Dönemsellik Kavramı

2. İşletmenin ödenmiş sermayesi bilançonun kapsamı içinde tek bir kalem olarak gösterilir. Ancak, esas sermaye özellikleri farklı hisse gruplarına ayrılmış bulunuyorsa esas sermaye hesapları her grubun haklarını, kâr ve tasfiye paylarının dağıtımında sahip olabilecekleri özellikleri ve diğer önemli özellikleri yansıtacak biçimde bilançonun dipnotlarında gösterilmelidir.

3. İşletmenin hissedarları tarafından yatırılan sermayenin devam ettirilmesi gerekir. İşletmede herhangi bir zararın ortaya çıkması, herhangi bir nedenle özkaynaklarda meydana gelen azalmalar; hem dönemsel, hem de kümülatif olarak izlenmeli ve kaydedilmelidir.

4. Özkaynakların bilançoda net olarak gösterilmesi için geçmiş yıllar zararları ile dönem zararı, özkaynaklar grubunda indirim kalemleri olarak yer alır.

5. Özkaynaklar; ödenmiş sermaye, sermaye yedekleri, kâr yedekleri, geçmiş yıl kârları (zararları) ve dönem net kârı (zararı)ndan oluşur. Kâr yedekleri yasal, statü ve olağanüstü yedekler ile yedek niteliğindeki karşılıklar, özel fonlar gibi işletme faaliyetleri sonucu elde edilen kârların dağıtılmamış kısmını içerir.

2. 
   TEK DÜZEN HESAP ÇERÇEEVESİ VE HESAP PLANI
   
   1. 
      TEK DÜZEN HESAP PLANI
      

İşletmeler muhasebe sistemlerini tek düzen hesap planı çerçevesi ve hesap planı

doğrultusunda kurmak zorundadır. Muhasebe sürecinde yapılan defter kayıtları, mizanlar ve mali tablolar hesap planı çerçevesinde olmak zorundadır.

3.1.1.Hesap Sınıfları

Tek düzen hesap planındaki hesap kodunun ilk rakamı hesap sınıfını verir.

1-DÖNEN VARLIKLAR

2-DURAN VARLIKLAR

3-KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR

4-UZUN VADELİ YABANCI KAYNAKLAR

5-ÖZKAYNAKLAR

6-GELİR TABLOSU HESAPLARI

7-MALİYET HESAPLARI

8-(SERBEST)

9-NAZIM HESAPLAR

3.1.2.Hesap Grupları

Tek düzen hesap planındaki hesap kodunun ikinci rakamı hesap grubunu verir.

1DÖNEN VARLIKLAR

10 HAZIR DEĞERLER

11 MENKUL KIYMETLER

12 TİCARİ ALACAKLAR

13 DİĞER ALACAKLAR

15 STOKLAR

18 GELECEK AYLARA AİT GİDERLER VE GELİR TAHAKKUKLARI

19 DİĞER DÖNEN VARLIKLAR

2 DURAN VARLIKLAR

22 TİCARI ALACAKLAR

23 DİĞER ALACAKLAR

24 MALİ DURAN VARLIKLAR

25 MADDİ DURAN VARLIKLAR

26 MADDİ OLMAYAN DURAN VARLIKLAR

27 ÖZEL TÜKENMEYE TABİ VARLIKLAR

28 GELECEK YILLARA AİT GİDERLER VE GELİR TAHAKKUKLARI

29 DİĞER DURAN VARLIKLAR

3 KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR

30 MALİ BORÇLAR

32 TİCARİ BORÇLAR

33 DİĞER BORÇLAR

34 ALINAN AVANSLAR

36 ÖDENECEK VERGİ VE DİĞER YÜKÜMLÜLÜKLER

37 BORÇ VE GİDER KARŞILIKLARI

38 GELECEK AYLARA AİT GELİRLER VE GİDER TAHAKKUKLARI

39 DİĞER KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR

4 UZUN VADELİ YABANCI KAYNAKLAR

40 MALİ BORÇLAR

42 TİCARİ BORÇLAR

43 DİĞER BORÇLAR

44 ALINAN AVANSLAR

47 BORÇ VE DİĞER KARŞILIKLARI

48 GELECEK YILLARA AİT GELİRLER VE GİDER TAHUKKUKLARI

5 ÖZKAYNAKLAR

50 ÖDENMİŞ SERMAYE

52 SERMAYE YEDEKLERİ

54 KÂR YEDEKLERİ

57 GEÇMİŞ YILLAR KÂRLARI

58 GEÇMİŞ YILLAR ZARARLARI

59 DÖNEM NET KÂRI (ZARARI)

6 GELİR TABLOSU HESAPLARI

60 BRÜT SATIŞLAR

61 SATIŞ İNDİRİMLERİ (-)

62 SATIŞLARIN MALİYETİ (-)

63 FAALİYET GİDERLERİ (-)

64 DİĞER FAALİYETLERDEN OLAĞAN GELİR VE KÂRLAR

65 DİĞER FAALİYETLERDEN OLAĞAN GİDER VE ZARARLAR (-)

66 FİNANSMAN GİDERLERİ (-)

67 OLAĞANDIŞI GELİR VE KÂRLAR

68 OLAĞANDIŞI GİDER VE ZARARLAR (-)

69 DÖNEM NET KÂRI (ZARARI)

7 MALİYET HESAPLARI

7/A SEÇENEĞI

70 MALİYET MUHASEBESİ BAĞLANTI HESAPLARI

71 DİREKT İLKMADDE VE MALZEME GİDERLERİ

72 DİREKT İŞÇİLİK GİDERLERİ

73 GENEL ÜRETİM GİDERLERİ

74 HİZMET ÜRETİM MALİYETİ

75 ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİDERLERİ

76 PAZARLAMA SATIŞ VE DAĞITIM GİDERLERİ

77 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ

78 FİNANSMAN GİDERLERİ

7/B SEÇENEGİ

79 GİDER ÇEŞİTLERİ

8 (SERBEST)

9 NAZIM HESAPLAR

İKİNCİ BÖLÜM

AKTİF HESAPLAR

1 DÖNEN VARLIKLAR

Bu ana hesap grubu; nakit olarak elde ve bankada tutulan varlıklar ile normal koşullarda en fazla bir yıl veya işletmenin normal faaliyet dönemi içinde paraya çevrilmesi veya tüketilmesi öngörülen varlık unsurlarını kapsar.

Dönen Varlıklar; hazır değerler menkul kıymetler, ticari alacaklar, diğer kısa vadeli alacaklar, stoklar, gelecek döneme ait giderler ve gelir tahakkukları ile diğer dönen varlıklar şeklinde bölümlenir.

10 HAZIR DEĞERLER

Bu grup, nakit olarak elde veya bankada bulunan varlıklar ile istenildiği zaman değer kaybına uğramadan paraya çevirme imkânı bulunan varlıkları (Menkul kıymetler hariç) kapsar. Bu grup aşağıdaki hesaplardan oluşur.

100 Kasa

Bu hesap, işletmelerin elinde bulundurduğu ulusal ve yabancı paraların TL karşılıklarının giriş ve çıkışlarının izlenmesi için kullandıkları hesaptır. Kasa hesabından çıkış olabilmesi için mutlaka kasada para bulunması gerekir. Kasada ne kadar nakit varsa en fazla o kadar nakit çıkışı olabilir.

İşleyişi: İşletmelerin nakit girişleri kasa hesabının borcuna, nakit çıkışları ise kasa hesabının alacağına kaydedilir. Kasa hesabının borç bakiyesi o andaki kasa mevcudunu gösterir. Hesap daima borç bakiyesi verir veya hiç bakiye vermez. Hiçbir şekilde kasa hesabı alacak bakiyesi vermez.

Örnek: İşletme 3.500 TL nakiti bankaya yatırmıştır.

Mad. No	AÇIKLAMA	BORÇ	ALACAK
1	....................................Tarih...................................... 102 Bankalar Hesabı 100 Kasa Hesabı bankaya para yatırılması	3.500	3.500

 

BORÇ	100 KASA HESABI		ALACAK
		3.500

101 Alınan Çekler

Bu hesap gerçek ve tüzel kişiler tarafından işletmeye verilmiş olup, henüz tahsil için bankaya verilmemiş veya ciro edilmemiş olan çeklerin izlenmesini sağlar.

İşleyişi: Alınan çeklerin üzerindeki yazılı değerleri ile borçlu tarafa kayıt edilir, bankadan tahsil veya ciro edildiğinde alacak tarafa kaydedilir. Hesap daima borç bakiyesi verir veya hiç bakiye vermez. Hiçbir şekilde alınan çekler hesabı alacak bakiyesi vermez.

Örnek: İşletme 2.500 TL malı satmıştır, karşılığında çek almıştır.

Mad. No	AÇIKLAMA	BORÇ	ALACAK
1	....................................Tarih...................................... 101 Alınan Çekler Hesabı 600 yurt İçi Satışlar Hesabı çek karşılığı mal satımı	2.500	2.500

 

BORÇ	101 ALINAN ÇEKLER HS.		ALACAK
2.500

102 Bankalar

Bu hesap, işletmece yurt içi ve yurt dışı banka ve benzeri finans kurumlarına yatırılan ve çekilen paraların izlenmesini kapsar.

İşleyişi : Bankalara para olarak veya hesaben yatırılan değerler borç, çekilen tutarlar ile üçüncü kişilerce tahsil edildiği anlaşılan çek ve ödeme emirleri alacak kaydedilir.

Örnek: İşletme 10.000 TL nakiti bankaya yatırmıştır.

Mad. No	AÇIKLAMA	BORÇ	ALACAK
1	....................................Tarih...................................... 102 Bankalar Hesabı 100 Kasa Hesabı bankaya para yatırılması	10.000	10.000

 

BORÇ	102 BANKALAR HESABI		ALACAK
10.000

103 Verilen Çekler ve Ödeme Emirleri (-): 

İşletmelerin üçüncü kişilere bankalardan çek ile veya ödeme emri ile yapacağı ödemeleri izlediği hesaptır. Verilen çekler hesabı pasif karakterli bir hesaptır yani varlık hesabı olmasına rağmen işleyişi kaynak hesapları şeklindedir. Yani artışlar alacağa, azalışlar borca kaydedilir. Hesabın yanındaki (-) işareti bu anlama gelmektedir. 

İşleyişi: İşletmeler çek verdiklerinde bu hesap kullanılır. Kişilere çek ve ödeme emri verildiğinde hesabın alacak tarafına ,çek ve ödeme emirlerinin bankadan tahsil edildiği anlaşıldığında verilen çekler hesabının borcuna kaydedilir.

Örnek: İşletme 5.000 TL lik malı almış, karşılığında çek vermiştir.

Mad. No	AÇIKLAMA	BORÇ	ALACAK
1	....................................Tarih...................................... 153 Ticari Mallar Hesabı 103 Verilen Çekler ve Ödeme Emirleri Hs çek ile mal alımı	5.000	5.000

 

BORÇ	103 VERİLEN ÇEKLER VE ÖDEME EMİRLERİ HESABI		ALACAK
		5.000

108 Hazır Değerler

Nitelikleri itibarıyla hazır değer sayılan pullar, vadesi gelmiş kuponlar, tahsil edilecek banka ve posta havaleleri değerleri kapsar.

İşleyişi : Bu değerler elde edildiğinde hesabın borcuna, elden çıkarıldığında da hesabın alacağına kaydedilir.

Örnek: İşletme kullanılmak üzere 300 TL tutarında posta pulunu peşin alınmıştır.

Mad. No	AÇIKLAMA	BORÇ	ALACAK
1	....................................Tarih...................................... 108 Diğer Hazır Değerler Hesabı 100 Kasa Hesabı posta pulunun peşin alımı	300	300

 

BORÇ	108 DİĞER HAZIR DEĞERLER HESABI		ALACAK
300

11 MENKUL KIYMETLER

Bu grup, faiz geliri veya kâr payı sağlamak veya fiyat değişmelerinden yararlanarak kârlar elde etmek amacı ile geçici bir süre elde tutulmak üzere alınan hisse senedi, tahvil, hazine bonosu, finansman bonosu, yatırım fonu katılma belgesi, kâr-zarar ortaklığı belgesi, gelir ortaklığı senedi gibi, menkul kıymetler ile bunlara ait değer azalma karşılıklarının izlenmesi amacıyla kullanılır. Bu grup aşağıdaki hesaplardan oluşur.

110 Hisse Senetleri

İşletmelerin geçici olarak elde tutmak amcıyla aldığı hisse senetlerini izlediği hesaptır. 

İşleyişi: Hisse senetleri alındığı zaman hesabın borcuna kaydedilir. Hisse senetleri satıldığı zaman hesabın alacağına kaydedilir. Hisse senetleri kar farkı ile satıldığı zaman aradaki fark 645 Menkul Kıymet Satış Karları hesabına alacak olarak kaydedilir. Hisse senetleri zarar ile satıldığı zaman aradaki fark 655 Menkul Kıymet Satış Zararları hesabına borç olarak kaydedilir.

Örnek: İşletme 30 TL den 1.000 adet hisse senedini peşin olarak satın alıyor.

Mad. No	AÇIKLAMA	BORÇ	ALACAK
1	....................................Tarih...................................... 110 Hisse Senetleri Hesabı 100 Kasa Hesabı 30 x 1.000 = 30.000, hisse senetlerinin alımı	30.000	30.000

 

BORÇ	110 HİSSE SENEDİ HESABI		ALACAK
30.000

Örnek: İşletme tanesi 20 TL den 500 adet hisse senedini peşin olarak satın alıyor. Daha sonra hisse senetlerinin hepsini tanesi 22 TL den peşin olarak satıyor.

Mad. No	AÇIKLAMA	BORÇ	ALACAK
1	....................................Tarih...................................... 110 Hisse Senetleri Hesabı 100 Kasa Hesabı 20 x 500 = 10.000, hisse senetlerinin alımı	10.000	10.000

2

....................................Tarih...................................... 100 Kasa Hesabı 110 Hisse Senetleri Hesabı 645 Menkul Kıymet Satış Karları Hs 22 x 500 = 11.000, hisse senetlerinin satımı

11.000

10.000 1.000

BORÇ	110 HİSSE SENEDİ HESABI		ALACAK
10.000		10.000

111 Özel Kesim Tahvil, Senet ve Bonoları: 

Özel sektörlere ait alınan tahvil, senet ve bonoların kayıt ve takip edildiği bir hesaptır. 

İşleyişi: Tahvil, senet ve bonolar satın alındığında bu hesaba borç olarak kaydedilir, tahvil, senet ve bonolar satıldığında ya da işletmeden çıktığında ise hesaba alacak kaydedilir.

Tahvil, senet ve bonoları satın alan işletmeler, bunları çıkartan kurumlara borç para vermiş gibi olurlar ve bunlardan faiz elde ederler. Elde edilen bu faizler 642 Faiz Gelirleri Hesabına kaydedilir.

Örnek: İşletme HG özel işletmesine ait tahvillerden 2.000 adedini tanesi 30 TL den peşin olarak satın alıyor.

Mad. No	AÇIKLAMA	BORÇ	ALACAK
1	....................................Tarih...................................... 111 Özel Kesim Tahvil, Senet ve Bonoları Hs 100 Kasa Hesabı 30 x 2.000 = 60.000, tahvillerin alımı	60.000	60.000

 

BORÇ	111 ÖZEL KESİM TAHVİL, SENET VE BONOLARI HESABI		ALACAK
60.000