî çi (U-

kc. Gava wî Scyro (U wî baU dc dît, yek ne kir dudu, bema bi

qamçiyê bate Seyro. Ji lêxistmê hişt ku ji ser bişê xwe bere.

Dûre Seyro heftekê derneket dervejî devê dêrî, laşê wê, dê-

mê wê, reş û şîn bû bûn. Ew ne cara pêşîn bfl fl ne jî cara da-

wîn bfl ku Gênco U Seyro dbdst. Lê herduyan jî, riza xwe bi

hev dihanîn. Tiştek bê yê din ne cUbû. Gênco zanî bfl ku Scy-

ro jina malan c û «Sitûneke zêr c (U mala wî de» fl Seyro jî,

xwe bi xwe digot: «ZiIam serkar e, jin bindar c.»

Niha devê Hecî nema digere ku tiştekî ji Seyro re bêje. Za-

ne ku wê ew gelekî tehemîU kir; wê sitûna mala wî ragirt û

mal jê re çêkir. Lê malê dunyayê çi ye, xwezî her tişt weke pe-

ran bihata fl biçûya.

Hecî Gênco (U xwe difikirî... salên dirêj, xweşî fl nexweşî,...

jiyana xwe giştî tîne bîra xwe, çavê wî dikutkutin, tên girtin û

vedibin Seyro ber û ber (U mêjiyê wî de ye.

Seyro nema zanî bû bê çawa bike. Rabfl Uvînê Hccî rast

kir, destekî xwe da ber pişta wî û bi yê cUn jî gopal da dest:

- Hecî, ka rabe têkeve nav ciyên xwe, tu ê U ser kulêv hişk

bibî!

Bi tcqla ku Hecî xwe xiste nav ciyan, Seyro lihêf kişand

ser. Lê çavê wî bema zûq U Seyro dinêrîn. Gelek êş û kulan

dixwaze ji Seyro re bêje... lê Seyro tu dibêjî qey (U

naxwaze Hecî bêşe û keseran biUne. Xwest ku Hecî bêbna

xwe bînc ber xwe û rehetiya xwe bistîne.

- Hecî, ma te tiştekî giran hUgu-t, ya te çi kir wilo hat serê

te?

101

- Keçê pajûa emr c! Ma çi bikim?.. Ev sê meb bûyc ku

min destê xwe nc dayc topên caw, ez hilnekişiyame ser nêr-

dcwanê, min toza wan jî paqij nc kiriye! Qcdcr batiye... Sey-

ro... qeder!

- Dc bes xwe bitirsîne, Hecî, niba qedebek çay vexwe, tu ê

xwêdanê bidî fl ribet bibî!.. Ma madê te naçe xwarinê, min hi-

nek pincar çêkiriye?

Hccî Gênco, bêhnekê bêdeng ma. Seyro sêniya pincarê

anî, danî ber. Lê zanî bfl ku Scyro ji darekê kctiyc, di xema

sebeta wî de yc... Seyro destê xwc danî scr cniya v/î û dîire

danî ser destê wî. Hecî destê xwc yê din, ji nav Ubêfê bêdîka

kişand û hêcU hêcU destê Seyro xist nav berdu destên xwe û bi

bemd serê xwe ber bi wê bir, bi nerîneke nerm lê nerî, dîsa

çavên xwe ^t fl ket mitalan.

Erê ji zfl de ye... kê zanî bfl ku zeman, dem fl dolab ê weha

bigerc. Û Gêncoyê delaU ê U biyanîtiyê, (U dawiya emrê xwc

dc, ji merivên xwe kesî U ber serê xwe nebîne. Serxet U ku û

binxet U ku! Ji hevalê wî yên kevin, U binxetê, ji biU Mele

Mehmed kes ne maye, ew jî U QaniîşIoyê ye. Kî ê bişînc pey?

Lê, ma ku ew jî bê, ew ê çi bike? Tenê ku yasînek U ser min

bbcwenda, hema ez fetîs neçûma?

Hecî çavên xwe vekir û bi nazikî ji Seyro re got:

- Seyro, tê bîra te, kê mara me buî?.. Rehma Xwedê lê be,

Mele îbrahîm, bavê Mele Mehmedê tacu, niha U QamişIoyê

ye. Xwczika çavê min lê keti ba, bema weke min merivên xwe

ff^ bidîta! Rehme U bavê te be Seyro, tu ê sibe ji binekan re

bêbêjî, yên ku cUçm QanuşIoyê, bua ilm bigibînine wî, ew tex-

sîr nake, heger karê wî gelek tune be, ew ê were. BUa jê re

bêjin; destbirakê te ncrihet c!

Hecî dîsa xwe ker kir. Çavê xwe girtin, lê destê Seyro ber

(U nav destên wî de ma.

Ji cerga ku Mele Ibrahîm mara wan biriye, beta niba, ji biU

wê, ji kesekê hez ne kiriye, kes jê bêtu- pê re ne westiyaye; bc-

jartî pê re nc dîtiye. Erê gelek sal derbas bîin, gelek tişt jî ba-

tin guhertin, lê Seyro ma Seyro. «Ez ê wesiyetnama xwc ji

cîranan re bêjim, bUa tenê cv keser bi min rc nere gornê!»

102

Sê roj derbas biin halê Hecî Gênco roj bi roj xerabtir (Ubû.

Ji xwarinê bi carekê rc qut bfl, rojê carekê Seyro bi zor qetek

qimer(iîn nerm dikir û gulpekdudu bera quika wî (U(ia, wexta

lîmêjê jî, Seyro destê xwe (U(ia pişta wî û wî rîiniştî limêj di-

kir. Lê van rojên dawîn bi vî awajî jî nema kari bfl limêj bUd-

ra, bema (iirêjkirî fatflie û şebadcta xwe dixwend.

Gava ilmê nexweşiya Hcd Gênco gêh^ Melc Mehme(i,

wî ji ber xwc ve nameyek ji merivên wî yên

serxetê re nivî-

sand

û

da

yekî

qaçax^

ku

bigêhînc

gimdê

wan.

Melc

Mebmed (U namê dc weha nivîsandi bfl. «Hcd Gênco (U xe-

terê dc ye, U ber mirinê yc, zû xwc bigêbînin ser. Mal fl milkê

wî û (iikana wî ê bi xelkê bunîne, ecele, ecele, (Uvê hinek ji wc

bi ser dc bên!» Û ji ber ku Melc Mehmed zanî bû ku heta ni-

ba merivên wî carekê jî ne hati bûn cem wî, navnîşana xwc U

jêrî namê danî.

«Tiima^ bu-akuj e!», ne sînoran nas dikc ne kuştin û ne

bombe, tiştek nikare wê kêm bUce... Pcrc, qu-êja dunyayê ne,

merivê ku U wan bigerc tu sînor jê re tune. Qu-êj U ku derê

be, xwe lê cUgu-e. Mcriv jîbê quêj fl bê gemar çênabin!.. Ew-

qas sal çfln fl batin merivên Hed Gênco lê ne pu-sîn. Ne dbc-

wcstin rûçikê merivê kurdunde bibînin, ditirsiyan ku bela wî

U wan jî keve. Û niha jî qirêj cU merselê de ye! Gava bihîstin

ku merivê wan dikc bunire fl ji biU kevnejmekê kcsek ê U şû-

na warê wî nemîne, giştan xwe dan hev, yekî berî yê din xwest

xwe bigêhîniyê. Çar pênc roj derbas ne bîin, qeflek merivên

Hecî Gênco xwe dan ser hev fl batm U mala wî riîniştm, sec-

tên jiyana wî dijmartin. Her yekî ji wan, tiştek cU çav xwe rc

kiri bûn. Hinekan çavê xwe berda bfln xanî, binekan perê

liişk, hinekan dikan fl hebûn, tew binekan nêta xwe U jina wî jî

xerab kiri bûn.

Du rojê mêvanan qediyan, Hecî Gênco dikira ji kêf û eşqa

merivên xwc, ji nav Uvînên nexweşiyê rabflya. U kî (iizanc,

belkî rihet jî biba! Lê mêvanan ecele kir, U wan dereng kct.

Hinekan hesabê xwe fl du sê rojan tenê kiri bûn! Rojekê veş-

artin, yekê hejandina xêrê, ya sisya ji bona eyb fl arê dunyayê,

(Uviya bû U şûna wî bimana û (U wê rojê de jî, tiştên nayên bU-

103

gutin bifrotana fl vegcriyana mal.

Roja sisiyan, Mele Mchmed karê xwe û çiina mal kir. Bi

laqercU ji Hecî re got:

- Birako, te çav U merivên xwc xist, ncma ê(U mirina tc

beye, bi Xwedê tu roj bi roj U xwe zêdc (iUcî!

Birayê Hcd Gênco yê mezin Xelo, wê çaxê bi qerfîgot:

- Mcle Mebmcd, ku nc ji te ba, bi Xwedê me rê jî ne diha-

nî ser mala Hecî, dc ka ber cm batinc, em ê ^v jî bi hev rc

şevbihêrka xwe bikin, heta sibê Xwedê mczin e!

Mele Mehmed qanî bfl fl wê şevê jî ma. Êvarê piştî şîvê,

Hccî Gênco, tc digot qey çavên xwc kil kiri bû, şewq ji dêmê

vn (Uçû. Heta navê, (U bmê Uhêfê de, ji navê û berjor jî şip U

qiin rûnişti bû. Bi mirîizekî xweş fl devUken bi mêvanan re xe-

ber (Uda:

- Bi xêra hatina we û berketa dîtma wc, Xwedê hêzeke nû

û teze xiste nav laşê min. Ewqas sal fl zeman biburî, me bev-

du ne dîl. Kî (iizane, gelo beye carek

yan na? Her hfln hatme, ez ê wesiyetên xwc U we bUcim. Scr-

bilincUycke mczin bû ku hfln di Sf c sînoran re batin, we jiyana

xwe xistc bin xcterê ku bûn min bibînin. Mervatî beqê we,

bîin ji wir heta vir (U ser serê min re batine. Ez ê îro gotina

xwe ya dawîn ji we rc bêjun! Mele Mehmed jî, ne xern> e, me

biçîîkaniya xwe bi hev re qedan(Uye, ew jî weke pismamekî

mcye.

Do û î)êr ez bêkêf bûm, min nikarî bfl bi we re xeber bida,

mm tenê U we guhdarî dUcu-. ŞUcu-, El-hemdfl UUah, bûn bûne

eşîrek, balê we xweş e, gişt xwccU mal û jin û zaro ne. Lê yê

min, Xwedê ev sosirmet bi serê min de anî. ŞUcir dîsa ji te re

ya Rcbî, zu-iyeta me maye! -Hecî destê xwe ber bi jor vegul-

Hecî Gênco bebekî rawestiya, kesereke kîir kişand fl dîsa

gotinên xwc bcrdewam kir:

- Mele Mehmeci, -berê xwe pê de kir- bêvî û rica min ji tc

cw c ku tu wesîyeta nun U cem xwe bmivîse fl ji bîr neke!

Mcle Mehmed bi teqU û (Ulovanî lê vegerand û got:

- Tişt nabe Hecî, va ye komek merivên te rîiniştine, Xwedê

U ser her gotmeke te be, ew ê wilo bên cî!

104

- Dc baş e, Mele Mehmcd, merivno! Ez ê îro çîroka xwe ji

serî de bêjun... ji scrî de: Seyro... Seyro... -Hed hêdîka ban

kir- Rehme U bavê te, tu ê hebekî bi pêş de werî. -ZUaman

tevde bi hev re gotin: Seyro, Scyranê, Rehme U bavê tc, tu ê

dUê Hed nehêlî!- Seyro hat U nik Hed riinişt.

Hecî, wek yekî ku bemû bêza canê xwe fl baweriya xwc bi-

de ser bev fl ^î têxc ser gotina xwe, got:

- Merivno... wesîyeta min U wc... Seyro, Seyro, Scyro... -

Hebekî keloguî bû, keserekc kflr kişand fl pêde çû- Malê

min... MUkê min... Jiyana min... dikana min... bertiştê min ji

Scyro rc... bcrtiştê min... Hcrtişt!

Mêvan fl Mele Mehmed tevde ji darekê ketin! Xelo (U ber

dUê birayê xwe da:

- Hecî, çi qewimî ye, tu ecelê U xwe dikî. Em komek meri-

vên te U te vehewiyane, Seyro namûsa me ye, em wê bi tu de-

ran de bcrnadin!

- Na, na... buayê min! Pîrek darê şUcestî ye. Dunya gişt U

alfld û Seyro U alflcî!

Mele Mehmed xwc xist nav peyvê:

- Heciyê delal, şerha Xwedê tiştek ne biştiye, her hesab tê

de beye.

Hecî bi bêhnten^ lê vegerand:

- Amentû bfl-lah, lê tiştê cU navbera min û Seyro de, di

navbera tu kesên din de ne buhuriye... Seyro ne sitewr e! Sey-

ro hîna qîz e, qîz e... Seyro QÎZ E! Hîna min ew mar nc ki-

riye... Hûn tê^hîştin, merivno, Seydayê delal?! Hemû malê

min U Seyro helal û zelal be, ew çi dUce wê bike. Ew... çi...

d...i...k...

Çavên Hecî zûq man vekirî, cU kortikên xwe de sar bfln...

hustuyê wî xeUya, ket ser balgehê... Mu.

105

XU-XIJONEKO

Mm baziriya xwe dUcu- ku herim Yêrîvanê... Wê êvarê, ez

bi tena xwe cU (xia xwe de rûniştî bûm. Hawirdorî min qaryo-

lên vala ne, kaxezên kovar û rojnaman (U bundir de belawela

ne. Ez (U xwe re nabûiim ku wan bidim ser bev û bavêjim.

Riiniştime, mitalc (iikim, dcqan (Ujmêrun... wexta derketinê ê

kengî bibe ku xwe bigêhînim trênê. Tiştek di bala min de time

ji biU Yêrîvanê, «Rêya Tcze», «Ra

ne (iihişt ez baş bala xwe bidim scr pirtik-mirtUcê dora xwe,

wekc bi rflsî jî cUbêjin: «Hewasa mêvanan gu-êdayiyê çentan

e».

Unîvêrsîtê kaxeza qebûlkirinê daye min: Divê ez mehekê

sax, (U rojnama «Rêya Teze» de kar bUdm, wekî bêm junartin

ku min ^praktflca xwe bi cî anî», lê ciUê min natebite: Meheke

sax... perê kêm... bajarekî nenas!... Erê, hat û ez U wir bê pere

mam, wê çi bi serê min bê? Weha carina ji xwe re dibêjun û

difUcU-îm. Mm bê sflc û sebeb ev karê zêde ji xwe re çêku-. Ma

106

min jî weke hemfl xwendevanan praktîka xwe (U rojnamcycke

bajarê Moskvayê de bikira, nc çêtir bfl? Çi lazim e ev scrêş û

ev dewxa ba?... Carina dUê min weha ji min re (iigot û ez kerr

fl gêj (Ubiim... Lê kî yê vê besretê ji dUê xwe derxe? Kê ji min

bêtir dbcwest kurdê Sovyetê bibîne, bi wan re bipeyive?...

TcwkeU bi Xwedê, hema çi dibe bUa bibe! Bêjî serêşan û

zehmetiyan dunya ji çi re yc?! Ji bcr van ramanan, bcriya ku

ji mal derkevim jî, min ji hevalekî xwe re U têlê xist, wî bcvaU

bêhna min firc kir û bi bawerî ji min rc got:

- Xeman nexwe, beger tiştek ji bo tc pêwîst be, ji min rc U

têlê bbcc, an jî namekê bişîne, cz U ber te me!

Dawiya êvarê, cn^i^a min bat birîn. Ncma tu fikran dikim.

Mm bUêta xwc berî rojekê kirî bii, ketun trênê, tu U ku fl Yê-

rîvan U ku! Rê dirêj c, ji Moskvayê beta Yêrîvanê nêzikî 70'ê

seetî dom dike û sefer jî zehmetî ye, lê xweş e.

Çend seetên pêşîn derbas bîin, hêcU hêcU bêhna min vecU-

bû. Min çend merivên dora xwe nas kir, bi wan re ketun gotm

fl galegalê. Puaniya wan ji bajarê Yêrîvanê bfln, ji min re

behsa dîroka bajêr, jiyana wî ya teze, comercUya binêlê wî û

sipehîbûn û xweşikbîina avahiyên vn dikirin. Gotinên wan

merivan, hinek fort fl payebûn jî tê dc hebîi, lê dihiştin ez bi-

kul fl xem di dîrokê de fl şiklê wê yê teze ku min hîna ne dî-

tiye; yê weke (U pesnê dengbêjê kurd de, Aramê Dêkranê ku

bi xwe ermenî ye, cUbêje: «Gul şêrînê Hayestanê, biika salê

Yêrîvanê».

Di trênê dc wext giran cUUviya. Min fl xelkê bi min rc, mc

cU oda fargonê de wext bi pirs fl bersivan derbas dikir. Mc sc-

rî ji hev kiri bû, lê em ji gotinên hev têr nc cUbiin. Wan ji min,

U ser jiyana ermeniyên welatê me (iipirsîn, min jî U ser kurdên

Ermenîstanê. Gava cUbfl wexta xewê, me şevxweşî U hev dikir,

ronahî vedimirand, lê xewê zû bi zû nc cUgut ser çavê min.

Tim û tim (U mitalan de me... Seetekê berî seetekê bigêhêm

Yêrîvanê, redaksiyona «Rêya Teze» bibînim, xwe bi cî bUcim

û serikî jî bidim RacUyoya kurdî!

Evara dawîn, rê gelekî bi min tade hat. Ez qerimî bûm, ço-

107

gên min ncma di^uxulîn. Mc nê^îka^ U Yêrîvanê dikir, lê bî-

ranînên dûr fl kflr nav cergê min dc ciikewgirîn, weke ^qe-

^qa lingên trêna ku (U bmê me de, tiştê dûr û nêzik digêh^e

hev, wê bîranîna min jî (iihişt ku ez dîîr û nê^ bifikirim:

**

Di pêşiya dchsalên 60î dc bfl. Ez wê çaxê biçîik bflm, şeş

heft saU bflm fl racUyoya tranzîster U gundan pu- kêm biîn. Li

gundê me yek tenê hebû. Carekê, êvarê, bîna tarî baş ne kcti

bû erdê, gun(Uyên me U dora wê tranzîstorê (aviya bîin, U ra-

(Uyoya Yêrîvanê guhdarî (iikirin... Geb sitran, geb axaftin...

heta kutasî bat. Gava spflcerê racUyoyê gotinê xwe yên dawî

gotin: «Programa me îro xelas bû, de ma xatirê we!», gimcU bi

carekê rc kirtînî ji wan ne hat. Heger te dera bavêta, ew ê

dengê wê bUiata. Her yek ji wan di ciyê xwe de meUsî fl cU ber

xwe de difikirî, heta yekî bi pirs û kenê xwe ew bêden^ buî:

- Hfln ji min re nabêjin gelo, ev bêbav çawa giyaye wan de-

rina?

Berê tu kesî deng ne kir, lê te cUgot qey xortekî bi xwe nax-

woş anî. Wî bi hêrs got:

- Apê delal, ev merivê ku (U ra(Uyoyê de (Upejivî, ne bêba-

vekî ji van deran e, ew ne ji Qaniişloyê ye, ne ji Amûdê ye. Cî

û warê v\î, wir e; ew U wir çêbûye, U wir mezin bûye fl U wcla-

tê xwe (U radiyoya xwe de kar dike. Kurd U Ermenîstanê û U

Sovyetîstanê gelek m, ew U wir zunanê xwe dixwînin, pu-tûkên

(Ubistanê bi zimanê wan derdikevin!..

Hîna yê xort gotina xwe ne bUi bû serî, zUamekî din pus

ku-:

- Gelo bûn ji min re nabêjin, ew jî weke me musulman in,

yan kafir in?

Diyar bû ku xort nikarî bû bersiva wî bida, wî devê xwe tev

bu- û anî, lê yekî din gotm ji ber girt û got:

- Kuro, çima we bi serê bev girtiye fl hîin (Ukevin qirika

hevdu? De ka werm vê xij-xijoka radiyoyê bişkînin û ji mêrUc

bipû-sin, bê ew ji kuderê ye, çi eslê wî ye, musulman e yan ka-

fu-e?

Ji nû ve bû bêden^... tc cUgot qey binekan ycqîn kir fl bi-

108

nekan ne kir. Lê yên ku yeqîn ne dikirin, mecalên wan tune

bûn, nikarî bfln gotinên xwe bi ca fl war bikin. Wê çaxê yê

xort, qeberî, bi xeyd rabfl ser xwe, dev ji civatê geriya û çû.

Gun(Uyan wê rojê qirik U bev qetandin. Her yekî ji wan tiştck

(Ugot: Hinekan (iigotin: Dengê wî weke dengê filankesê, fi-

lankeso ye, yê ku bîn û berata wî ji zfl de qut bflye; fl hinek jî,

her U ser ya xwe man fl (Ugotin: Evana, miheqeq şeytanên

biçîik in û (U van sindoqên biçûk de dikin xijexij; geh dikenin,

geb (Ugirîn, geb distirên fl (Upejivin! U ji ber vê yekê, guhda-

riya wan jî heram e!

Ez jî wê çaxê biçûk bûm, min çi bibihîsta, dbdst serê xwe;

lê piştî wê (nvatê min guhê kalikê xwc qul kiri bû. Gav û scct

min jê pû-s dikir. Li ser van kesên cU raciiyoyê de cUpeyivin.

Tim jî, min jê dbcwcst ku min bibe cem radiyoyê, U sitranên

kurcU guhdarî bikim. Carekê wî bi benekî ji min re got:

- Emir qesifyo, xij-xijoneko! Ev calê we, bûn mezin bibin,

hûn ê dunyayê U ser serê mc xera bikin... Tu wUo (iistirê, ba-

wê ra(Uyoyê

derkevî, bigêhêjî van bê îmanên ku di radiyoyê de (Upeyivin.

Erê... Wê çaxê ez biçflk bflm, min nizanî bfl meriv çawa bi-

kari be here welatê ku bi kurmanciya sor (U ra(Uyoyê de (Usti-

rên, (Upeyivin, bcnekan dikin... Ma kê wê çaxê dizanî bû ku

cw ê qismetê min çê bibe û cz ê wan deran bi çavê serê xwe

bibînim?... Lê va ye ez U ser rê me... derim Yêrîvanê... dyê

xij-xijoncka ku xeyala min bi demeke dirêj U ser qut ne (Ubû.

***

Roja sisiyan ji seferê, ez gêb^tim Yêrîvanê. Pêre jî, benê

endîşa min bat birîn û rawcstiya. Hinek ji meremên min batin

d. Pirsa ku pê hati bûm jî, Xwedê U hev anî. Min bi dcban

xort û keçên kurdên Sovyetê jî nas kir. Li gundên wan geriy-

am. Min nasiya xwe da gelek şaîr, nivîskar, rojnemcvan, zana

û ronakbîrên kurd, yên ku şopa xwc U ser ruyê çand fl wêjeya

kur(U hiştinc. Dostê min çêbîin, (U ra(Uyoya Yêrîvanê de jî.

Wan dostan carekê ji min xwestin ku dîtina xwe ya U ser Yê-

rîvanê, ji guhdarên radiyoyê rc bi lêv bikim, min jî qebûl kir.

Gava U ber mflcrofonê riîniştim, min kesereke kûr kişand...

109

û (Ube ku hinckan ji karkerên ra(Uyoyê, wê çaxê bi manake

(iin fêm kirin, lê min wê çaxê gotinên kalikê xwe anîh bû-a

xwc: «Emir qcsifyo, xij-xijoncko!» û hema tune bfl ku kela (ii-

lê min, bi hêsran der biba, lê ji şermê, min xwc girt. Min qo-

ziya çavê xwc paqij kir û dest bi gotina xwe kir: «Êvara we bi

xêr û dcma we xweş be geU guhdarên hêja û delal! Ez fUan-

kes im, (!) ji Glan gundî me... Gelek sUavê min U we bene...

Ez sUavê xwe (iişînim ji dê û bavê xwe re... Ev der Yêrîvan e...

Gclckî xweş c!... De ma xatirê wc, heta dîtineke nêzik!*

Min gotina xwe xwend lê dUê min ne tebitî, gelo beyc hine-

kan ji guhdaran sUava min venegerand fl texmîn kirin ku ez jî

«Xij-xijonckek im cU racUyoyên wan dc fl wan dixapînim?!»

110

REDWANÊALÎKÎYE

Redwanê AU, di sala 1955an de U Cizîra bmxetê ji cUya

xwe (Ubc. Heta sala 1972an xwendina xwe ya pêşîn û lîseyê

Ûnîyersîta Şamê, beşa Huqûqî dixwînc û ji aUyê

mamostetiya dibistanên hinek gimdên Ciniê dikc.

Piştî demckê (Uçc Yekîtiya Sovyetiyê û U wir şeş salan

1977-1983 U Moskvayê, FakîUta Rojnamevaiuyê dbcwîne fl bi

awayekî serbilincU diploma xwe ya rojnamevaniyê bi dest xwe

dbce.

Heta sê salan jî 1983-1986

cU warê rojnamevanî fl

torevaniya kurdî de xwendina xwe ya doktoratiyê dike.

Piştî doktora xwe ya rojnamevanî û torevaniya kurdî, Dr.

Redwanê AU ji sala 1987an fl vir dc U Fransayê (Ujî. Kar û

xebatên ku Redwanê AU (U warê çand û torê de kiriye, nc

hindikin:

Ji

dîroka

pêşveçflna

rojnamevaniya

kurcU

(teza

*

doktorayê) 1986, bi zunanê ûrisî.

* Cîgerxwîn, neynUca jîyana gelê kurd e, (birişflr) 1986, bi

zimanê erebî.

Pu-tûka Zmar SUopî (Qedrî Cemfl Paşa),

«Fî scbfl

*

Kurdistan» ji zimanê iîrisî werg erandiye zimanê erebî 1987.

Weşanên Welat

Pirtûkên ku derketine

KEÇA KAPÎTAN

A. Pûşkîn

roman

*

MIRINA KARMEND

A. Çêxov

kurteçîrok

*

ARDÛ

kurteçîrokên gelêrî

Nivîsende: Hesenê Metê

Pirtûkên dê derkevin

MERIVÊN REBEN

F. Dostoyevskî

roman

*

SMIRNOFF

Hesenê Metê

Kurteçîrok

WEŞANÊNWELAT

Wan e ew xelkek in û zimanê wan hemûyan yek e, û

tiştê ku ew dixwazin bi ser kevin jî ev e; ji yir ii weha her

çi tiştê ku wan dil faebe iî bikin, bila rê li bei- neyête

girtin.

Werin, em dakevin, ji bo ku ewserwextî ziraanê

hevdu nebin, li wir em zimanê wan tev li hev bikin. v

TEKVÎNili6-7