EğİTİm ders notlari ismail can yunus Şengöz e. Vergi Başmüfettişi

2.DENETİM GÖREVLİLERİ

2.1.GENEL OLARAK DENETİM VE DENETİM ELEMANLARI

Denetim; kamu kurum ve kuruluşlarının faaliyet ve işlemlerinde hataların önlenmesine yardımcı olmak, çalışanların ve kuruluşların gelişmesine, yönetim ve kontrol sistemlerinin geçerli, güvenilir ve tutarlı hale gelmesine rehberlik etmek amacıyla; hizmetlerin süreç ve sonuçlarını mevzuata, önceden belirlenmiş amaç ve hedeflere, performans ölçütlerine ve kalite standartlarına göre; tarafsız olarak analiz etmek, karşılaştırmak ve ölçmek; kanıtlara dayalı olarak değerlendirmek, elde edilen sonuçları rapor haline getirerek ilgililere duyurmaktır.

Kamu kurum ve kuruluşlarında iç ve dış denetim gerçekleştirilir. İç denetim, hataların önlenmesi, risk ve zayıflıkların belirlenmesi, iyi uygulama örneklerinin yaygınlaştırılması, yönetim sistemlerinin ve süreçlerinin geliştirilmesi amacıyla yapılan denetimdir.
Dış denetim, kamu kurum ve kuruluşlarının hesap verme sorumluluğu çerçevesinde bütün faaliyet, karar ve işlemlerinin, kurumsal amaç, hedef ve planlara ve kanunlara uygunluk yönünden incelenmesi ve sonuçlarının değerlendirilmesidir.
Kamu kurum ve kuruluşlarının iç ve dış denetimi; hukuka uygunluk, malî denetim ve performans denetimini kapsar:

a) Hukuka uygunluk denetimi; eylem ve işlemlerin ilgili kanun, tüzük, yönetmelik ve diğer mevzuata uygunluğunun denetimini,

b) Malî denetim; gelir, gider ve mallara ilişkin hesap ve işlemlerin doğruluğunun, malî tabloların tasdikinin ve mali sistemlerin denetimini,

c) Performans denetimi; yönetimin bütün kademelerinde gerçekleştirilen faaliyet ve programların planlanması, uygulanması ve kontrolü aşamalarında ekonomikliğin, verimliliğin ve etkililiğin denetimini,

ifade eder.
Yürütme denetimi veya idari denetimin, yasamada milletvekilleri gibi yasama dokunulmazlığı veya yargıda ki hakimlik bağımsızlığı ve teminatı bulunmamaktadır.
Yürütme veya idari denetimin fonksiyonel bağımsızlığı kariyer bir meslek olması, en üst amire bağlı olunması ve onun adına görev yapılması ve kendi isteği dışında başka bir göreve atanamaması ile sağlanmaktadır.
2.2.DENETİM ELEMANLARININ ÖZELLİKLERİ
Denetim birimlerinin ve dolayısıyla denetim elemanlarının aşağıda belirtilen çeşitli özellikleri bulunmaktadır.

2.2.1. Kariyer Bir Meslek Olması

Müfettişlik kamu personeli seçme sınavı, mesleki özel yarışma sınavı, üç yıllık özel eğitim, yetki ve yeterlik sınavları sonucu kazanılan kariyer bir meslektir. Bu göreve atanacakların ayrıntılı bir inceleme ve değerlendirme sonucunda seçilmeleri kamu yararı ve hizmetin gereğidir.

Müfettişlik gerek görev ve yetki gerekse seçilme ve atanma açısından diğer memuriyet biçimlerinden farklı olduğu dikkate alınarak ve özellikle mesleğe girişin başlangıcı olan müfettiş yardımcılığı yarışma sınavında kazanılan başarı derecesi dışında herhangi bir unsur göz önünde tutulmayarak; böylece, genel memuriyet statüsü içinde, ancak kendine özgü nitelikleri olan bir meslek biçimi oluşturulmuştur.¹⁰⁹
Kamu idarelerinde denetim hizmetleri özellikleri nedeniyle diğer idari hizmetlerden ayrı olarak ele alınmış ve bu hizmetler ayrı bir kariyer olarak düzenlenmiştir.¹¹⁰
Yine, Kamu İdarelerinde teftiş hizmetleri, diğer idari hizmetlerden ayrı olarak dikkate alınmış ve bu hizmetler ayrı bir kariyer olarak düzenlenmiştir. Kuruluş yasalarında ve ilgili tüzük ve yönetmeliklerde Müfettişlerin sınavla göreve alınmaları ve bu görev içinde yetiştirilmeleri öngörülmüştür. Bu nedenle Müfettişlerin bu kariyer içinde yetiştirilmeleri ve kamu hizmetinin selametle yürütülmesini önleyici neden olmadıkça bu hizmet dışında diğer idari hizmetlere atanmamaları gerekmektedir.¹¹¹
2.2.2. Kamu İdare ve Kurumunun En Üst Amirine Bağlı Olunması
Denetim kurulunun ve üyelerinin bulundukları kamu idare ve kurumunun en üst amirine bağlı olmak suretiyle fonksiyonel bağımsızlıkları sağlanmaya çalışılmaktadır.

27.09.1984 tarih ve 3046 sayılı Bakanlıkların Kuruluş ve Görev Esasları Hakkında Kanun’un “Bakanlık ve bağlı kuruluşların merkez teşkilatındaki danışma ve denetim birimleri” başlıklı 12’nci maddesinde; Bakanlık merkez teşkilatında ihtiyaca göre Teftiş Kurulu Başkanlığı, Hukuk Müşavirliği ve Basın ve Halkla İlişkiler Müşavirliği olmak üzere danışma ve denetim birimleri kurulabilir. Gerekli görülen hallerde 27’nci madde esasları dahilinde bakanlık müşavirleri ihdas edilebilir” hükümlerine yer verilmiştir.

Ayrıca, 3046 Kanun’un 33’üncü maddesine göre, “Bakanlık bağlı ve ilgili kuruluşlarındaki danışma, denetim ve yardımcı birimlerinin görevleri bakanlık merkez teşkilatındaki benzer birimlerin görevleri esas alınarak kanunla düzenlenir.”

2.2.3. En Üst Amir Adına Görev Yapılması

Müfettişlerin, görev ve yetkilerini belirleyen yasalarda, en üst amir adına görev yaptıklarına ilişkin hükümler yer almaktadır. Bu hükümlerle de Müfettişlere fonksiyonel bir bağımsızlık sağlanmaya çalışılmaktadır.

2.2.4. Kendi İstekleri Dışında Başka Bir Göreve Atama Yapılamaması

Denetim/Teftiş kurulu üyelerinin, müstakar hale gelen yargı kararları ile oluşan içtihat gereğince, kendi istekleri dışında başka bir göreve atanamamaları suretiyle fonksiyonel bağımsızlıkları sağlanmaya çalışılmaktadır.
Kamu İdarelerinde teftiş hizmetleri, diğer idari hizmetlerden ayrı olarak dikkate alınmış ve bu hizmetler ayrı bir kariyer olarak düzenlenmiştir. Kuruluş yasalarında ve ilgili tüzük ve yönetmeliklerde Müfettişlerin sınavla göreve alınmaları ve bu görev içinde yetiştirilmeleri öngörülmüştür. Bu nedenle Müfettişlerin bu kariyer meslek içinde yetiştirilmeleri ve kamu hizmetinin selametle yürütülmesini önleyici neden olmadıkça bu hizmet dışında diğer idari hizmetlere atanmamaları gerekmektedir.¹¹²

2.3. KAMU İDARELERİNDE DENETİM ELEMANLARI

Bağlı, ilgili ve ilişkili kamu idare ve kurumları hariç, kamu idarelerindeki denetim kurulları ve denetim yetkilileri (alfabetik sıralama dikkate alınmaksızın) şunlardır:

Kamu İdareleri_______ Denetim Kurulu Denetim Yetkilisi

1-Cumhurbaşkanlığı Devlet Denetleme Kurulu Üye

2-Başbakanlık Teftiş Kurulu Başkanlığı Müfettiş

3-Adalet Bakanlığı Teftiş Kurulu Başkanlığı Müfettiş

4-Millî Savunma Bakanlığı - -

5-İçişleri Bakanlığı Teftiş Kurulu Başkanlığı Müfettiş

Kontrolör

6-Dışişleri Bakanlığı Teftiş Kurulu Başkanlığı Müfettiş

7-Maliye Bakanlığı Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı Müfettiş

8-Millî Eğitim Bakanlığı Rehberlik ve Denetim Başkanlığı Denetçi

Taşra Denetmen

9-Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı Müfettiş

10-Sağlık Bakanlığı Denetim Hizmetleri Başkanlığı Denetçi

11-Ulaştırma, Denizcilik ve

Haberleşme Bakanlığı Denetim Hizmetleri Başkanlığı Müfettiş

12-Gıda, Tarım ve Hayvancılık

Bakanlığı Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı Müfettiş

13-Çalışma ve Sosyal Güvenlik

Bakanlığı İş Teftiş Kurulu Başkanlığı Müfettiş

14-Bilim Sanayi ve Teknoloji

Bakanlığı Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı Müfettiş

15-Enerji ve Tabi Kaynaklar Denetim Hizmetleri Başkanlığı Denetçi

Bakanlığı

16-Kültür ve Turizm Bakanlığı Teftiş Kurulu Başkanlığı Müfettiş

17-Aile ve Sosyal Politikalar

Bakanlığı Denetim Hizmetleri Başkanlığı Denetçi

18-Avrupa Birliği Bakanlığı - -

19-Ekonomi Bakanlığı Denetim Hizmetleri Başkanlığı Uzman

Taşra Denetmen

20-Gençlik ve Spor Bakanlığı - -

21-Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı Müfettiş

Taşra Denetmen

22-Kalkınma Bakanlığı - -

23-Orman ve Su İşleri Bakanlığı Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı Müfettiş

Buna göre, bağlı, ilgili ve ilişkili kamu idare ve kurumları hariç, kamu idarelerindeki denetim kurullarında;

1-Devlet Denetleme Kurulu,

2-Teftiş Kurulu Başkanlığı,

3-Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı,

4-Rehberlik ve Denetim Başkanlığı,

5-Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı,

6-Denetim Hizmetleri Başkanlığı,

Şeklinde 6 farklı yapılanma bulunmaktadır.