Ekolojik tarimda iÇ pazarin geliŞİMİ

KAYNAKLAR

1.Altındişli. A., İlter, E.1999. Eko-Tarımda İlke ve kavramlar. Ekolojik tarım. Ekolojik TarımOrganizasyonu Derneği.s:24-29.Tarım ve Köyişleri Bakanlığı İzmir İl Müdürlüğü,E.Ü.Ziraaat Fakültesi, ETO Derneği. Kasım 1999 – İzmir.

2.Aksoy, U. 1999. Ekolojik Tarımdaki Gelişmeler. Ekolojik Tarım.Ekolojik Tarım Organizasyonu Derneği.s:30-35.Tarım ve Köyişleri Bakanlığı İzmir İl Müdürlüğü,E.Ü.Ziraat Fakültesi,ETO Derneği

3.Aksoy,U.1996. EkolojikTarım, ETO Derneği.1996-İzmir.

4.Anonymous.Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Bildirgesi. http://www.igeme . org.tr/tur/foyler/terim/frorg.htm

5.Anonymous.Organik Tarım. http:// www.tarim.gov.tr /Bilgi/organik

6.Anonymous.Organik (Ekolojik) Tarım. www.bides.com.tr/htmls/uretımright.htm

7.Anonymous.http.//rapunzel.com/abaout/

8.Anonymous.Statistics about Organic Farming. http:// www.organic.aber.ac.uk /stats.shtml

9.Anonymous.İGEME . Organic Agricultural Products of Turkey,Ankara 2001.

Canbazoğlu, E.,Ege Üniversitesi-Seminer 1999

10.Anonymous.Gıda Dergisi Meyve ve Sebze Sektörü .Yeni Eğilimler Ekolojik Tarım,Kasım 2001.-11.Yıl.6.Syf 50-54.

11.BioPress. Bio Produkte im Konventionellen Einzelhandel.Nr.23.00.Germany

12.Bülbül M.,H.Tanrıvermiş .Vergleichende wirtschaftliche Analyse des Konventionellen und Ökologischen Haselnussbaus in der Türkei.XXIV Kongress der IAAE 2000,Hamburg, 2000.

13.Carsten.W. Der Zusammenhang von Handel und Umwelt.Berlin 1995 Gremany.

14.Gündüz,M.Koç D.Organik Tarım Ürünleri. http:/ /www. igeme. org.tr/tur/ foyler/ tarım/frorg.htm

15.Güzel.T.,Dünya’da ve Türkiye’de Ekolojik Tarım Ürünleri Üretimi ve İhracatı Geliştirme Olanakları,İstanbul Ticaret Odası,Yayın No: 2001-14, İstanbul 2001.

16.Gündüz.M.Dünya’da ve Türkiye’de Organik Tarım,Organik Ürün Pazarları ve Türkiye İhracatı Açısından Değerlendirilmesi, Temmuz.1994.

17.Haber.W.Salzwedel J.Umweltprobleme der Landwirtschaft.1992 Germany

18.Kızılarslan ,ÖD.Bioteknolojik Ürünler , Organik Ürünler ve Uluslararası Ticaretteki

Gelişmeler.İthalat Genel Müdürlüğü Daire Başkanı. http://www.foreigntrade.gov.tr/ead/ DTDERGİ/tem 2000/bioteknolojik.htm

AB’DE ORGANİK TARIM UYGULAMALARI, İZLENEN POLİTİKALAR VE AB’NE ORGANİK ÜRÜN DIŞ SATIM OLANAKLARI
Cengiz SAYIN¹ , Burhan ÖZKAN¹

GİRİŞ
Türkiye’de 1980’li yıllardan sonra yoğun olarak gündeme gelen çevre dostu tarımsal üretim faaliyeti, günümüzde hızla gelişme eğilimi içerisinde bulunmaktadır. Büyük çoğunluğu dış satıma sunulan bu üretim potansiyeli için en önemli pazarlar gelişmiş ülkeler olup, AB başta gelmektedir.

Bir yandan AB Ortak Tarım Politikası’nın uyum hazırlıklarının sürdürülüyor olması öte yandan, organik üretime yönelik yasal mevzuatın AB’ndekine paralel olması ve AB’nin önemli hedef pazar konumunda bulunması gibi nedenler AB’deki mevcut uygulamaların incelenmesini yararlı ve anlamlı kılmaktadır.

DÜNYADAKİ GELİŞMELER
Dünyada pek çok ülkede organik ürün üretimi yapılmaktadır. Ancak çeşitli ülkelerdeki dil farklılığı nedeniyle organik ürün tanımı yerine ekolojik ürün, biyolojik ürün, alternatif ürün, bio-dinamik ürün gibi tanımlamalar da kullanılmaktadır. Türkiye’de de genelde organik veya ekolojik ürün kullanımı yaygındır.

Dünyada organik ürün üretimi 1930’lu yıllara dayanmaktadır. Daha önceden genelde bağımsız olarak çeşitli kurallara göre sürdürülen uygulamalar 1972 yılında IFOAM’ın kurulmasıyla ortak kurallara göre yönlendirilmeye başlanmıştır.

Organik ürün üretimini, gelişmiş ülkelerde (ABD, Kanada, Avustralya, Japonya, AB vd.) iç pazar talebi gelişmekte olan ülkelerde ise ihracat talep artışı yönlendirmiştir. Avrupa’da organik ürün üretiminde Danimarka, İngiltere ve İsviçre öncülük etmişlerdir. Genelde gelişmekte olan ülkeler, üretimi artırma ve dış satıma sunma çabası içerisindeyken gelişmiş ülkeler, bir yandan dış alım ve bir yandan da iç üretimleriyle iç pazar talebini karşılama eğilimi içerisindedirler. Dolayısıyla gelişmekte olan ülkeler dış satım açısından birbirlerine rakip ülkeler iken, gelişmiş ülkeler hedef pazar konumundadırlar Nitekim Türkiye de dış satımının büyük çoğunlukla AB ve ABD’ne yapmakta ve diğer gelişmekte olan ülkelerle rekabetçi konumda bulunmaktadır.

Günümüzde dünyada yaklaşık 130 ülkede ticari kalitede organik ürün üretimi yapılmaktadır. Bunlardan en az 90’ı gelişmekte olan ülke olup, büyük çoğunluğu Asya ve Afrika’da bulunmaktadır. Öte yandan organik ürün sertifikasyon işlemleri ise çoğunlukla Avrupalı şirketlerce yapılmaktadır.

Dünyada en önemli organik ürün dış alımcısı konumunda olan AB’ne organik ürün ihraç edebilecek ülkeler listesinde beş ülke bulunmakta olup, bunlar; İsrail, Avustralya, Macaristan, İsviçre ve Arjantin’dir.

Dünya ticaretine konu olan organik ürün sayısı oldukça fazla olup genelde; bitkisel, hayvansal ürünler ile çeşitli işlenmiş gıdalar ve içeceklerden oluşmaktadırlar. Bunlardan işlenmiş gıda ürünlerine yönelik ticaret hacmi giderek genişlemektedir.

TÜRKİYE’DEKİ GELİŞMELER
Türkiye’de organik tarımsal ürün yetiştiriciliğinin genel yapısı çeşitli yönlerine göre aşağıda maddeler halinde özetlenmiştir:

• 
  Türkiye organik üretim 1980’den sonra hız kazanmıştır.
  
• 
  Konuya ilişkin istatistiksel altyapı oluşturulma aşamasındadır.
  
• 
  Kurumsal yapılanma; 8 adet kontrol ve sertifikasyon şirketi, ETO, Ege İhracatçılar Birliği Genel Sekreterliği ve Tarım Bakanlığı’ndan oluşmaktadır.
  
• 
  Konuya ilişkin 1994 tarihli Yönetmelik, AB’nin 2092/91 nolu Konsey Yönetmeliği’ne uygundur.
  

• 
  Bitkisel üretim ağırlıkta olup, hayvansal üretim yetersizdir.
  
• 
  Genelde sözleşmeli yetiştiricilik şekli yaygındır.
  
• 
  Üretimin büyük çoğunluğu dış satıma sunulmaktadır.
  
• 
  Kimyasal girdilerden olan gübre ve ilaç kullanımı gelişmiş ülkelere oranla daha az olup, organik yetiştiriciliğe geçiş için önemli bir avantajdır.
  
• 
  Organik tarımsal üretim alanında yaşanan başlıca sorunlar; yetersiz örgütlenme, parçalı ve dağınık arazi yapısı ve konvansiyonel üretim alanlarına yakınlık, yetersiz bilgi düzeyi, düşük verimlilik ve yüksek maliyet konularında yoğunlaşmaktadır.
  
• 
  Toplam işletme sayısı 12.4350 adet, üretim alanı 44.553 ha ve üretim ise 160.239 ton/yıl’dır. En yaygın üretim bölgesi İzmir dolayları olup, üretimi yapılan ürün sayısı 98’in üzerindedir. Üretimde en fazla payı (%60’dan fazla) kuru ve kabuklu meyveler almaktadır.
  
• 
  Türk tüketicisinin çoğunluğu organik ürünler konusunda fiyat ve gelir duyarlıdır. Genelde perakende pazarlar kullanılmakla birlikte, son yıllarda özellikli pazarlara yönelme söz konusudur. Sertifikalı organik ürün bilinci yaygın değildir. Türkiye gıda pazarı 23 milyar $ dolayında olup, organik ürünler 3-5 milyon $ ile çok az bir paya sahiptir.
  
• 
  Türkiye için potansiyel gıda pazarları AB, ABD, Kanada, Japonya’dır. Türkiye AB’nin organik ürün dış alımı yapacağı ülkeler listesine girme çabasındadır. Çünkü dış satımın en önemli bir bölümü AB’ne yapılmaktadır. 2000 yılı verilerine göre Türkiye 69 ürünü kapsayan, toplam 12, 9 bin ton’a yakın ve 22 milyon $ dolayında dış satıma sahiptir. Dış satım değerinde kuru üzüm, kuru kayısı, kuru incir ve fındığın toplam payı en fazla olup yaklaşık %80’dir.
  
• 
  Türkiye’de, organik tarımsal üretime yönelik doğrudan bir destekleme politikası izlenmemektedir. Sadece 1994 tarihli Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı Yönetmeliği ile üretim yönlendirilmektedir. Konuya ilişkin AB normlarına uygun yeni yönetmelik taslak halindedir.
  

AB’DEKİ GELİŞMELER
Organik Tarım Alanı, İşletme Sayısı ve Ürün Çeşidindeki Gelişmeler
AB’de toplam organik tarım alanı yaklaşık 4 milyon ha ve toplam organik tarım işletmesi sayısı yaklaşık 139.000 adet’tir. Mevcut duruma göre, AB’deki toplam tarım alanında organik alanların oranı %3 ve toplam işletmeler içerisindeki organik oranı ise %2’dir. Bu oranlar giderek artış eğilimindedir. Ortalama organik işletme genişliği de yaklaşık 28, 5 ha olup, Türkiye ortalaması olan 3, 6 ha’dan 8 kat daha büyüktür (Çizelge-1).

AB’de, üye ülkelere göre toplam işletme varlığı ve toplam tarım alanlarında organik olanların paylarına bakıldığında; Avusturya, Almanya, Danimarka, Finlandiya, İsveç ve İtalya’da organik alan ve işletme paylarının yüksek olduğu görülmektedir. Örneğin Avusturya’da toplam işletmelerin %62’si organik üretim yaparken, İsveç’te bu oran %15 ile en yüksektir. Öte yandan, Avusturya’da toplam tarım alanın %8, 43’ü organik üretim alanı olup, diğer üye ülkelere göre en yüksek orandır. Bunu İsveç ve İtalya izlemektedir (Çizelge-2). Belirtilen ülkelerdeki gerek tarım alanı ve gerekse işletme sayısındaki organikleşme oranı AB genel ortalamasının üzerindedir (Çizelge-1).

Ancak AB’deki toplam organik tarım alanı ve toplam organik işletme içerisinde ülkelerin paylarına bakıldığında ise; İtalya’nın toplam alanının ¼’üne ve toplam işletmelerin ise 1/3’üne sahip olup en başta geldiği görülmektedir. Bunu Avusturya, İspanya, İsveç, İngiltere ve Almanya gibi ülkeler izlemektedir (Çizelge-3).