Ekolojik tarimda iÇ pazarin geliŞİMİ

Anahtar Kelimeler: Mikoriza, asma, ekolojik tarım

THE EFFECTS OF DIFFERENT MYCORRHIZAE SPECIES ON THE VEGETATIVE DEVELOPMENT OF SOME ROOTSTOCKS

ABSTRACT

In this research the effects of five vesicular-arbuscular endomycorrhiza (G. mosseae, G. etunicatum, G. Caledonium, G. clarum and mixed) infections on the vegetative plant development which consisted of stem-shoot diameter, shoot extention, shıoot development rate and leaf area of four grape rootstocks (41 B, 420 A, Rupestris du Lot and 1103 P) were investigated. Cuttings of grape rootstocks were rooted under mist propagation in a media containing perlit and, then, the rooted cuttings were inoculated with 40 g inoculum per plant, transferring into polyethylene tube which contained sterile soil mixture.

Endomycorrhizal formations, did not affect the stem diameter of the grape rootstocks. However, G. mosseae was found to be the most effective mycorrhiza for increased shoot growth and diameter in grape rootstocks. Mycorrhizal infections significantly increased leaf size in all grape rootstocks compared to the untreated ones, especially with G. etunicatum. In conclusion, G. mosseae and G. etunicatum were considered to be the most effective fungi for the grape rootstocks tested as to their vegetative developments. Integrating these VAM fungi into the nursery propagation processes of the grape rootstocks may contribute to organic grape culture.

Key Words: Grape, mycorrhizae, organic agriculture

GİRİŞ

Çiftlik gübresi kullanımı, bitki rotasyonu yapılması ve yeşil gübre uygulamaları gibi organik tekniklerin bahçe bitkileri yetiştiriciliğinde çeşitli yararları olduğu uzun yıllardır bilinmektedir. Günümüzde bahçe bitkileri üretimi açısından gelinen noktada sahip olunan kaynaklar ile çevreye uyum arasında bir denge sağlanmasında mikoriza mantarlarının önemli rol oynayacağı düşünülmektedir (Maronek ve ark., 1981). Mikoriza, belirli mantar türleri ile bitki kökleri arasında oluşan yararlı birlikteliğin adıdır. Mikoriza sayesinde bitkiler topraktaki besin maddelerinden ve sudan daha etkin bir şekilde yararlanırken, mantar da bitkiden karbon sağlamaktadır. Akdeniz ülkelerinin yarı kurak bölgelerinin çoğunluğunun çölleşme ve erozyon tehdidi altında olduğu, bu bölgelerde mikoriza kullanımının ağaçlandırma ve meyve yetiştiriciliği sırasında hızlı bir bitki gelişimi sağlanması ve toprak canlılığını koruyan sürdürülebilir bir sistem kurulması açısından büyük yararları bulunduğu bildirilmektedir (Fontanet ve ark., 1998). Mikoriza doğadaki bitkilerin % 95’inde bulunup, iyi bir infeksiyon gerçekleştiğinde başta fosfor olmak üzere çinko, bakır, potasyum, azot ve suyun bitkilerce alımını birkaç kat artırmaktadır. Bunun yanı sıra, bitkiler daha iyi beslendiklerinden ötürü, hastalık ve zararlılara karşı daha da dayanıklı olmaktadırlar (Ortaş, 1997).

Asma, endomikoriza türü VAM (Vesiküler-arbüsküler Mikoriza) ile ortaklık yapmaktadır (Karagiannidis ve ark., 1997). Önceki çalışmalar mikorizanın asmanın beslenmesini iyileştirdiğini göstermiştir (Nikolaou ve ark., 1994; Bavaresco ve ark., 1995; Bavaresco ve Fogher, 1996; Scubert ve ark., 1997; Sonawane ve Konde, 1998). Bu çalışmada da çeşitli mikoriza türlerinin bazı Amerikan asma anacı fidanlarının vegetatif gelişme özellikleri üzerine olan etkisi incelenmiş ve böylece ekolojik bağcılığa katkıda bulunabilecek mikorizalı fidan üretimine başlangıç yapılmaya çalışılmıştır.

MATERYAL VE YÖNTEM

Materyal

Bu araştırmada 4 farklı Amerikan asma anacı (41 B, 420 A, 1103 P ve Rupestris du Lot) kullanılmıştır. Mikoriza uygulamaları olarak 4 mikoriza türü (G. caledonium, G. mosseae, G. etunicatum, G. clarum ) ile bunların karışımı olan kokteyl, tanık uygulamalar ile birlikte yer almıştır. Deneme 3 yinelemeli ve her yinelemede 3 bitki bulunacak şekilde kurulmuş olup toplam 216 asma fidanı kullanılmıştır. Denemede kullanılan mikorizalar Ç.Ü. Ziraat Fakültesi Toprak Bölümünden sağlanmıştır.

Yöntem

Amerikan asma anaçlarından alınan çubuklar yaklaşık 30 cm uzunluğunda kesilmiş ve alt gözleri köreltilerek bir gözlü çelikler hazırlanmıştır. Hazırlanan çelikler ısıtılmayan cam sera içinde, alttan otomatik ısıtma yapabilen (201^OC) ve içerisi perlit doldurulmuş, mistleme ünitesi bulunan bençlerde kallus oluşturana ve ilk gerçek köklerini oluşturdukları zamana kadar tutulmuştur. Bu dönemdeki anaçlar, içerisine 3:3:1 oranında bahçe toprağı+kum+torftan oluşan harçla doldurulmuş 30x20 cm boyutlarındaki plastik torbalara dikilmişlerdir. Dikim yapılırken torbanın 1/3’lük kısmı doldurulduktan sonra 40 g mikoriza uygulaması yapılmıştır. Böylece mikorizanın köklerle karşılaşma şansı arttırılmıştır. Denemede kullanılan harç kullanılmadan önce fumige edilmiştir. Deneme süresince hastalık ve zararlılara karşı 15 günde bir genel koruyucu ilaçlama yapılmıştır. Yetiştiricilik süresince fidanlara besin maddesi verilmemiştir.

Amerikan asma anaçları plastik torbalara dikildikten sonra her uygulamadaki bitkilerin gövde çapı, sürgün çapı ve sürgün uzunluğu 15 gün aralıklarla ölçülmüştür. Ağustos ayında yaprak örnekleri alınarak yaprak alanı belirlenmiştir. Araştırmada elde edilen verilerin istatistiksel analizleri tesadüf parselleri deneme desenine göre yapılmış ve ortalamalar arasındaki farklar Duncan MRT testine göre % 5 önem düzeyinde saptanarak, çizelgeler içinde ayrı harflerle belirtilmiştir (Bek ve Efe, 1988).

BULGULAR VE TARTIŞMA

Mikoriza Uygulamalarının Ortalama Gövde Çapı Üzerine Etkisi

Mikoriza uygulamaları yapılan Amerikan asma fidanlarının gövde çapları arasında 1 mm kadar fark saptanmasına karşın istatistiksel açıdan bu fark önemli değildir. Asmaların gövde çapları 8.5 mm ile 9.4 mm arasında değişmiştir. Ancak, uygulama yapılmayan (tanık) asma fidanlarının gövde çaplarının ortalama 8.5 mm ile en düşük, mikoriza uygulaması yapılan fidanlarda ise daha fazla olduğu dikkat çekmiştir (Çizelge 1).

Çizelge 1. Mikoriza İle İnoküle Edilen Amerikan Asma Fidanlarının Ortalama Gövde Çapı

UYGULAMALAR	ORTALAMA GÖVDE ÇAPI (mm)
G. etunicatum	9.4  1.2
G. clarum	9.1  1.4
G. caledonium	8.9  1.2
Kokteyl	8.8  2.1
G. mosseae	8.7  1.2
Tanık	8.5  1.4