Ekolojik tarimda iÇ pazarin geliŞİMİ
Yüklə 3,61 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- MATERYAL VE METOD Materyal
- BULGULAR VE TARTIŞMA Bulgular
- Yetiştirme Şekli Gün Sertlik(lb) Suda Çözünür Kuru Madde(%)
- MgCO 2 /kgh ORGANİK
- Meyve Eti Sertliği (MES)
- Suda Çözünebilir Kuru Madde (SÇKM)
- Titre Edilebilir Asitlik
- EKOLOJİK TARIM AÇISINDAN GENETİK KAYNAKLARIN VE GENETİK EROZYONUN ÖNEMİ Harun EKİZ 1 GİRİŞ
- Vavilov’a (1927)
ÖZETÜlkemiz ihracatında iyi bir yeri olan Bursa Siyahı İncir çeşidinin Organik olarak yetiştiriciliği ve bu ürünlerin muhafazaya dayanımı inorganik ürünlerle kıyaslamalı olarak U.Ü.Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü Organik İncir Bahçesi ve Soğuk Muhafaza Tesislerinde yürütülmüştür. Yapılan araştırmalar süresince organik ve inorganik ürünlerde muhafazaya dayanım ve kalite kayıpları yönünden incelemeler yapılmıştır. Muhafazaya alınan meyvelerde 15 gün zaman aralıklarında MES, TEA, SÇKM, pH, Toplam Şeker ve Solunum Hızı analizleri yapılmıştır. Bu analizler sonucunda organik incirlerin; meyve eti sertliğinin daha yüksek, suda çözünür kuru madde içeriği ve titre edilebilir asitliğinin daha yüksek, toplam şekerde ise daha düşük olduğu belirlenmiştir.
ABSTRACTIn this research, cold storage and quality changes of organicly grown Fig cv Bursa Siyahi, which has an important place ın Turkey’s fresh fruit exportation, has determined İN comparision with inorganicly grown fruits. The fruits were harvested from Uludag University’s Organic Fig cultivated gardens and experiments were carried at refrigerated warehouse and laboratory of faculty of agriculture, department of horticulture. During the storage period of 60 days fruit firmness, titratable acidity, pH, dry matter dissolved in water, total sugar and respiration value of fruits were analised by 15 day perior. According to these experiments organic fruits showed higher fruit firmness, dry matter dissolved in water and titratable acidity. On the other hand total sugar content of organic figs were found lower then inorganic ones.
Sıcaklığın –9 oC’ye düştüğü yerlerde incir tarımı başarı ile yapılamaz. Genç ağaçlar –3, -4 oC’lerde zarar görebilirler. Kış sonlarında görülen düşük sıcaklıklar erkek incirlerde boğa ürününün dolayısı ile ilek arısının zarar görmesine yol açar. Sonuçta ilek meyvesi yetersiz veya hiç arı veremez. Bu yüzden erkek incir bahçesi kurulacak sahaların kış donlarının görülmediği, güneye bakan, kuzeyi kapalı yerler olmasına özen gösterilmelidir(Türk, 1999). İncir meyvesi toprak özellikleri açısından seçici değildir. Çok fazla nemli olmayan her çeşit toprakta yetiştiriciliği yapılabilir. Taban su seviyesi 2-2.5 m’den az olmamalıdır. Kireççe zengin topraklarda ve özellikle nötr topraklarda başarıyla yetiştiricilik yapılmaktadır (Türk, 1999). 2000 yılı itibariyle Dünya yaş incir üretimi 1.144 milyon ton; Türkiye üretimi ise 240 000 tondur. Bu üretimin yaklaşık 7 000 tonu Bursa Siyahı Çeşidi olarak sofralık tüketilmektedir. Bu miktarında 5500 tonu ihraç edilerek Avrupa ve Ortadoğu pazarlarına sunulmaktadır (FAO ve DİE 2000 yılı verileri). İncir meyvesi bünyesinde bulunan besin elementleri dikkate alındığında dünyada ki sayılı meyveler arasında yer almaktadır. Türkiye gerek iklim şartları gerekse toprak özellikleri bakımından incir yetiştiriciliğine çok elverişli bir ülkedir ve dünya üretiminde haklı bir paya sahiptir. Ülkemizde incir meyvesi çoğunlukla kuru ve taze tüketilmektedir. Üzerinde çalıştığımız Bursa Siyahı İnciri ise diğer çeşitler arasında daha da itinayla ele alınması gerekli bir çeşittir; çünkü ihracata yönelik tüm çalışmalar göstermiştir ki Bursa Siyahı taze meyve dış satımında oldukça yüksek bir paya sahiptir. Bu noktada iyi kalitede meyve yetiştirilmesinin yanı sıra derimi yapılan meyvelerin işleme ve soğukta depolama aşamalarının da dikkatle incelenmesi gereklidir.
Araştırmada kullanılan materyallerden organik olanlar Üniversite Bahçesinden, inorganik olanlar ise bir firmanın ihracat ürünlerinden alınmıştır. Metod Derimi yapılan meyveler plastik kasalarda laboratuar ortamına getirilmişler ve ilk analizler sonrası 0 oC (±0.5 oC) sıcaklık ve %90 oransal nem koşullarında muhafaza altına alınmışlardır. 15 er gün arayla ve toplam 60 gün süre içerisinde meyve eti sertliği (MES), suda çözünebilir kuru madde(SÇKM), titre edilebilir asit (TEA), pH, toplam şeker (TŞ) ve solunum hızları bilinen yöntemlerle ölçülmüştür. BULGULAR VE TARTIŞMA Bulgular Metod kısmında belirtilen analizler organik ve inorganik meyvelerde başlangıçta ve 15’er gün aralıklarda yapılmış ve elde edilen veriler toplu olarak çizelge1’de verilmiştir. Çizelge 1. Organik ve İnorganik Bursa Siyahı İncir Çeşidinde Soğukta Muhafaza Periyodu Boyunca Yapılan Analiz Sonuçları
*Harfler %1 Düzeyinde Farklı Grupları Göstermektedir. Meyve Eti Sertliği (MES) Elde edilen sonuçlara uygulanan istatistik analizleri sonucu iki ayrı uygulama arasında önemli bir fark bulunamamış buna da örneklerin çok homojen seçilememesi neden olmuştur. Ancak gün ve yetiştirme koşullarının %1 düzeyinde etkili oldukları saptanmıştır. En yüksek meyve eti sertliği 2.66Lb ile başlangıç değerinde bulunmuştur. Suda Çözünebilir Kuru Madde (SÇKM) Muhafaza süresince SÇKM üzerine yapılan analizlere göre inorganik incir çeşidinde 15. günde ani bir azalış gözlenirken muhafaza süresince genel anlamda bir artış gözlenmiştir(Çizelge 1). Farklı günler SÇKM üzerinde %1 düzeyinde önemli olduğu bulunmuştur. En yüksek değer %17.5 ile inorganik incirlerde 45. günde ve en düşük değer %4.2 ile yine inorganik incirlerde 15. günde saptanmıştır. Titre Edilebilir Asitlik Soğuk muhafazaya alınan meyvelerde depolama süresince titre edilebilir asitliğin ani bir değişim göstermediği anlaşılmaktadır. Ancak depolama sonuna doğru asitliğin bir miktar azaldığı tespit edilmiştir. Organik meyvelerin depolama sonunda inorganik olanlara göre daha az asidik olduğu açıktır.(Çizelge 1). TEA üzerine yapılan değerlendirmelere göre en yüksek değer %0.48 ile organik incirlerde 60. günde ve en düşük değer %0.112 ile inorganik incirlerde 45. günde olduğu tespit edilmiştir. PH pH değerleri asitlik değerlerinin azalması ile ilişkili olarak artmıştır. Yapılan istatistiki analiz sonucunda %1 düzeyinde pH değerlendirmelerinin örnekler üzerinde önemli olduğu ortaya çıkmıştır. Çizelge 1’den de anlaşılacağı gibi en yüksek pH değeri 4.730 ile inorganik incirlerde 45. günde ve en düşük değer ise 4.363 ile organik incirlerde 15. günde bulunmuştur. Toplam Şeker Her iki meyvede de toplam şeker içeriği depolama süresince artış göstermiştir. Bu artış inorganik meyvelerde düzenli, bir seyir izlerken organik meyvelerde 30. günde bir azalma ve akabinde tekrar artış gözlenmiştir. Bu noktada analizin yapılması esnasında bir hatanın olup olmadığı bir şüphedir. Toplam şeker niceliğinin en yüksek değeri 1.666 ile 60. günde organik meyvelerde; en düşük değeri ise 0.178 ile 15. günde inorganik meyvelerde tespit edilmiştir. Solunum Hızı Solunum hızı analizleri organik meyvelerde depolama süresince stabil bir artış olduğunu ancak inorganik meyvelerin bu denli hassas tepki vermediğini ortaya koymuştur. Bu durum organik olarak yetiştirilen meyvelerin nicelik açısından daha kıymetli olduğunu açıklamaktadır. Solunum hızının en yüksek değeri organik incirlerde 0.267 ile 60. günde ve en düşük değeri 0.197 ile inorganik meyvelerde 30. günde bulunmuştur (Çizelge 1). Tat Ve Görünüş Soğukta muhafaza süresince meyvelerin ilk günkü tat ve lezzetlerinde bir azalma olduğu ve bu sonuçların %1 düzeyinde önemli olduğu istatistiki olarak ortaya çıkmıştır. Ancak toplam muhafaza süresinin sonunda organik meyvelerin gerek dış kabuk gerekse meyve içi görünümlerinin diğer meyvelere göre üstün olduğu duyusal olarak tarafımızdan tespit edilmiştir. TARTIŞMA Yapılan bu çalışmada, organik ve inorganik incirler 60 gün boyunca muhafaza edilip, bu esnada meydana gelen kalite kayıpları üzerine araştırılmış ve çeşitli kriterler göz önünde bulundurularak istatistiki değerlendirmeler yapılmıştır. İncirlerde deneme süresince MES’nde genel bir denge olduğu söylenebilir. Fakat zamanla meyvelerin yumuşadığı dikkati çekmiştir. Ayrıca meyve eti sertliğinde, deneme esnasında yapılan analizlerde 15. ve 45. günlerde bir çıkış gözlenmiştir. Bu durumun ürünlerin homojen olmamasından kaynaklanmış olabileceği düşünülmektedir. Karaçalı, 1993’e göre meyve eti sertliği çevre ve toprak koşullarına göre de değişiklik göstermektedir. Organik ve inorganik olarak yetiştirilen incirlerde deneme süresince SÇKM değerinde genel bir artış gözlenmiştir. Türk, 1999’a göre Bursa Siyahında SÇKM miktarı ortalama olarak %15.23 ve Yılmaz, 1988’e göre ise %15.80’dir. Bu iki araştırmacının sonuçlarındaki, paralellik yapmış olduğumuz çalışmada da ortaya çıkmıştır. Taze meyvelerde titre edilebilir asitlik değeri olgunluk ve çeşide göre değişmektedir. Türk, 1999’a göre bursa siyahı çeşidinde asitlik ortalama %0.8 dir. Ancak yapılan çalışmada organik ve inorganik meyvelerin asitlik niceliği yaklaşık olarak %0.4 olarak bulunmuştur. Aynı değerlendirmeler pH değeri içinde yapılabilir. Yılmaz 1988’e göre adı geçen çeşidin pH değeri 4.61 dolaylarındadır. Bu bulgu çalışmamızın sonuçları ile paralellik göstermektedir. Her iki örnekte de toplan şeker niceliğinin en yüksek olduğu değer 60. günde ortaya çıkmıştır. Soğukta muhafazaya alınan bir meyve için depolama süresinin uzamasına karşılık şeker miktarının artması beklenen bir sonuçtur. Karaçalı 1993’e göre olgunlaşma klimakteriyel yükseliş ile eş anlamlıdır. En uygun derim olumu klimakteriyel minimuma veya önceki birkaç güne rastlar. İncir meyvesi derimden sonra klimakteriyel yükseliş göstermemektedir. Meyvelerin solunum hızında deneme süresince genel bir denge durumu hakimdir. Deneme süresince tat ve görünümde doğal olarak bir azalış gözlenmektedir. Bununla birlikte muhafaza süresinin sonunda inorganik incirlerde düşüşün organik incire göre daha fazla olduğu dikkati çekmiştir. Organik ve inorganik olarak depolanan incirlerde muhafazaya dayanım arasında büyük bir faklılık gözlenmemiştir ancak tat ve görünüş açısından organik meyveler daha üstün olduklarından ihracata yönelik incir işleyecek firmaların organik meyveleri tercih etmelerinin doğru olacağı kanısındayız.
Bu çalışmadan elde edilen sonuca gelince; Bursa Siyahı gibi bir incir çeşidinde, fazla bir teknik ve uygulamaya gereksinim duyulmadan organik yetiştiriciliğe geçilebileceği, bu yöntemle üretilen meyvelerinde muhafaza, taşıma ve pazarlama aşamalarında daha fazla avantaj yarattığı saptanmıştır. KAYNAKLAR Anonim, 1988. Çevre ve İnsan Dergisi. Türkiye’de Organik Tarım Anonim, 1993. T.C. Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı İl Müdürlüğü, İncir Yetiştiriciliği. Çelikek, F. G., 1990. Effect Of Harvest Maturity and Precooling On Fruit Quality and Longevity of Fig ( Fuıcus Carica L. cv. Bursa Siyahi). Karaçalı, İ., 1993. Bahçe Ürünlerinin Muhafazası ve Pazara Hazırlanması. Ege Üniv., Ziraat Fakültesi Yayınları. No:494 Türk, R., 1999. Bahçe Ürünlerinin Muhafazası ve Pazara Hazırlanması. Uludağ Üniv., Ziraat Fakültesi. Yayımlanmamış Ders Notları. Türk, R., 1999. Subtropik İklim Meyveleri. Uludağ Üniv., Ziraat Fakültesi. Yayımlanmamış Ders Notları. Yılmaz, İ., 1988. Bursa Siyahı İncir Çeşidinde Ön Soğutmanın Muhafaza Üzerine Etkinliği.
Çevre kirliliği, zirai mücadele ilaçlarının kullanılması, nüfus artışı, endüstri ve yerleşim alanları ile yeni tarım alanlarının açılması, aşırı otlatmalar, orman yangınları, aşırı derecede ağaç kesimi, doğal plantasyonlarda bulunan ekonomik öneme sahip formların yurt dışına kaçırılması gibi olayların artması sonucu meydana gelen tehditler de hızla artmaktadır. Primitif ve yabani formlar erozyona uğrama sonucunda giderek kaybolmakta ve daha önceleri varlığı bildirilmiş olan bazı genetik kaynaklara günümüzde artık rastlanılmamaktadır. Genetik varyabilitenin geniş ve sınırsız olduğu doğal plantasyonlarda bulunan biyolojik çeşitliliğin yukarıda belirttiğimiz nedenler sonucunda yok olması genetik erozyon olarak ifade edilebilir. Bu yok oluşla birlikte sınırsız varyabiliteye sahip genetik kaynakların giderek daralması söz konusudur. Doğal bitki örtüsünün erozyona uğratılmadan geleceğe aktarılması, ıslah çalışmalarının ve ekolojik tarımın geleceği açısından ve de tohum endüstrisinin ihtiyacı olan yeni çeşitlerin sürekli geliştirilmesi için önem taşımaktadır. Biyo çeşitliliğin korunması için yapılacak olan faaliyetler ile bitki ıslahçılarının kendi konularında yapacakları çalışmalar sonucunda elde edilen kazançlar, ekolojik tarım adına da elde edilmiş olacaktır. GENETİK ÇEŞİTLİLİK Genetik çeşitliliği bulunmayan ve aynı yapıdaki bireylere sahip canlı topluluğunun değişim gösteren çevre şartlarında devamlılığını sağlaması çok zordur. Karakterler bakımından varyasyon göstermeyen bir türde genetik çalışma olanağı da yoktur Çevre koşulları karşısında gösterilecek başarılı adaptasyon ve bitki ıslahındaki başarı, genetik varyabilitenin dayandığı tabanın genişliğine bağlıdır. Bu tabanın genişliği ise genetik çeşitliliğin yoğunluğu ile ölçülür. Vavilov’a (1927) göre, Türkiye dünyadaki sekiz gen merkezinden ikisi (Akdeniz, Yakındoğu gen merkezi) üzerinde yer almaktadır (5). Bu teori ile ülkemiz üç kıtanın türlerini içermekte ve bitki gen kaynakları yönünden, dünyanın en önemli birkaç merkezinden birisi konumuna gelmektedir. Ülkemiz, Avrupa içerisinde en yüksek endemizm’e ve dünyada benzeri olmayan biyo çeşitliliğe sahiptir; 8715 türde (3000’ni ise endemik) 10 bin 400 takson bitki florası, 80 bin çeşit faunası bulunmaktadır. Birçok bitkinin primer ve sekonder gen merkezi konumunda olan ülkemizde 5 mikro gen merkezi bulunmaktadır. Mikro gen merkezlerimizde; arpa, çavdar, yulaf, kolza, mercimek, nohut, bakla, fasulye, sakız kabağı, kavun, karpuz, hıyar, elma, badem, armut, asma, adi fiğ, korunga ve baklagil yem bitkilerinde çeşit ve form zenginliği görülmektedir. Ayrıca Anadolu ve Ön asya buğdayın köken aldığı ve evrimini sürdürdüğü yer olup diploid, hekzaploid ve tetraploid formları ülkemizde görülmektedir. Bitki flora sayısının Suriye’de 3500 İran’da 7000, Bulgaristan’da 3300, Almanya’da 2500, Yunanistan'da 800 ve İngiltere’de 2000 olduğu kaydedilmiştir (4). Bahsettiğimiz ve yenilenmesi mümkün olmayan genetik çeşitliliğimiz, çevre şartlarında meydana gelen yoğun tahribat sonucu hızla tükenmekte, korunması ve devamlılığının sağlanabilmesi için gereken önlemler alınmamaktadır. Biyolojik çeşitlilik gelecekte insanlığın yararlanabileceği büyük bir bilgi hazinesi, büyük bir organik kütüphanedir. Bu kütüphanede, canlıların milyonlarca yıllık geçmişinde kazandıkları deneyimler gen denilen kalıtsal mesajlar halinde yazılmışlardır. Basit bir sinekteki kalıtsal bilgi bile yüzerce ciltlik kitabı dolduracak kadar çoktur. Genetik bilimi bu tür bilgileri henüz çözmeye başlamıştır. Canlı türlerinin yok olmasına göz yummak, ileride gelecek kuşakların yararlanabileceği kütüphanelerin, kitapların yok olmasına göz yummak ile aynı anlama gelir (3). Dünyaca ünlü bilim adamları; önümüzdeki 20-30 yıl içinde dünyadaki canlı türlerinin beşte birinin yok olacağı, biyolojik çeşitlilikte bu boyuttaki bir azalmanın yaratacağı sonuçlar bir nükleer savaşınkine yakın olabileceğini belirtmişlerdir (3).
Dünyamızda, 250 bin tür kadar olan çiçekli bitkilerden sadece 200 kadarı gerçek olarak kültüre alınmış durumdadır. Bunlardan da 100 kadarı önemli ürünler olup 30 kadarının dünya üretimi 10 milyon tonun üzerindedir. Bu türlerin tümü insanlar tarafından yabani formlarından geliştirilmiştir (1). Hem yabani hem de kültür koşullarında adaptasyonun genel koşulu ise genetik varyabilitedir. Doğal bitki populasyonları ve ilkel bitki populasyonları önemli ölçüde genetik varyabiliteye sahiptirler. Genel olarak da varyasyon miktarı yabani ve ilkel çeşitlerde yüksektir (1). Hastalık ve zararlılara dayanıklılık, stres faktörlerine dayanıklılık, kalitenin geliştirilmesi ve ıslah sistemlerinin geliştirilmesi için çalışan bitki ıslahı ve ıslahçıları bunlar için gereken varyabiliteyi bitkisel gen kaynakları içerisinde bulunan genetik çeşitlilikten sağlamaktadırlar. Bitki genetik kaynaklarında, genetik çeşitliliği oluşturan ve genetik varyabilitelerinden yararlandığımız bitki tiplerini dört sınıfta toplayabiliriz;
Yüklə 3,61 Mb. Dostları ilə paylaş:
|