Dr. Recep Albayrak Türklerin İranı

(http://savucbulaq-shehriyar-islamshehr-az.blogspot.com/, 29 May / Mayıs 2006 Monday/ Pazartesi, Mehran BahaRi)

- Rey kentinin Türklerle meskûn Bârut-Kübü Mahallesi halkından iki bin kişinin katılımı ile ırkçılık protesto edildi. “İran” gazetesinde Türkleri hamam böceği şeklinde gösteren karikatürün yayınlanmasının ardından, ülke genelinde protestolar yaygınlaştı. Rey’deki protesto gösterisine katılanlar şu sloganları attılar; “-Haray haray men Türkem! -Menim dilim ölen deyil, Fars diline çönen deyil!”.

Gösteri sırasında güvenlik güçlerinin müdahalesi sonucu çok sayıda yaralanmalar oldu. (http://savucbulaq-shehriyar-islamshehr-az.blogspot.com/, 13 June/ Haziran 2006 Tuesday/ Salı)

-Karikatürün yayınlanmasından hemen sonra Tebriz Üniversitesi’nde protesto gösterileri düzenlendi. (13 Mayıs)

-Zencan’da protesto gösterisi düzenlendi ve bildiri dağıtıldı. (15 Mayıs)

-Zencan’da halkın katılımı ile şehir meydanında protesto gösterisi düzenlendi. Zencan Cuma İmamı “İran” gazetesini kınadı. (19 Mayıs)

-Hoy Üniversitesi’nde protesto gösterisi düzenlendi. Salmas caddesinde altı bin kişinin katılımı ile olay kınandı.

-Tebriz Rasta-Küçe’deki Namaz meydanında protesto gösterisi düzenlendi ve Vilayete yüründü. (22 Mayıs)

-Merend’te, ~20 bin kişinin katılımı ile gösteri düzenlendi. (23 Mayıs) Devlet dairelerinden toplanan ~300 civarında memur ve hizmetli ile karşı gösteri düzenledi.

-Urumiye Üniversitesi’nde 1.500 öğrencinin katılımı ile protesto gösterisi düzenlendi. (16 Mayıs)

-Urumiye’de, “İran” gazetesinin bürosunun önünde ~üç bin kişinin katılımı ile protesto gösterisi düzenlendi. (19 Mayıs)

-Urumiye’de, ~500 kişinin katılımı ile protesto gösterisi düzenlendi. (21 Mayıs)

-Urumiye’de, 150 bin kişinin katılımı ile protesto gösterisi düzenlendi. “İran” gazetesi bürosu yıkılmış, Radyo-TV binası ise ataşe verilmiştir. (23 Mayıs)

-Koşaçay/ Miyanduab ilçesinde protesto gösterisi düzenlendi. Aracıyla yoldan geçen bir kişinin göstericilere lâf atması üzerine arabası devrilip, ataşe verildi. Ardından 1 No’lu Polis Karakolu işgal edildi. (21 Mayıs)

-Negade (Sulduz) ilçesinde protesto gösterisi düzenlendi. (25 Mayıs)

-Erdebil’de, Peyâm-ı Nur Üniversitesi öğrendilerinden ~700 kişinin katılımı ile protesto gösterisi düzenlendi. (23 Mayıs)

-Erdebil’de, Tıp Fakültesi öğrencileri gösterisi düzenledi. (24 Mayıs)

-Erdebil’de, yaklaşık 100 bin kişinin katılımı ile protesto gösterisi düzenlendi. Aryaist ırkçılarla ilişkili olduğu gerekçesiyle Parsiyân Bankası ataşe verildi. (27 Mayıs)

Ayrıca Eher ilçesi, Parsabad-ı Mugan ilçesi, Mişginşehr/ Hiyav ilçesi, Keleyber ilçesi, Merend ilçesi, Merend’in Zünûz ve Yamçı nahiyeleri, Maku ilçesi, Merağa ilçesi ve Tarım/ Tarum’da (Abber-Zencan) protesto gösterisi düzenlendi.
Hayatını kaybeden, yaralanan ve tutuklananlar:

-Tebriz: Ölü: Behzad Sabuhînejad (Çarşamba, 24 Mayıs 2006 olaylarında hayatını kaybetmiştir. 03 Hordâd 1385), Rıza Mir-Ağapur-Derviş (Mayıs 2006 olaylarında hayatını kaybetmiştir), Settar Selimî (Pazartesi, 22 Mayıs 2006 olaylarında hayatını kaybetmiştir. 01 Hordâd 1385), Sina Tarug (22 Mayıs 2006 olaylarında hayatını kaybetmiştir. 01 Hordâd 1385), Ekber Nevruzî (22 Mayıs 2006 olaylarında hayatını kaybetmiştir. 01 Hordâd 1385). Yaralı: Çok sayıda, kaç kişi olduğu tespit edilememiştir. Hapishanede açlık grevi başlatanlar: Ali-Rıza Hakkî, Davud Azimzade, gulam-Rıza EManî (Hapishaneden çıktıktan bir süre sonra, şüpheli olduğu ifade edilen trafik kazası sonucu hayatını kaybetmiştir), Hamid Yegânepur, Macid Pajuhfem, Said Bidoht, Yürüş Mehr-Alibeyli (Culfalı), Yaşar Hakkakpur (Serbest bırakıldıktan sonra Kanada’ya sığındığı söylenmektedir)... Tutuklu: Bin kişiden fazla. yıl dönümü anmalarında tutuklananlar: Üniversite öğrencisi olan Behram Caferi ve ikizi BehNam Caferi (Tebriz/ Rasta-Küçe, Mayıs 2012), Said Şeyhbeyli, Mustafa Avezpur (2011-2012 döneminde dört kere tutuklandı), Kadir Avezpur, Hüseyin MirzaHani, Bayan Zehra Nirûmend, Kadir Nevruzî, Ekber MuhaciRi, Hasan MirzaHani, Muhammed İskenderzade, Hamid Nüfuzî, Hasan Ahmediyân, Mehrdâd KeLali, Ali Ağazade (Tebriz pazarında esnaf, Nigar gazetesi yazarı), Ekber Gül-Muhammedî (Tebriz/ Rızvanşehr), Ali Hamîd ÎMan (Şems-i Tebriz/ Tebriz Güneşi gazetesi Sorumlu Müdürü), Mehrdâd Keremî (Zencanlı. Tebriz Üniversitesi Azerbaycan Tanıtım Ocağı eski Genel Sekteri. Elektronik Bölümü öğrencisi. Türk Dili ve Tarihi kurs hocalığı da yapmıştır. 2011-2012), Afşin Şahbazî (Muganlı. Tebriz Üniversitesi Azerbaycan Tanıtım Ocağı faallerinden. Ziraat Fakültesi öğrencisi. 2011-2012), Ruzbeh Saadetî (Miyanalı. Tebriz Üniversitesi Azerbaycan Tanıtım Ocağı faallerinden. Miyane Üniversitesi Elektronik mezunu, ayrıca Tebriz’de İktisat Fakültesi’nde okumaktadır. Türk Dili ve Mitolojisi kurs hocalığı yapmıştır. 2011-2012), Muhammed Ahadî (Miyanalı. Tebriz Üniversitesi Azerbaycan Tanıtım Ocağı faallerinden. Tebriz Üniversitesi Ziraat Fakültesi mezunu. Türk Dili kurs hocalığı yapmıştır. 2011-2012), Bayan MeTanet Pâ-Âhu (Muganlı. Tebriz Üniversitesi Azerbaycan Tanıtım Ocağı faallerinden. Tebriz Üniversitesi Kimya Fakültesi öğrencisi. Türk Dili ve Mitolojisi kurs hocalığı yapmıştır. 2011-2012), Bayan Efsâne TovGir (Tebriz Üniversitesi Azerbaycan Tanıtım Ocağı eski Genel Sekteri. Tebriz Üniversitesi öğrencisi. 22 Mayıs 2012 tarihinde Tebriz Merkezi Hapishanesi’ne sevkedildi. 2011-2012)...

-Urumiye: Geniş bir tutuklama dalgası başlatılmıştır (Çarşamba, 24 Mayıs 2012). Ölü: FerZad Esedpur (24 Mayıs 2006 olaylarında hayatını kaybetmiştir. 03 Hordâd 1385), Ayvaz Seyyâhî (23 Mayıs 2006 olaylarında hayatını kaybetmiştir. 02 Hordâd 1385). Tutuklu: 62 kişi, Ali-Rıza Cevânbaht (Siyasi Tutukluların Haklarını Savunma Komitesi Üyesi. Serbest bırakıldıktan sonra Kanada’ya sığındığı söylenmektedir), İsmail Cevadî (Ferdâ-yı Ma gazetesi yazarlarından), Kerim RuzNameçî (Gazete Bayileri Sendikası üyesi), Rıza SefeRi (Saylav Yayıncılık Sorumlu Müdürü)... (31 Mayıs). yıl dönümü anmalarında tutuklananlar: Mehrdâd CeLalifer (Öğrenci dergisi Güneş’in Sorumlu Müdüdürü), Mühendis İsrafil Ümidî (Şehid Behişti Üniversitesi yüksek lisans öğrencisi), Asker HanyâRi (Urumiye Üniversitesi-Gayrı İntifâî/ Sabâ-yı Urumiye öğrencisi), Hamid Nugûdî (Urumiye Üniversitesi-Dânişgâh-ı azad/ SeMa-yı Urumiye öğrencisi), Mehrdâd Rehâ (Urumiye Üniversitesi Ziraat Fakültesi öğrencisi), Mehran Keşaverzî (Sipâh-ı PasTarân’da asker), Hüseyin Ahmediyân (Urumiye Üniversitesi İşletme Fakültesi öğrencisi), Sâman Habeşyân (Urumiye Üniversitesi Kimya Fakültesi öğrencisi, Mayıs 2012)... .

-Erdebil: Tutuklu: 40’ı bayan 1.100 kişi; Abbas Leysanlı (Millî faal, Erdebil’de 22 Mayıs/ 01 Hordâd olaylarında tutuklanmıştır. Esnaftır. Hem Babek Kalesi yürüyüşünde, hem de Urumiye Gölü protestolarında tutuklanmıştır. Gösterilerde konuşma yapar. 3,5 yıl hüküm giymiştir. Erdebil ve Eher’den sonra Yezd hapishanesine sürülmüştür. Türkçülükle suçlanmaktadır), Gazeteci Ali NazaRi, Araz Gaffarzade, Gazeteci Ayvaz Taha, Ekber Kurbânî, Muhammed Yusufî, Gazeteci Rıza Kâzımî, Sâsân Sahhafî, Gazeteci Vahid Dehgânî... Hapishanede 50 kişi açlık grevi başlamıştır.

-Zencan: Said Metinpur (Millî faal. Felsefecidir. 2008 yılından beri hapishanededir. 2016 yılında tahliye olacaktır. Halen Tahran’da Evin hapishanesindedir. Azerbaycanlılara millî haklarının verilmesi konusunda faaliyet göstermekteydi. Türkçülük ve Türkiye’ye casusulukla suçlandığı söylenmektedir. Yaprak ve Uyanış dergilerinin yazarı. Doğum günü olan 20 Eylül, “Güney Azerbaycanlı SiyaSi Mahkûmlar Günü” olarak ilan edilmiştir. Her yıl anılmaktadır)...

-Negade (Sulduz): Göstericilerin üzerine polisin açtığı ateş sonucu beş kişi hayatını kaybetmiş, 100 civarında kişi yaralanmıştır (25 Mayıs). Ölü; Himmet İsimzade (25 Mayıs 2006 olaylarında hayatını kaybetmiştir. 04 Hordâd 1385), Hüseyin Fethîpur (25 Mayıs 2006 olaylarında hayatını kaybetmiştir. 04 Hordâd 1385), Asker Kasımî (25 Mayıs 2006 olaylarında hayatını kaybetmiştir. 04 Hordâd 1385), Tovhid/ Tevhid AzeRiyûn (25 Mayıs 2006 olaylarında hayatını kaybetmiştir. 04 Hordâd 1385), Daryuş Tabbahî (25 Mayıs 2006 olaylarında yaralanmış, aldığı yara nedeniyle altı yıl sonra 2012 yılında hayatını kaybetmiştir) ve adı tespit edilemeyen 15 yaşlarında bir çocuk. Yaralı: Ali İbrahimi, Behreng AfşaRi, Behreng Dağıstanî, Eyyüb MahbuBi, Ferhad Pirmuhammedî, Hüseyin Piralagöz, Hüseyin San’atî, Mehdi Azizî, Muhammed Muhammedî, Şehram Nevruzî, Nevruz Rimaz... Tutuklu: Ali CeLali, Dr.Ali Perviz Muhammedî, gulam Babavend, İbrahim Muînî, Hasan BâdpeyMa, İsa Yegâne, Yahya Nevruzî, Sadık Muînzade, Mehdi NuRi...

-Hoy: Tutuklu: Ali KadimHani, İbrahim Caferzade (İki yıl hapis yattı. Hakkında sürgün kararı verildi. Bu sırada geçirdiği şüpheli trafik kazasında eşi millî faal Mina Hanım Kehribâî ve küçük kızları Ayla ile birlikte ailenin tamamı hayatını yitirdi)...

-Merend: Tutuklu: Ali Ocakzade, gulam-Rıza Babâî, Hamid Muhammedpur, Hüseyin Alizade, Mehdi Hüseyinzade, Mesud Habibvend...

-Koşaçay/ Miyanduab: Tutuklu: Abbas Hayalînejâd, Ahmed Ciddî, Ali Sultanî, Ali Razî, Âreş Peykâr, BehBud Guluzade, Behdâd Fethî, Behkâm Muhammedî, Celâl KudeRilu, Ekber Alipur, Ferhad Lekzade, Hatem Rüstemîvend, Maksud Fethî, Mesud Furuğî, Milad Tevekkülî, Muhsin Feramerzî, Nadir EManî, Rıza ÂmiRi, Sâsân Muhammedîvâş, SecCad Musavî, Şahruh Feramerzî, Şahin Hasani, Tahmasb Cevdet, Tovhid/ Tevhid Rüstemî, Vâhid Gavîbâzu...

-Mugan/ Parsabad-ı Muğan (Mugan Parsabadı): Tutuklu: Davud Makamî (Tutuklu iken darbedilmiş, kanama geçirmiş ve dalağı patladığı için alınmıştır), Nadir Velipur (İşkenceye maruz kalmıştır. Mugan/ Germi’de yayınlanan Kartal Dergisi Sorumlu Mudürü), Nadir Azizî, Ramîn Cabbarlı (Laçın dergisi başyazarı), Said Muhammedî/ Said Muganlı (Millî faal, şair, yazar. Yaşmak Yayınevi Müdürü ve Yaşmak dergisi başyazarı. Altı ay tutuklu kalmıştır), Siyâmek Mirzaî, Mustafa Cemşidî (Mugan-Germi), Muhammed Fereczade, Mehdi Zeynalı (Tutuklanma tarihleri, Mayıs 2010)...

-Mişginşehr/ Hiyav: Ölü: Celil Abidî (Mayıs 2006/ Hordâd 1385 olaylarında hayatını kaybetmiştir), Tutuklu: İbrahim Reşidî/ Savalan (Millî faal. Sosyolog, Türkolog, şair ve gazeteci. Uyanış ve Bulut dergilerinin sorumlu müdürlüğünü yapmıştır. Bu dergilerin yanı sıra, Laçın dergisinde de yazmaktaydı. Şehriyar edebiyat Ocağı ve Azer Toprak Cemiyeti’nin kurucusudur. 22 Mayıs olaylarından önce de tutuklanmıştır. Her tutuklama furyasında ilk akla gelen isimlerdendir. Defalarca hapiste kalmıştır. Halen Mişgin, Tebriz ve Erdebil’de üç ayrı mahkemesi devam etmektedir. Türkçülükle suçlanmaktadır), Celil MukaddeSi, İrec Müezzinzade, İsa YakuBi, ŞehRam Râdmehr...

01 Hordâd 1385/ 22 Mayıs 2006 olaylarının yıl dönümü olan 22 Mayıs 2012 tarihinde 35 kişi tutuklanmış, bir gün sonra serbest bırakılmışlardır. Sadece Aydın Zakir isimli millî faal Ittılaât/ İstihbarat’a götürülmüştür.

-Tahran: Avukat Musa Berzîn Halfeli (Azerbaycan Mişginşehr/ Hiyavlı bir ailenin çocuğudur. Tahran’da büyümüştür. Azerbaycanlı millî faallerin gönüllü avukatlığını yapmaktadır. Kendisi de yaryılanmaktadır)
Kapatılan gazeteler:

-Tebriz: -Haydar Baba, -Nidâ-yı AzerbâyCan, -Şems-i Tebriz (Tebriz Güneşi)

-Urumiye: -Nevîd-i Azerbaycan

-Erdebil: -Araz, -Avâ-yı Erdebil

-Tahran: -Yaprak
“Karikatür Krizi”ni protesto etmek amacıyla gösteriye katılmaktan ötürü tutuklanlananların sayısının %20’si kadın olmak üzere 11 bin kişi olduğu ifade edimektedir. Tutukluların, ABD ve İngiltere ile ilişkili olduklarına dair ifade vermeye zorlandıkları iddialar arasındadır. (Güney Azerbaycan Milli Hareketi: Makale Toplusu, s.1-19; http://www.gunaz.tv)

İran Türkleri’nin İstekleri

1.Azerbaycan Türkçesi’nin, İran’ın resmi dillerinden biri olması,

2.İran Türkleri’nin eğitim dilinin Türkçe olması,

3.İran geneline 24 saat yayın yapan Türkçe radyo ve televizyon kurulması, ayrıca Türkçe gazete ve basılı yayın organlarının kurulması,

4.Azerbaycan’da Şah yönetimine karşı ayaklanma sırasında şehit düşenlerin ailelerine gerekli yardımın yapılması,

5.Azerbaycan ekonomisinin düzeltilmesi için gerekli önlemlerin alınması. (http://savucbulaq-shehriyar-islamshehr-az.blogspot.com)