Debates tal-kamra tad-deputati (Rapport Ufficjali u Rivedut)

Partnership for Peace. Dan kien wiegħed li jagħmel hekk qabel ma tela’ u kienet deċiżjoni li ħadha appena tela' - forsi wieħed għad irid janalizza għalfejn kien daqshekk fidil ma' kulma qal għar-rigward ta' dik id-deċiżjoni, meta ma kienx daqstant fidil fir-rigward ta' affarijiet oħra li kien qal qabel l-elezzjoni - iżda jekk dik id-deċiżjoni kenitx ġusta jew le tgħallimna l-istorja. Biss jien ngħid li filwaqt li t-tneħħija ta' Malta mill-Partnership for Peace kien sinjal negattiv, ma naħsibx li wieħed irid jorbot magħha konsegwenzi kbar. Imma m’għandix dubju li l-għażla li l-Gvern Malti jiffriża l-applikazzjoni tagħna għal sħubija fl-Unjoni Ewropea kellha konsegwenzi kbar u dik hija parti mill-kontribut li dan il-Gvern ta biex tkompli tikber il-ħofra u biex jiġi quddiem dan il-Parlament u jitlob ukoll illi jkollna diskussjoni fuq liġi bħal din.
Naħseb li issa wieħed irid jgħid ukoll x’inhuma l-vantaġġi ta’ free trade area u kif din tista’ tikkontribwixxi biex il-problemi finanzjarji li qed jiġi ffaċċat bihom pajjiżna jiġu solvuti. M’għandix dubju li waħda mit-telfiet kbar li l-free trade area ġġib magħha huwa t-telf ta’ appoġġ finanzjarju u tekniku u appoġġ ta’ għajnuna biex isiru joint ventures - dan l-appoġġ u din l-għajuna l-Unjoni Ewropea tagħtihom waqt li tkun qed issir ristrutturazzjoni ta’ l-ekonomija ta’ pajjiż li jkun daħal jew se jidħol membru - u dan barra t-telf ta’ għajnuna diretta li tingħata mill-Unjoni Ewropea meta pajjiż ikun bl-aktar mod ċar fit-triq li jsir membru. Aħna konna wasalna biex nagħmlu l-ewwel pass f'din it-triq pero’ f’daqqa waħda għalaqna l-bieb f’wiċċna. Ejja ma ngħidux li nstabat il-bieb f’wiċċ il-poplu Malti imma ngħidu li sfortunatament il-Gvern Malti għalaq il-bieb f’wiċċu stess. Bil-free trade area bla dubju ta’ xejn mhux se jkun possibbli li jsir dan kollu. Il-free trade area tfisser illi l-Gvern irid bilfors ifittex fondi minn x’imkien ieħor biex ikun jista’ b’xi mod jgħin b’mod sostanzjali lill-industriji - kif inhuwa d-dmir tiegħu - biex jirristrutturaw biex ikunu kapaċi jikkompetu u jagħtu l-kontribut tagħhom lejn l-Istat.
Illum qegħdin f’sitwazzjoni fejn għandna negozji li qed jitħabtu biex jgħaddu l-kontributi li huma obbligati jgħaddu lill-Istat. Illum għandna ekonomija li qed tirristrinġi ruħha minn ħin għall-ieħor, għandna diffikultajiet ta’ nuqqas ta’ attivita’ ekonomika u fl-istess ħin għandna gvern li qiegħed jagħfas dejjem aktar bit-taxxi. Veru li l-gvern irid jara li jiġbor it-taxxi imma dan qed jagħmlu f’mument diffiċli ħafna għan-negozju u minħabba f'hekk is-sitwazzjoni qed tkompli taggrava ruħha. Min qiegħed fin-negozju qed jiġi magħsur minn kull angolu u qed jiġi magħsur minn kull deċiżjoni u minn kull aġir tal-gvern. Qed jiġi magħsur ukoll mill-fatt li qiegħed jopera f’suq mejjet. Minħabba f’hekk anke r-ristrutturazzjoni se tkun aktar u aktar diffiċli. U rridu naraw dan x’effett se jkollu wkoll fuq il-ħaddiema. Il-fatt huwa li bl-għażla li għamel il-Gvern Laburista pajjiżna rrinunzja għall-għajnuna mill-Unjoni Ewropea u l-Gvern ġie kostrett ibigħ il-family silver in a panic u issa qed jgħid li se jaqbad persentaġġ mid-dħul u jerġa’ jippumpjah lura fl-industrija biex jgħinha fir-ristrutturazzjoni. Din m’hijiex xi ħaġa li aħna qegħdin ngħidu li m’għandhiex il-validita’ tagħha imma hija xi ħaġa li l-Gvern ġab fuqu huwa stess meta għamel l-għażla li ma jidħolx fl-Unjoni Ewropea.
Il-poplu jinsab konfuż u huwa għatxan biex isir jaf x’se jiġri bil-free trade area u xi tfisser din għar-rigward ta’ kif l-ekonomija tagħna tista’ tirkupra, biex ma jkollniex bżonn li niġu f’dan il-Parlament u ngħaddu liġijiet bħal dawn. In-nies qegħdin jistaqsu x’se jkunu l-konsegwenzi ta’ free trade zone u x’se jfisser dan għan-negozji ż-żgħar. Il-pubbliku qed jistaqsi wkoll x’se jfisser li ma jkunx hemm aktar protezzjoni għall-industrija Maltija. Kif se ndawru l-industrija lokali li għandha diffikulta’ biex issir aktar kompetittiva? X’se tfisser il-free trade area, li l-industriji Maltin ikunu aktar kapaċi jsibu swieq oħra? Meta wieħed janalizza din is-sitwazzjoni jara wkoll li ħafna mill-kritika li kien jagħmel il-Malta Labour Party lill-Partit Nazzjonalista għall-għażla tiegħu li jidħol fl-Unjoni Ewropea kienet kritika li fil-fatt issib ruħha fil-mudell tal-free trade area. L-affarijiet li kienu jikkritikawna bihom issa huma għamluhom il-politika tagħhom. Minħabba f'hekk in-nies jinsabu aktar konfużi minn qatt qabel. Il-poplu għamel żmien jistenna biex jara x’se jiġri mid-dħul ta' Malta fl-Unjoni Ewropea. Il-poplu għamel żmien jistenna biex jara x’se jiġri mill-VAT u mis-CET. Il-poplu għamel żmien jistenna biex jara kif se taġixxi l-ekonomija u jara jekk dan il-Gvern hux se jsib id-direzzjoni tiegħu biex ikun kapaċi joħloq il-ġid. Il-poplu issa qed jistenna wkoll biex jara x’se jkunu l-effetti tal-kontijiet tad-dawl u l-ilma illi ħerġin. Qegħdin f’sitwazzjoni fejn ħadd ma hu qed jieħu deċiżjoni issa imma kulħadd qed iħalli għal aktar tard. Din hija ħaġa ta’ detriment kbir għall-pajjiż.
Issa jiena nemmen li l-kompetizzjoni hija xi ħaġa tajba u li għandna ninkoraġġuha. Fiha nfisha l-kompetizzjoni ġġiegħel lil kulħadd ikun aktar produttiv u aktar effiċjenti. Meta jkollok kompetizzjoni serja tista’ wkoll tkabbar is-suq. Din hija żgur waħda mill-aspetti tal-politika li wieħed għandu jinkoraġġixxi, iżda x'qegħdin naraw? Qegħdin naraw l-affarijiet isiru bil-maqlub. Tajjeb li ssaħħaħ ċerti industriji imma rridu nistaqsu lilna nfusna jekk hux qed noħolqu monoliths li flok ikabbru l-kompetizzjoni jnaqqsuha u flok iżidu l-attivita’ ekonomika jċekknuha jew ma jkabbruhiex biżżejjed. Qed nirriferi għal dak li qed jiġri bħalissa fil-qasam tat-telekomunikazzjoni. Per eżempju, il-Maltacom xtrat internet provider meta diġa' kellha minority stake fiha. Issa meta oriġinarjament it-Telemalta kienet ġiet biex tieħu stake żgħira fiha kien qam għagħa kbir minn fost l-internet providers kollha f’pajjiżna u lkoll qalu: X’għarukaża li t-Telemalta se jkollha stake ta’ 20% f’dan l-internet provider! Imma mbagħad? Inbidel il-gvern u ħaġa ta' l-għeġubijiet kulħadd baqa’ sieket. Ħadd mill-internet providers ma għolla mqar leħen żgħir meta l-Maltanet flok żammet imqar 20% tat-Terranet, xtratha kollha. Jiġifieri llum għandna l-main provider li għandu monopolju u li wkoll issa għandu kumpannija ta’ l-internet li hija tiegħu kompletament. Mela dan qed jikkompeti f’settur li m'huwiex monopolizzat waqt li ħaddieħor ma jistax jikkompeti fis-settur tiegħu fejn għandu l-monopolju. Dawn huma affarijiet li żgur ma jkabbrux l-attivita’ ekonomika imma huma affarijiet li lil ċerti nies ipoġġuhom aktar komdi milli kienu qabel u żgur m’għandhomx dak l-inċentiv biex ikomplu jkabbru dan is-settur, għax hija l-kompetizzjoni li ħafna drabi tkabbar l-attivita’ ekonomika. Issa qed nisimgħu wkoll li għandu mnejn li l-Maltacom tixtri l-Vodafone ukoll. B'hekk se noħolqu dan il-monolith u flok se ndaħħlu aktar operaturi f'dan is-settur se nispiċċaw ikollna operatur wieħed biss. Dawn huma mudelli li żgur m’humiex mudelli tas-suq modern. Dawn huma mudelli antiki li b’xi mod qed nerġgħu narawhom jiżviluppaw. Dawn m’humiex il-mudelli li bihom issolvi l-problemi ekonomiċi imma mudelli li joħolqu sitwazzjoni fejn ikun hemm min jiddomina b'mod assolut f’settur partikolari.
Sur President, f’dan id-diskors diġa' rriferejt għall-problema tal-kreattivita’, ħaġa li dan il-Gvern ftit jaf x'inhi. Dan huwa gvern illi tela’ għaliex kien kapaċi jkisser l-ideat, ikisser il-perception u jkisser kulma sab quddiemu, iżda meta ħa r-responsabbilta’ vera u proprja fuq spallejh imbagħad rajna storja oħra. Biex tkisser u tirkeb fuq dahar ħaddieħor u tieħu l-poter hija storja imma biex tmexxi l-pajjiż hija storja oħra. Illum il-poplu Malti qiegħed jgħix l-istorja l-oħra u l-istorja l-oħra hija spoof ta’ kif kienet l-istorja meta l-Partit Nazzjonalista kien fil-gvern. Dak kien il-film veru u issa għandna parodija. Illum għandna gvern going through the motions, taparsi huwa in control ta’ l-affarijiet u fil-fatt huwa gvern li ma ħoloq xejn, li ma kabbarx l-ekonomija u li ma ġabx investiment. Huwa gvern li ma tax direzzjoni lill-pajjiż. Huwa gvern li rnexxielu jwaqqaf ir-ritmu ta’ żvilupp ekonomiku li kien hawn u ngħid li rnexxielu jwaqqfu bl-aktar mod irresponsabbli. Kien ċar li min kien qed jinvesti meta nbidel il-gvern kien lest li jkompli jinvesti f’dan il-pajjiż u għal ċertu żmien kien ċar illi l-investituri kienu se jibqgħu jagħtu l-kontribut tagħhom. Wara kollox m’għandux jieqaf ir-ritmu ekonomiku għaliex jinbidel il-gvern, jinbidlu l-persuni, jinbidlu l-ideat, jinbidlu l-policies, anzi l-kuntrarju għax bidla fil-gvern għandha tagħti aktar saħħa u aktar attivita’ ekonomika lill-pajjiż. Hekk ġara per eżempju fl-1987. Meta fl-1987 tela’ l-Partit Nazzjonalista fil-gvern ġara eżattament kif qed ngħid jien. L-ekonomija bdiet tiżviluppa, l-attivitajiet bdew jikbru, kien hawn vibrancy enormi fl-ekonomija tagħna, kien hawn investiment, fiduċja u kulħadd kien qed jaħdem biex jagħmel futur aħjar għalih u għal uliedu. Fl-1996 ġara l-kuntrarju u ma kellux għalfejn isir dan. Parti minnu dan ġara minħabba d-diskorsi ma jaqtgħu xejn fuq il-ħofor, diskors insensat illi minnu nnifsu ġab ħafna ħofor u ġab nuqqas ta’ fiduċja.
Ġara wkoll li tela' gvern li biddel id-direzzjoni ta’ Malta vis-a-vis l-Unjoni Ewropea. Dak li konna qegħdin naħdmu għalih meta konna fuq il-bankijiet tal-gvern, li pajjiżna jieħu postu madwar il-mejda mal-pajjiżi l-oħra Ewropej fuq livell ugwali, bid-drittijiet kollha li tagħtina sħubija fl-Unjoni Ewropea, u b’mod li l-poplu tagħna jiġi rikonoxxut bħala poplu sovran u poplu illi kapaċi jagħti kontribut għall-Iżvilupp mhux biss ta’ pajjiżu imma għall-iżvilupp ta’ l-Ewropea wkoll, dan kollu tar mar-riħ u minflok smajna fuq il-ħofor u smajna li se nitilqu mill-Unjoni Ewropea. Anzi l-Prim Ministru issa qalilna li allaħares qatt li xi darba Malta tkun membru ta’ l-Unjoni. Jien ma nafx x'irid igħid biha din għax kulma rajna s'issa kien gvern li ma jafx eżattament x’irid. Sal-lum ma nafux x’inhija l-free trade area għax mhux qed jagħtuna d-dettalji eżatti. Aħna rridu nkunu nafu aktar dettalji ta’ fiex eżattament tikkonsisti din il-free trade area u x’inhuma l-vantaġġi u għalfejn il-Gvern għażel free trade area u ma kompliex fit-triq għal sħubija. Il-Gvern ta' l-Onor. Alfred Sant irid jerfa' r-responsabbilta’ ta' dan kollu u jrid jispjega dan ukoll. Dawn huma kollha affarijiet illi għamlu deni kbir, ġabu ħafna sfiduċja fil-pajjiż, b’mod illi s-soluzzjonijiet li hemm bżonn m’humiex sempliċement li nkomplu niġbru l-flus bil-mod kif qed niġbruhom jew billi ngħaddu liġijiet bħal dawn, imma li nsibu gvern li jkun kreattiv u li jkun kapaċi joħloq il-ġid. Grazzi.