Dr. Recep Albayrak Türklerin İranı

2010 Yılı Düzenlemesine göre İran Bölge Valilikleri (Ostan)

İran Bölge Valilikleri (Ostan) 2010
Yüzölçümü: 1.648.195 km² Nüfusu: 70.049.262 (2006) İran’da gerçekleştirilen altıncı nüfus sayımı 28 Ekim 2006 tarihinde başlamış 17 Kasım 2006 tarihinde sona ermiştir. İstatistik Kurumu Başkanı Muhammed Meded; Şubat 2007’de; nüfusun 70.049.262 olduğunu açıklamıştır. Ülkenin en kalabalık bölge valiliği Tahran’nın nüfusu 13.328.000’dir. Genel nüfusa oranı %19’dur. Bu her beş kişiden birinin Tahran’da oturduğu anlamına gelmektedir. Nüfusun 34.359.720’si kadın (%49.1), 35.689.542’si erkek (%50.9)’tir. Halkın %68.5’i kentlerde, %31.5’i ise kırsal kesimde yaşamaktadır.
Sıra no	Bölge Valiliği 2010	BV Merkezi	Kuruluşu Şemsi/Miladî	Yüzölçümü km2	Nüfusu 28 Ekim 2006
1	Tahran	Tahran	1357/1978	12.981	11.228.625
2	Horasan-ı Rızavi	Meşhed	1316/1937	128.949	5.515.980
3	Isfahan	Isfahan	1316/1937	107.029	4.499.327
4	Fars	Şiraz	1316/1937	122.608	4.220.721
5	Huzistan	Ahvaz	1316/1937	64.055	4.192.598
6	Azerbaycan-ı Şarki	Tebriz	1316/1937	45.650	3.527.267
7	Mazenderan	Sari	1316/1937	23.842	2.893.087
8	Azerbaycan-ı Garbi	Urumiye	1316/1937	37.411	2.831.779
9	Kirman	Kirman	1316/1937	181.785	2.584.834
10	Gilan	Reşt	1316/1937	14.042	2.381.063
11	Sistan-u Beluçistan	Zahedan	1336/1957	180.726	2.369.049
12	Elburz	Kerec	1389/2010	5.833	2.053.233
13	Kirmanşah	Kirmanşah	1316/1937	24.998	1.842.457
14	Loristan	Hürremabad	1352/1973	28.294	1.689.650
15	Hemedan	Hemedan	1352/1973	19.368	1.674.595
16	Gülistan	Gürgân	1376/1997	20.367	1.593.055
17	Kürdistan	Senendec	1337/1958	29.137	1.416.334
18	Hürmüzgan	Bender-Abbas	1346/1967	70.697	1.365.377
19	Merkezî	Erak	1326/1947	29.127	1.326.826
20	Erdebil	Erdebil	1372/1993	17.800	1.209.968
21	Kazvin	Kazvin	1376/1997	15.568	1.127.734
22	Kum	Kum	1375/1996	11.526	1.036.714
23	Yezd	Yezd	1352/1973	129.285	958.323
24	Zencan	Zencan	1352/1973	21.773	942.818
25	Buşehr	Buşehr	1352/1973	22.743	866.490
26	Çahar-Mahal u Bahtiyari	Şehr-i Kürd	1352/1973	16.332	843.784
27	Horasan-ı ŞomAli	Bocnurd	1383/2004	28.434	791.930
28	Kûhgiluye ve Buyer-Ahmed	Yasuc	1355/1976	15.504	621.428
29	Horasan-ı Cenubi	Bircend	1383/2004	85.290	600.568
30	Simnan	Simnan	1355/1976	97.491	570.835
31	İlam	İlam	1353/1974	20.133	530.464

*Elburz BV, 2010 yılında Tahran BV’den ayrılmıştır.

3.Kısım. TÜRK NÜFUSUNUN İSTATİSTİKSEL DEĞERLENDİRMESİ
IV. Türk Nüfusunun İstatistiksel Değerlendirmesi
Elde etnik temelli resmî sayım rakamları bulunmadığı için günümüzde İran’da yaşayan Türk nüfusunu tespit etmek oldukça güç bir meseledir. Buna mukabil Türklere ait “ostan” denen bölge valilikleri, iç göçe rağmen İran coğrafyasında Türklerin yaşadıkları bölge, şehir, kasaba ve köyler bilinmektedir. Güney Azerbaycanlı ve İranlı Türk araştırmacı ve yazarlar, Türkiye, Azerbaycan ve farklı ülkelerdeki kişi ve kuruluşların yanı sıra, uluslararası sosyal-siyasi faaliyet gösteren organiszasyonlar, İran’ı ve Türkiye’yi etnik temelde parçalamak isteyen odaklara bağlı teşkilatlar ile görsel ve basılı kaynaklar, İran’daki Türk nüfusunu birbirini tutmayan 15’ten başlayıp 35-40 milyona uzanan farklı rakamlar şeklinde vermektedir.

Hazırladığımız bu çalmayı esas alıp, yerli ve yabancı kişi ve kuruluşların tesir sahasına girmeden, İran’da yaşayan Türklerin nüfusu konusunda hata oranı düşük bir rakama ulaşmaya çalışacağız. Türklere ait bölge valilikleri (ostan), şehirler, kasabalar, köyler, Türk muhitlerine uzak mıntıkalardaki şehirlerin Türk mahalleleri, tayfa/ aşiretlerin oturduğu mıntıkaları da dikkate alacağız. Bugün İran’da yaşamakta olan Türk nüfusunu tespit ederken dayanağımız 1996 ve 2006 nüfus sayımı rakamları olacaktır.

İran’da gerçekleştirilen altıncı nüfus sayımı, 28 Ekim 2006 tarihinde başlamış 17 Kasım 2006 tarihinde sona ermiştir. İstatistik Kurumu Başkanı Muhammed Meded, Şubat 2007’de; nüfusun 70.049.262 olduğunu açıklamıştır. Ülkenin en kalabalık bölge valiliği Tahran’nın nüfusu 13.328.000’dir. Genel nüfusa oranı %19’dur. Bu her beş kişiden birinin Tahran’da oturduğu anlamına gelmektedir. Nüfusun 34.359.720’si kadın (%49.1), 35.689.542’si erkek (%50.9)’tir. Halkın %68.5’i kentlerde, %31.5’i ise kırsal kesimde yaşamaktadır.

1956 yılında gerçekleştirilen ilk sayımda nüfus 18.9 milyondu. 2006 yılı başında 68.6 milyon olan İran’da ortalama nüfus artışının yılda %1.4 olduğu belirtilmektedir. Ancak nüfus artış oranı %1.4 olarak verilse de, bunun % 2.5 civarında olduğu iddia edilmektedir.

İran’ın sahip olduğu topraklar 1.648.195 km²’dir.
İran Türk Coğrafyası
Kadim dönemlerden beri İran, doğal bir etnik coğrafyaya sahiptir. Son dönemde bazı yabancı ve yerli araştırmacılar, strateji uzmanları, yazarlar bu doğal etnik coğrafyayı yeni imiş gibi sunmakta, bu etnik bölgelerde oturan insanların da İran’dan ayrılmak için Batılı odakların yardımını bekliyormuş gibi bir hava yaratmaya çalıştıkları görülmektedir. Ne İran’ın karmaşık etnik yapısı, ne de ayrılıkçı hareketler yenidir. Aşağıda gösterilen İran’ın etnik yapısının istismarı, bunun da kullanılarak ülkenin parçalanması hayali, enerji ve diğer doğal kaynakların peşinde olan ülkelerin iştahını kabartmaktadır. Irak yönetimi, İran’a saldırdığında, İran Arabistanı’nda yaşayan Arapların, Irak ordusunu çiçeklerle karşılacağını karşılayacağını umuyordu. Tam aksine, ilk direnişi Araplardan gördü. Irak ordusuna direnmelerine rağmen, bölgedeki ayrılıkçı arzular sönmüş değildir.

İran’da oturan diğer etnik gruplardan ziyade, esas olan İran-Turan arasında yıkılmaz köprü vazifesi gören İran Türkleri’nin bugünkü yapı ve konumlarını Türk okur ve araştırmacılarının bilgisine sağlıklı şekilde sunmaktır.

İran konusunda biraz malumat sahibi olanlar, bu ülke haritasını ellerine aldığında etnik grupların oturdukları bölgeleri kendiliklerinden alt alta yazabilirler. Ancak sahayı tanımıyor ve masa başında yazılı bir kaynaktan aktarıyor ise antropoloji, etnoloji, dil bilimi, etnografya vb. hususları ilgilendiren, konumuz açısından, akrabalık bağı bulunmayan, nüfus ve arazi bakımından zikre değmez grupları da sayabilirler Tadat edebilirler. İran’ın zengin kültürel ve sosyal yapısının, bir iki günlük ziyaretlerle anlaşılması ve izah edilmesi çetin bir meseledir. Türk kültürü ve sanatı ile İran kültürü ve sanatı o kadar içi içedir ki, her ikisini algılamadan bir yerlere varmanın imkânı yok gibidir. Selçuklu, Safevi, Afşar ve Kacar hanedanın oluşturduğu İslam dönemi İran millî sanatı ve mimarisinin dışında Fars sanat ve mimarisinden bahsetmek mümkün değildir. Bahsetmek istediğimizde, 13-14 asır önceye Sasani devrine dönmeniz gerekir. Bu hususlar, aynı zamanda İran ile Turan’ın her konuda ayrılmazlığının da göstergesidir.