Dış kapak örneği

SONUÇ

Türkiye’de olduğu gibi dünyada da işletmelerin büyük çoğunluğunu aile işletmeleri oluşturmaktadır. Bu aile işletmelerinin yine büyük çoğunluğu, ikinci nesle ulaşamadan kapanmaktadır.

“Aile İşletmelerinde Kurumsallaşma Sorunları” başlıklı bu çalışma, kurumsallaşma sürecinin aile işletmeleri açısından diğer işletmelere oranla daha zor olduğunu ortaya koymaktadır. Kurumsallaşmanın gereklerinden birisi olan yöneticinin uzmanlığı konusunda da aile işletmelerinin bir takım sorunları bulunmaktadır. Bunların başında aile bireylerinin yabancı bir yönetici ile çalışmak istememeleri ve güven duymamaları gelmektedir. Aile işletmelerinin sürekliliğini sağlama konusunda profesyonel yöneticinin önemini ortaya koyan çalışma aynı zamanda bu sürece razı olan ve yabancı bir uzmanla çalışmaya başlayan işletmelerde de bir takım zorluklar yaşandığını göstermektedir. Özellikle yabancı bireye karşı güvensizlik duygusunun yansımaları olarak ortaya çıkan bu zorlukların başında yabancı yöneticinin iş yapamaz duruma gelecek kadar sıkı takip altında çalıştırılması ve başta mali kararlar olmak üzere yöneticinin kararlarına karşı şüpheci bir yaklaşım sergilenmesi bulunmaktadır.

Çalışmanın ortaya koyduğu ve kurumsallaşmayı zora sokan, yabancı yönetici çalıştırılmasına karşı engelleyici tutumlar aile işletmelerinin çözmeleri gereken bir sorun olarak görülmektedir. Bu sorunun çözülmesi için aile işletmesinin yönetim kademesindeki bireylerin örgütsel hedefler konusunda hemfikir olduktan sonra kurumsallaşma konusunda da istekli olduklarını göstermeleri gerekmektedir. Profesyonel yönetime karşı önyargıların kırılmasını sağlamak ve sonrasında kurumsallaşma aşamalarını doğru bir şekilde gerçekleştirmeleri yararlı olacaktır. Yabancı yönetici ile çalışma konusunda görüş birliği sağlanamayan işletmelerde ise aile bireylerinin fikir birlikteliği sağlanarak bir danışman ile anlaşmaları, profesyonel yönetime geçişte kolaylık sağlayabilir. Her ne kadar profesyonel yönetici olarak yetişmiş bir uzmanla çalışmanın üstünlükleri bulunsa da, bu süreci başarılı bir şekilde atlatamayacak yapıda olan ailelerin, aile bireylerinden uygun olan bir bireyi, kurumsallaşmış bir şirkette yönetim pozisyonunda çalıştırmak suretiyle yetiştirmesi ve sonrasında işletme bünyesine alması da çözüm olarak görülebilir.

KAYNAKÇA

KİTAPLAR

Alayoğlu Nihat, Aile Şirketlerinde Yönetim ve Kurumsallaşma,Müstakil Sanayici ve İşadamları Derneği Yayınları, İstanbul,2003.

Eczacıbaşı Nejat Ferit, İzlenimler Umutlar, İstanbul,Eczacıbaşı Vakfı Yayınları, İstanbul,1990

Eren Erol, “Örgütsel Davranış ve Yönetim Psikolojisi.” ,Beta Yayınevi, İstanbul,2010.

Fındıkçı İlhami, Aile Şirketleri, ,Alfa Yayınları, İstanbul, 2005.

KARPUZOĞLU, Ebru. Büyüyen ve Gelişen Aile Şirketlerinde Kurumsallaşma. Hayat Yayıncılık,İstanbul, 2001.

Koçel Tamer, İşletme Yöneticiliği,Beta yayınları,İstanbul, 2010.

KORALP GÜROL, Yonca. Örgütlerde Kurumsallaşmanın Temelleri,Beta Yayıncılık,İstanbul, 2011.

Mucuk İsmet, Modern İşletmecilik,Türkmen Yayınevi,İstanbul,2001.

Uluyol Osman, Aile Şirketleri: Çatışmalar, Finansal Sorunlar ve Çözümler. Medipres,İstanbul, 2004.

MAKALELER

Akdoğan Asuman, “Aile İşletmelerinin Özellikleri ve Aile İşletmelerinde Kurumsallaşma İhtiyacı.” Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, no. 16 (2000).

Aydın Alim, “İnsan Kaynakları Yönetiminin Değişen Yüzü: Strateji İnsan Kaynakları Yönetii Modu.” Marmara Üniversitesi İşletme Fakültesi Öneri Dergisi 3, no. 13 (2000).

Büte Mustafa, “Aile İşletmelerinin Kurumsallaşma Sürecinde Yaşadığı Sorunlar.” Akademik Bakış Dergisi, no. 22 (2010).

Carney Michael. “Corporate Governance and Competitive in Family Controlled Firms.” Entrepreneurship Theory and Practise, May 2005: 249-265.

Çakıcı Ayşehan, ve Şefika Özer. “Mersin'deki KOBİ Sahip ve Yöneticilerinin Gözüyle Kurumsallaşma Tanımı ve Kurumsallaşmanın Önündeki Darboğazlar.” Yönetim ve Ekonomi 15, no. 1 (2008): 41-57.

Hulshoff Henriette. Family Business in the Dutch SME Sector: Definiations and Characterestic. Zoetermeer: EIM Business & Policy Research, 2001.

İrmiş Ayşe, ve Neslihan Akça. “Aile İşletmelerinde Aile Üyelerinin İstihdamı Denizli Aile İşletmelerinde Bir Araştırma.” Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, no. 8 (2011): 19-33.

Kalkan Adnan, Özlem Bozkurt, Ömer Faruk Oktar, ve Merve Türk. “Aile İşletmelerinde Yöneticilerin Demografik Özellikleri ve Yönetim Fonksiyonları ile İlgili Karşılaştıkları Sorunlar Üzerine Bir Araştırma.” International Journal of Economic and Administrative Studies, 2013: 127-144.

Kocaman Ünal, “Etkin Yönetim Kurulları Nasıl Oluşur.” The Family Business, Aile Şirketleri Yönetimi Dergisi, 2005: 24-25.

Magretta Joan, “Governing the Family-Owned Enterprise: An Interview with Finland’s Krister Ahlstrom.” Harvard Business Review, 1998: 113-123.

Murat Güven, ve Sibel Aydemir. “Aile İşletmelerinde Kurucuya Yakınlık Bağının Yöneticilerin Stratejik Planlamaya İlişkin Algıları Üzerindeki Etkisi: Zonguldak-Bartın-Karabük Bölgesi Örneği.” Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, no. 26 (2013): 42-60.

Sönmez Asuman, ve Andaç Toksoy. “Kurumsal Yönetim İlkelerinin Türkiye'deki Aile İşletmelerine Uygulanabilirliği.” Maliye Finans Yazıları (Doğuş Üniversitesi), no. 92 (2011): 51-90.

Yazıcıoğlu, İrfan, ve Hakan Koç. “Aile İşletmelerinin Kurumsallaşma Düzeylerinin Belirlenmesine Yönelik Karşılaştırmalı Bir Araştırma.” Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, no. 21 (2009): 497-507.

Yelkikalan, Nazan. “Aile Şirketlerinde Çatışma ve Bir Çözüm Önerisi:

Stratejik Planlama.” Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, no.

12 (2006): 195-209.

Yolaç Sema ve Ebru Doğan. “Küreselleşme Sürecinde Aile İşletmelerinde Yönetim ve Kurumsallaşma.” İktisat Fakültesi Mecmuası 61, no. 2 (2011): 83-110.

İNTERNET KAYNAKLARI

İlter H. Melih. “Aile Şirketlerinde Kurumsallaşma ve KOBİ'lerin Yönetim Sorunları.” Temmuz 2001.

Uzun Ali Kamil. “İşletmelerde İç Kontrol Sistemi.” İç Denetim Portalı. tarih yok. http://www.icdenetim.net/makaleler/83-isletmelerde-ic-kontrol-sistemi (erişim tarihi Nisan 25, 2014).

TEZLER

Arslan Elif Türkan, “Aile Şirketlerinde Profesyonel Yöneticinin İkilemleri.” Yüksek Lisans Tezi. Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2006.

Ateş Özgür, “Aile Şirketlerinde Değişim ve Süreklilik Anlayışı.” Doktora Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2003.

Bakırcı Aykut, “Globalleşme Sürecinde Büyüyen ve Gelişen Aile Şirketlerinin Kurumsallaşması.” Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2007.

Bilgin Naciye, “Aile Şirketleri Kurumsallaşma Eğilimleri: Ankara KOBİ Örneği.” Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Atılım Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2007.

Gülen Dilek, “Aile İşletmelerinin Kurumsallaşması ve Bu Süreçte Yaşanan Sorunlar: Kahramanmaraş Örneği.” Yüksek Lisans Tezi. Kahramanmaraş: Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2005.

Günel Rıdvan, “Aile İşletmelerinde Yönetimin Bir Sonraki Kuşağa Devrinde Karşılaşılan Sorunların Tespitine ve Bu Sorunların Çözümüne İlişkin Bir Araştırma.” Yüksek Lisans Tezi. Adana: Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2005.

İyiişleroğlu Salih Cem, “Aile Şirketleri: Adana ve Çevresinde Faaliyet Gösteren Aile Şirketlerinde Nepotizm Uygulamasının Tespitine Yönelik Bir Araştırma.” Yüksek Lisans Tezi. Adana: Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2006.

Karpuzoğlu Ebru, “Aile Şirketlerinin Kurumsallaşma Düzeylerini Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma.” Doktora Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2000.

Yıldırım Ahmet Faruk, “Türk Aile İşletmelerinde Kurumsallaşmayı Engelleyen Aile Değerleri Üzerine Isparta İlinde Bir Araştırma.” Yüksek Lisans Tezi. Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2007.

Köse Mehmet. “Aile Şirketlerinde İnsan Kaynakları Yönetimi.” Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Kadir Has Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2010.
BİLDİRİLER

Akdoğan Habib ve İsmail Seyrek. “Aile İşletmelerinde Profesyonel Yöneticilik ve Çorum Örneği.” 1. Aile İşletmeleri Kongresi Kongre Kitabı. İstanbul: İstanbul Kültür Üniversitesi, 2004. 275-285.

Büyükbeşe Tuba, İsmail Bakan, ve Mehmet Güven. “Aile İşletmelerinde Profesyonel Yönetciliğin Önemi.” 1. Aile İşletmeleri Kongresi Kongre Kitabı. İstanbul: İstanbul Kültür Üniversitesi, 2004. 307-313.

KARPUZOĞLU Ebru, “Gelecek İçin Aile Anayasası.” 1. Aile İşletmeleri Kongresi Kongre Kitabı. İstanbul: İstanbul Kültür Üniversitesi, 2004. 159-168.

BASIN KAYNAKLARI

Özçelik Burcu, “Aile Şirketlerini Tehdit Eden Sorunlar.” Hürriyet İK. İstanbul: Hürriye Gazetesi, 03 Nisan 2011.

RAPORLAR

PwC. “Aile Şirketleri Araştırması Türkiye Sonuçları.” 2012.

1^ Tamer Koçel, İşletme Yöneticiliği, Beta Yayınevi, İstanbul, 2010, s. 60.

2^ Asuman Sönmez ve Andaç Toksoy, “Kurumsal Yönetim İlkelerinin Türkiye'deki Aile İşletmelerine Uygulanabilirliği”, Maliye Finans Yazıları, 2011, No: 92, s. 54

3^Sönmez ve Toksoy, a.g.e., syf.16

4^Aykut Bakırcı, Globalleşme Sürecinde Büyüyen ve Gelişen Aile Şirketlerinin Kurumsallaşması, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, s. 29 (Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi)

5^ Elif Türkan Arslan, Aile Şirketlerinde Profesyonel Yöneticinin İkilemleri, Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta, 2006, s. 90 (Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi)

6^ İsmet Mucuk, Modern İşletmecilik, Türkmen Yayınevi, İstanbul, 2001, s. 143

7^ Arslan, a.g.e., s.91

8^ Mehmet Köse, Aile Şirketlerinde İnsan Kaynakları Yönetimi, Kadir Has Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 2010, s. 37 (Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi)

9^ Ahmet Faruk Yıldırım, Türk Aile İşletmelerinde Kurumsallaşmayı Engelleyen Aile Değerleri Üzerine Isparta İlinde Bir Araştırma, Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta, 2007, s. 50 (Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi)

10^ Nihat Alayoğlu, Aile Şirketlerinde Yönetim ve Kurumsallaşma, Müstakil Sanayici ve İşadamları Derneği Yayınları, İstanbul, 2003, s. 62

11^ İrfan Yazıcıoğlu ve Hakan Koç, “Aile İşletmelerinin Kurumsallaşma Düzeylerinin Belirlenmesine Yönelik Karşılaştırmalı Bir Araştırma”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2009, No: 21, 497-507, s. 499

12^Köse, a.g.e.,s.16

13^Yonca KORALP GÜROL, Örgütlerde Kurumsallaşmanın Temelleri, Beta Yayıncılık, İstanbul, 2011, s. 7

14^Naciye Bilgin, Aile Şirketleri Kurumsallaşma Eğilimleri: Ankara KOBİ Örneği, Atılım Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, 2007, s. 30 (Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi)

15^ Bilgin, a.g.e.,s.31

16^ Bilgin, a.g.e.,s.32

17^ Bilgin, a.g..e,.s.33

18^ Bilgin, a.g.e.,33

19^ Bilgin, a.g.e., 33

20^ Köse, a.g.e.,,s. 41

21^ Köse, a.g.e.,s.16

22^ Ebru Karpuzoğlu, Büyüyen ve Gelişen Aile Şirketlerinde Kurumsallaşma, Hayat Yayınları, İstanbul, 2011, s. 19

23^ Ayşehan Çakıcı ve Şefika Özer, “Mersin'deki KOBİ Sahip ve Yöneticilerinin Gözüyle Kurumsallaşma Tanımı ve Kurumsallaşmanın Önündeki Darboğazlar”, Yönetim ve Ekonomi, 2008, Cilt: 15 No: 1, 41-57, s. 44

24^ Çakıcı ve Özer, a.g.e..,s.48.

25^ Arslan, a.g.e.,s.42

26^ Henriette Hulshoff, Family Business in the Dutch SME Sector: Definiations and Characterestic, EIM Business & Policy Research, Zoetermeer, 2001, s. 5

27^ Burcu Özçelik, Aile Şirketini Tehdit Eden Sorunlar, Hürriyet İK, Hürriyet Gazetesi, 03 Nisan 2011.

28^ İyişleroğlu, a.g.e.,s.21

29^Özgür Ateş, Aile Şirketlerinde Değişim ve Süreklilik Anlayışı, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimleri Enstitsü, Ankara, 2003, s. 4 (Yayımlanmış Doktora Tezi)

30^Alayoğlu, a.g.e.,s.16

31^ Büte, a.g.e.,s.20.

32^ Ayşe İrmiş ve Neslihan Akça, “Aile İşletmelerinde Aile Üyelerinin İstihdamı Denizli Aile İşletmelerinde Bir Araştırma”, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2011, No: 8, 19–33, s. 21

33^ Ateş, a.g.e., s. 72

34^ Ateş, a.g.e., s. 72-73

35^ İlhami Fındıkçı, Aile Şirketleri, Alfa Yayınları, İstanbul, 2005, s. 2

36^ Arslan, a.g.e., s. 36

37^ Michael Carney, “Corporate Governance and Competitive in Family Controlled Firms”, Entrepreneurship Theory and Practise, 05, 2005, 249-265, s. 250

38^ Nazan Yelkikalan, “Aile Şirketlerinde Çatışma ve Bir Çözüm Önerisi: Stratejik Planlama”, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2006, No: 12, 195-209, s. 200

39^ Yelkikalan, a.g.e., s. 198-199

40^ Osman Uluyol, Aile Şirketleri: Çatışmalar, Finansal Sorunlar ve Çözümler, Medipres, Malatya, 2004, s. 20

41^ Arslan, a.g.e., s. 24

42^ İrmiş ve Akça, a.g.e., s. 21

43^ Arslan, a.g.e.,s.15

44^ Erol Eren, Örgütsel Davranış ve Yönetim Psikolojisi, Beta Yayınları, İstanbul, 2010, s. 581

45^ Asuman Akdoğan, “Aile İşletmelerinin Özellikleri ve Aile İşletmelerinde Kurumsallaşma İhtiyacı”, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2000, No: 16, Kayseri, s. 35

46^Aile Şirketleri Araştırması Türkiye Sonuçları, PwC, 2012, s. 7

47^ Uluyol, a.g.e., s. 21

48^ H. Melih İlter, “Aile Şirketlerinde Kurumsallaşma ve KOBİ'lerin Yönetim Sorunları”, http://www.ito.org.tr/Dokuman/SeminerNot/09.02.04.02.pdf‎, (Erişim Tarihi: 28.04.2014)

49^ Arslan, a.g.e., s. 25

50^ Uluyol, a.g.e.,s. 19

51^ İrmiş ve Akça, a.g.e., 21

52^ Rıdvan Günel, Aile İşletmelerinde Yönetimin Bir Sonraki Kuşağa Devrinde Karşılaşılan Sorunların Tespitine ve Bu Sorunların Çözümüne İlişkin Bir Araştırma, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana, 2005, s. 32 (Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi)

53^(İrmiş ve Akça 2011, 30)

54^ Ali Kamil Uzun, “İşletmelerde İç Kontrol Sistemi”, http://www.icdenetim.net/makaleler/83-isletmelerde-ic-kontrol-sistemi,(Erişim Tarihi: 25.04.2014)

55^ Ateş, a.g.e., s. 23

56^ Ateş, a.g.e., s. 24

57^ Ateş, a.g.e., s. 25

58^ Dilek Gülen, Aile İşletmelerinin Kurumsallaşması ve Bu Süreçte Yaşanan Sorunlar: Kahramanmaraş Örneği, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kahramanmaraş, 2005, s. 21 (Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi)

59^ Sema Yolaç ve Ebru Doğan, “Küreselleşme Sürecinde Aile İşletmelerinde Yönetim ve Kurumsallaşma”, İktisat Fakültesi Mecmuası, 2011, Cilt: 61, No: 2, 83-110, s. 94

60^ Güven Murat ve Sibel Aydemir, “Aile İşletmelerinde Kurucuya Yakınlık Bağının Yöneticilerin Stratejik Planlamaya İlişkin Algıları Üzerindeki Etkisi: Zonguldak-Bartın-Karabük Bölgesi Örneği”, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2013, No: 26, 42-60, s. 44

61^ Bilgin, a.g.e., s. 20

62^ Bilgin, a.g.e., s. 21

63^ Bilgin, a.g.e., s. 22

64^ Bilgin, a.g.e., s. 23

65^ Mucuk, a.g.e., s. 141

66^ Arslan, a.g.e., s. 71

67^ Arslan, a.g.e., s. 95

68^ Nejat Ferit Eczacıbaşı, İzlenimler Umutlar, Eczacıbaşı Vakfı Yayınları, İstanbul, 1994, s. 245

69^ Bilgin, a.g.e., s. 25

70^ Bilgin, a.g.e.,s.19

71^ Alim Aydın, “İnsan Kaynakları Yönetiminin Değişen Yüzü: Strateji İnsan Kaynakları Yönetii Modu”, Marmara Üniversitesi İşletme Fakültesi Öneri Dergisi, 2000, Cilt: 3, No: 13, s. 78

72^ Ebru Karpuzoğlu, Aile Şirketlerinin Kurumsallaşma Düzeylerini Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 2000, s. 45 (Yayımlanmamış Doktora Tezi)

73^ Yıldırım, a.g.e., s. 71

74^ Yıldırım, a.g.e.,s.64

75^Ebru Karpuzoğlu, "Gelecek İçin Aile Anayasası", 1. Aile İşletmeleri Kongresi, Kongre Kitabı, 17-18 Nisan 2004, İstanbul Kültür Üniversitesi, İstanbul, 2004, s. 159-161

76^ Ünal Kocaman, “Etkin Yönetim Kurulları Nasıl Oluşur”, The Family Business, Aile Şirketleri Yönetimi Dergisi, 2005, 24-25, s. 25

77^ Yıldırım, a.g.e., s. 74

78^ Yıldırım, a.g.e., s. 75

79^ Yolaç ve Doğan, a.g.e., s. 96

80^ Murat ve Aydemir, a.g.e., s. 45

81^ Köse, a.g.e., s. 19

82^ Joan Magretta, “Governing the Family-Owned Enterprise: An Interview with Finland’s Krister Ahlstrom”, Harvard Business Review, 1998, 113-123, s. 117

83^Tuba Büyükbeşe vd., “Aile İşletmelerinde Profesyonel Yöneticiliğin Önemi”, 1. Aile İşletmeleri Kongresi, Kongre Kitabı, 17-18 Nisan 2004, İstanbul Kültür Üniversitesi, İstanbul, 2004, 307-313, s. 311

84^Habib Akdoğan ve İsmail Seyrek, "Aile İşletmelerinde Profesyonel Yöneticilik ve Çorum Örneği", 1. Aile İşletmeleri Kongresi, Kongre Kitabı, 17-18 Nisan 2004, İstanbul Kültür Üniversitesi, İstanbul, 2004, 275-285, s. 278

85^ Akdoğan ve Seyren, a.g.e., s. 279

86^ Arslan, a.g.e., s. 100

87^ Adnan Kalkan vd., “Aile İşletmelerinde Yöneticilerin Demografik Özellikleri ve Yönetim Fonksiyonları ile İlgili Karşılaştıkları Sorunlar Üzerine Bir Araştırma”, International Journal of Economic and Administrative Studies, 2013, 127-144, s. 141

88^ Mustafa Büte, “Aile İşletmelerinin Kurumsallaşma Sürecinde Yaşadığı Sorunlar”, Akademik Bakış Dergisi, 2010, No: 22, s. 15

89^ Büte, a.g.e., s. 16

90^ Büte, a.g.e., s. 20