Een uitgave van de Heemkundekring m m. V de Gemeente Schijndel 2003

UILENBURGSKAMP

Eenen camp hoijlants vier en twintich loopensaeten lants ondert Elschot gemeynlycken genoemt Vrouwe Wijnantscamp andere zijde Uylenborchscamp 1665 (RA 80 fol.112).

De kamp toebehorende aan het Convent van de Uilenburg, een vrouwenklooster in Den Bosch.

UILENKAMP

Perceel hooi - en weiland onder Weibosch nabij het Veghelsgat genaamd den Uilenkamp N.1827.

UILENNEST

Uilennest N.1881; C 354-355 (b, og: 78.30).

Benaming vanwege de aanwezigheid van uilen.

UITVANG

De Utevanghe 1340 (HC).

Een uitvang is een in de Middeleeuwen ontgonnen stuk grond.

VALK

Dat de scepenen met advys van den gemeynte ten huyse van Anthonis Amijssen van der Spanck genoempt In de Valck een groote lichte ende seer beslooten camer met een buytendeure daer men van buyten uyt in gaedt hebben gehuerdt voir een jaer tot een Raetcamer 1662 (NvdH 14 fol.207 en 209v).

Een typische herbergnaam vernoemd naar de vogel.
VALKENBURG

Een perseel akkerlandt genaamt de Valkenburgh groot circa een half loopense 1778 (RA 169 fol.288).

Vernoemd naar een zekere familie van Valkenburgh.
VARENSTREEP

Land dat Varenstreepken 1411 (BP 1187); land den Varenstrepe 1413 (BP 1188); nog de helft van een stuk land dat Varenstreep­ken genaamd 1456 (IS 27); uit een akker genaamd Varenstreepken 1500 (PAS 417);

Een streep(ke) land waar bepaalde varens groeien. De benaming kan ook wijzen op onvruchtbare grond (Buiks 1990). De meest voorkomende varen op zure, onvruchtbare gronden was de adelaars­varen, een meer dan manshoge plant, die overigens vooral in bosachtige gebieden voorkomt en dus niet direct op de bouwlan­den. Soms op plaatsen waar en vroeger bos gerooid is. Het ele­ment 'varen' komt herhaaldelijk voor in samenstellingen waarin het woest liggende grond aanduidt zoals bv. in Varenbroek en Varenlaar of Vaarlaar. (Buiks 1986 - 245).
VARKENSDRIES

Tarwe en rogge staande op een parceel ter plaatse genaamd de Nonnen­bos­schehoeve genaamd den Varkensdries N.1850; A 367 (w: 48.00); weiland genaamd de Varkensdries N.1877.

Een dries bij de Nonnenbosschehoeve waar varkens mochten rond­lo­pen.
VARKENSSTRAATJE

Onder d’Elschot in de Nieuwe Straet van outs genaemt het Verckensstraetjen 1709 (RA 98 fol.7v); eenen acker teulants ontrent een zestersaet in de Nieuwe Straete van outs genoemt het Verckensstraatje 1709 (RA 193 fol.16v); onder Elschot int Verckenstraetje 1733 (RA 153 fol.146v); Varckensstraetie 1740 (RA 155 fol.179); 't Verkensstraatje 1757 (JW); erf Varkensstraatje onder Elschot 1816 (GA 141); voorhoofd aan erf onder Elschot in het Varkens­straatje genaamd den Engelschman (A 823-824), N. 1835; nabij de Wereld (A 886, 887) aan een zijde aan het Varkensstraatje N.1836; Verkensstraatje (vm); (tussen) A 690 en A 926; een nieuw schoor te steken door den weg van het Varkensstraatje 1873 (NAA 414).

Een straatje waar varkens werden gehoed; een kleinn smal steeg­je.

VARREVELDJE

Het oud huys esthuys hof boomgaert metten lande dyen aenliggende den Crommenacker ende het Vaireveldeke opt Oetelaer 1653 (RA 77 fol.27).

Is dit een veldje in de nabijheid van de hoeve waar men de vaarzen of jonge koeien liet grazen of verwijst het eerste naamselement naar de begroeiing met varens?

VEERDONK

In Verdonc 1320 (HH 125); achter genaemt die Versdonc 1364 (HGB); uit huis hof en aanliggende kamp in Scijnle op gheen Veerdonc 1380 (BP 1176); al 't elsenhout op de kamp die Veerdonc aan Hezewiker stege 1401 (BP 1182); een maldersaet byden Veerdonck ingenomen anno 1485 (HC 196); huis hof en erfenis in de Verdonc 1507 (HH 133); drie stucken lant groot ontrent vijf loopense onder Elschot ter plaetse genoemt die Verdonck mette helfte van den Koe­dijck + 1610 (CvB); ontrent de beeck genoemt Verdonck 1619 (RA 65 fol.48); bij de Veerdonck 1658 (RRG); onder d’Elschot op de Lang of Verdonck 1712 (RA 98 fol.200); huis en hof en erfenis in Verdonc 1783 (HH 165); een perceel bouwland onder Elschot op de Steeg genaamd de Veerdonk N.1821; twee percelen bouwland onder Elschot op de Steeg genaamd in de Verdonk N.1831.

Mogelijk percelen land behorend bij landerijen van de onder Hees­wijk gelegen Veerdonksehoeve of eigendom van een familie van de Veerdonk. Een andere mogelijkheid is de donk die verderaf gelegen was, de ‘ver’donk, achter het percelen complex de Langdonk onder de Elschot nabij de Bogaard. In 1712 worden ze ook als identiek weergegeven.
VEERDONKSKOLK

Een landweer tusschen Veerdoncscolcke (en de paal after Eerde) 1447 (GI 5b).

Een grenspunt of een wiel nabij de Veerdonksehoeve aan rivier de Aa of bij de Verdonk of Langdonk..
VEERHUIS

Huis schuur bakhuis hof boomgaard en aangelegen akker en weilanden onder Weibosch genaamd de Laverdonk genaamd het Veerhuis N.1812; land bij het Pontveerhuis 1865 (NAA 408); verhuur van het Veerhuis aan Adrianus Verhagen landbouwer en tapper groot 7 hectaren 1887 (NAA 54).

Gelegen nabij een voormalig voetveer over de Aa ter hoogte van Aardenburg tussen de huidi­ge brug aan de Steeg en Kilsdonkse water­mo­len waar vanuit Schijndel de huidige Dintersedijk op uitkwam.
VEGHEL

Achter van Veghel N.1897; A 1392 (b: 52.00); achter Marten van Veghel 1901 (HB 1351 fol.2a) C 2614-2616; bij van Veghel (vm); F 278; heide met dennen ter plaatse het Heideveld bij Gijs van Veghel 2 ha 40 ca – 1910 (HB 1528 fol.5a) D 2614. Bij herleiding blijkt het volgende: C 2614 = C 619, C 2615 en 2616 = C 686.

Afleiding van een PN. In 1832 (kad) de kinderen Adriaan en de kinderen van Gijs­bert van Veghel.
VEGHELSBROEK

Die lantweere van Vechel ene zijde aent Vechelsbroeck 1484 (HC 196); Onder Wijbosch over tBroeck ene zijde en ene einde de Weijhoeff andere zijde de Kruysbroeders van Veghel andere einde het Veghelsbroeck 1723 (RA 151 fol.118v); 't Vechelsbroek 1757 (JW).

Broekgronden gelegen in het grensgebied met Veghel.
VEGHELSEDIJK

Maken van een nieuw schoor opden Vechelsendijck 1709 (RA 193 fol.28); Nieuw erf de Veghelschendijk onder Weibosch 1816 (GA 141); de Veghel­schedijk 1832 (kad); E 1991-2074; de(n) Veghelschendijk N.1833, 1886; E 2040, 2041, 2043, 2044; de waterleiding no.2 genaamd Veghelschendijk aanvangende bij het huisje der weduwe P.Smits grens van het kadastraal perceel rechter/linker-oever sectie E 3088/3043 loopende door de Zeilkampjes en ’t Broek en uitmondende in den bermsloot der Zuid-Willemsvaart grens van het kadastraal perceel sectie E no. 2916/177 langs den rechter/linker-oever gemeten lang 4112/4114 meter – deze waterleiding loopt door eenen steenen heul en 8 steenen duikers der 9 openbare wegen die te zamen eene breedte hebben van 70 meter – deze waterleiding ontlast zich in den bermsloot der Zuid-Willemsvaart bij het Ponteveer legger B – steenen duiker in den openbare weg bij de perceelnrs.3050/3080/3081 en 3056 – potbuisduikers in den openbaren weg bij de perceelsnummers. 3057/3072/3073 en 3061 - 1881 (NAA inv.nr.402-403).

De dijk (weg) naar Veghel vanuit het Wijbosch.
VEGHELSGAT

Seven bunderen hoylants int Vechelsgat ingenoemen van de gemeynte van Schijndel anno 1484 (HC 196); eenen halven camp aan het Vechelssegadt over het Broeck 1604 (RA 60 fol.144); eenen camp hooylants omtrent het Vechelsgadt 1646 (NvdH 12 fol.100); een mergen en vier hont groes met sijn aengelach ondert Wijbos aent Vechelsegat zijnde heij weij ende ettelijcke gebroocken heij 1662 (RvS); onder Wijbosch in het Vegelsgadt 1751 (RA 159 fol.52v); eenen hooycamp aant hekken vant Veggelsgat 1764 (RA 164 fol.201); een perceel weiland onder Weibosch genaamd 't Veghelsgat, N.1812; het Veghelschegat 1832 (kad); E 2075; het Veghels(ch)(e)gat N.1833, 1834, 1847, 1884, 1904; E 2070-2071, 2075, 2081-2083, 2076, 2077 (sb, og: 53.20), 2106-2109 (b, w: 66.10), 2110-2112 (w: 98.30).

Percelen lager gelegen gronden tegen de grens met Veghel. Hier is 'gat' vergelijkbaar met kom en put.
VEGHELSHEK

Gelegen aan het Veghelschehek N.1847; D 1882-1885.

Hek hier in de betekenis van afsluithek voor het vee op de grens met Veghel of een toegangshek als 'grensovergang' van het ene dorp naar het andere.
VELD(JES)

Land die Splitsert int Velt 1388 (BP 1178); een stuk land aent Wijbosch int Velt 1476 (BP 1245); opt Velt aen den Holenwech 1500 (PAS 417); aen Delschot opt Velt bi die kercke 1533 (RA 41 fol.50); aen Lutteleynd gelegen opt Velt 1533 (RA 41 fol.40v); int Velt aen eenen Dorenbosch op den pael daerinne gesteken 1564 (RA 50 z.f.); land gele­gen onder dLutteleijnde opt Velt soo groot ende cleijn als dat gelegen is lancx beneven eenen voetpat genoempt den Cloester­pat 1569 (CvB); vier percelen bouwland en weiland met weg de Veldjes en de Geer 1904 (HB 1399 fol.49a) E 2184-2187..

De benaming 'veld' is een algemene aanduiding voor (nieuw) ontgonnen stukken grond. Vaak een afzonderlijk perceel of bij de meervoudsvorm 'de ....velden' een percelencomplex.De laat-middeleeuwse notities hebben echter betrekking op de open en slechts aan de rand omwalde dorps- of gehuchtakkers.
Achterste VELD

Een perceel bouwland onder Lutteleinde in de Schootsehoef genaamd het Achterste Veld N.1830; in de Achterste Velden rechts van Poekesdijk 1906 (NAA inv.nr.722).