Ekolojik tarimda iÇ pazarin geliŞİMİ

Denemede kullanılan humik asit, kumlu-killi-tın bünyeye sahip toprak için (0.590-1.771- 5, 314 kg/da), siltli-killi-tın bünyeye sahip toprak için (0.628- 1.886- 5.659 kg/ da), tın bünyeye sahip toprak için (0.641- 1.924- 5.772 kg/da) dozlarında olmak üzere üçer tekerrürlü olarak uygulanmıştır.Denemede kullanılan ticari humik asidin bazı fiziksel ve kimyasal özellikleri Tablo 2‘ de verilmiştir.

Tablo. 2. Denemede Kullanılan Organik Materyalin Bazı Fiziksel Ve Kimyasal Özellikleri

Organik Materyal	Total N (%)	Organik Azot (%)	CaO (%)	Humik ve Fulvik Asitler(%)	pH (1/2)	Özgül Ağırlık (ml)
Sıvı Humik Asit	0.30	0.17	0.41	15	6.5	1.12

Metod
Toprak örneklerinin organik madde miktarı dikromat yükseltgenmesi yöntemlerinden Walkley-Black yöntemi (Kacar, 1995), kireç belirlemesi Scheibler kalsimetresi ile (Kacar, 1995), örneklerin pH değerleri 1:2, 5 ‘lik toprak su karışımında cam elektrotlu pH metre ile (Kacar, 1995), toprakların parçacık büyüklük dağılımlarını belirlemek için Bouyocus hidrometre yöntemi (Demiralay, 1993), toprakların hacim ağırlıkları silindir yöntemi (Demiralay, 1993), tarla kapasitesi direkt yöntem olan toprakların satüre hale getirildikten iki gün sonra nem tayini yapılarak tespit edimiştir (Demiralay, 1993)., EC analizi ise satürasyon çamurundan elde edilen ekstraktan ölçülmüştür (Anonim, 1982). Agregat oluşumu kuru eleme yöntemiyle toprak örneklerinin 8mm<, 8-4 mm, 4-2 mm, 2-1 mm, 1-0.5 mm, 0.5-0.25 mm, 0.25 mm> elek çapına sahip eleklerden elenmesiyle, agregat stabilitesi ise Yoder tipi ıslak eleme aleti kullanılarak toprak örneklerinin 5 dk süre ile 1.27 mm darbe uzunluğu ve 40 devir/dk, kuru elemeyle elde edilen agregat fraksiyonlarının kendi eleklerinde elenmesiyle elde edilmiştir. Aşağıdaki Kemperin agregat stabilitesi formülünden yararlanarak ta % agregat stabilitesi hesaplanmıştır (Demiralay, 1993). Çalışma sonucunda elde edilen veriler SAS programında istatistiksel değerlendirmeye alınmış, LSD ve Duncan testleri yapılarak yapılan uygulamaların önemlilik dereceleri tespit edilmiştir.
% Agregat Stabilitesi= 100*[(Agregat +Kum Ağırlığı)-Kum Ağırlığı] / (Örnek Ağırlığı-Kum Ağırlığı)
SONUÇLAR VE TARTIŞMA
Yapılan çalışmada değişik dozlarda uygulanmış olan humik asidin farklı tekstüre sahip topraklardaki agregat büyüklük dağılımı üzerine olan etkisi istatistiki olarak önemli düzeyde p< 0.001) gerçekleşmiştir. Tablo 3’de verildiği gibi yapılan uygulamalardan agregat büyüklük dağılımı bakımından en fazla etkilenen agregat boyutu 2 no’lu agregat olan 4-2 mm çapa sahip agregatlar olmuştur. 8 mm < boyutlu agregat oluşumu yapılan analizler sonucu elde edilmeyip humik asit uygulamalarının agregat büyüklük dağılımı üzerine etkisinin grafiksel olarak gösterimi Şekil 1, 2 ve 3’te verilmiştir.

Humik asit uygulamalarının farklı tekstüre sahip topraklardaki agregat stabilitesi yüzdesi üzerine olan etkisinin istatistiksel olarak değerlendirilmesi Tablo 4’te verilmiştir. Uygulamaların agregat stabilitesi yüzdesi üzerine etkisi farklı topraklarda değişik oranda ve önemli düzeyde ( p< 0.001) gerçekleşmiştir. Humik asit uygulamalarında en yüksek değer 6 no’ lu agregat olan 0.25-0.050 mm boyutlu agregatlar da ede edilmiştir. Uygulamalarda en yüksek etkiyi 3 no’lu uygulama düzeyi sağlamıştır. Uygulamalardan 1, 2 ve 3 no’lu agregatlar (8-4 mm, 4-2 mm, 2-1 mm) arasında istatistiksel olarak önemli bir fark bulunmamıştır. Humik asit uygulamalarının agregat stabilitesi üzerine olan etkisi grafiksel olarak Şekil 4, 5 ve 6’ da verilmiştir.

Tablo 3. Humik Asit Uygulamalarının Agregat Büyüklük Dağılımına (gr) Etkisinin Duncan Testiyle Önemlilik Derecelerinin Belirlenmesi.

Uygulama	Agr. 1 8-4mm	Agr. 2 4-2mm	Agr. 3 2-1mm	Agr. 4 1-0.5mm	Agr. 5 0.5-0.25mm	Agr. 6 0.25-0.050mm	Agr. 7 0.050mm>
0	81.238 (± 8.65)	132.260 (± 7.07)	110.781 (± 3.621)	62.560 (± 1.82)	41.863 (± 3.08)	66.061 (± 11.99)	4.758 (± 1.04)
1	113.873 (± 16.0)	128.934 (± 6.94)	93.195 (± 8.06)	54.265 (± 6.52)	37.044 (± 4.34)	62.967 (± 12.09)	9.856 (± 2.03)
2	111.276 (± 17.26)	130.407 (± 6.68)	95.146 (± 7.95)	54.214 (± 6.70)	37.192 (± 4.14)	62.380 (± 11.44)	9.521 (± 1.95)
3	105.370 (± 16.45)	134.126 (± 9.26)	96.182 (± 6.29)	50.980 (± 5.06)	34.857 (± 3.85)	67.550 (±12.60)	11.023 (± 2.69)
Ortalama	102.925 ^b	131.432 ^a	98.826 ^c	55.505 ^e	37.739 ^f	64.740 ^d	8.790 ^g

(LSD: 0.05)
Tablo 4. Humik Asit Uygulamalarının % Agregat Stabilitesi Üzerine Etkilerinin Duncan Testiyle Önemlilik Derecelerinin Belirlenmesi.

Uygulama	Agr. 1 8-4mm	Agr. 2 4-2mm	Agr. 3 2-1mm	Agr. 4 1-0.5mm	Agr. 5 0.5-0.25mm	Agr. 6 0.25-0.050mm	Ortalama
0	1.836 (± 0.51)	3.013 (± 0.90)	2.024 (± 0.82)	5.021 (± 1.33)	33.936 (± 5.70)	64.885 (± 3.71)	18.453 ^c
1	2.586 (± 0.68)	3.092 (± 0.91)	2.565 (± 0.67)	4.462 (± 1.31)	33.662 (± 4.89)	59.975 (± 4.86)	17.724 ^c
2	3.221 (± 0.82)	3.320 (± 0.92)	2.916 (± 0.73)	6.918 (± 2.07)	40.308 (± 5.20)	68.824 (± 2.51)	20.918 ^b
3	3.625 (± 0.87)	3.801 (± 1.39)	4.153 (± 1.09)	10.788 (± 2.77)	47.225 (± 6.83)	72.087 (±3.20)	23.613 ^a
Ortalama	2.817 ^d	3.306 ^d	2.915 ^d	6.797 ^c	38.783 ^b	66.443 ^a	20.177

(LSD: 0.05)
Elde edilen verilere göre, kumlu-killi-tın bünyeye sahip toprakta kontrol ve 1. no’lu uygulama arasında önemli bir farklılık gözlenmezken uygulanan doz miktarı arttıkça agregat stabilitesinin de önemli düzeyde (p< 0.001) arttığı tespit edilmiştir. Siltli-killi-tın bünyeye sahip toprakta yapılan humik asit uygulamalarında doz artışıyla birlikte agregat stabilitesinde de önemli düzeyde bir artış sağlanmıştır. Tın bünyeye sahip toprakta ise kontrol örneklerine nazaran tüm dozlarda önemli düzeyde agregat stabilitesi yüzdesinde bir artış sağlanırken 1. ve 2. uygulamalar arasında agregat stabilitesi yüzdesi artışında fazla bir fark gözlenmemiştir. Uygulamalarda en yüksek etkiyi 3. uygulama sağlarken bu uygulamalardan en fazla etkilenen toprak ise siltli-killi-tın bünyeye sahip toprak olmuştur. Humik asit uygulamalarından toprakların agregat stabilitesi yüzdesinin etkilenmesi sırayla Siltli-Killi-Tın> Kumlu-Killi-Tın> Tın olarak tespit edilmiştir.

Sonuç olarak, topraklara humik asit ilavesiyle agregat oluşum ve stabilitesi geliştirilmekte ve agregat stabilitesi yüzdesindeki bu gelişim değişik bünyeye sahip alüviyal topraklarda faklılık göstermektedir. Humik asidin kullanımı ile toprakların yapısal gelişimi sağlanarak hem bitkisel üretimde daha yüksek verim hem de çevresel açıdan güvenilir bir toprak ortamı meydana getirilmiş olunacaktır.

Şekil 1. Kumlu–Killi-Tın Bünyeye Sahip Toprakta Uygulama - Agregat Büyüklük Dağılımı Arasındaki İlişki




Şekil 2. Siltli-Killi-Tın Bünyeye Sahip Toprakta Uygulama - Agregat Büyüklük Dağılımı Arasındaki İlişki.

Şekil. 3. Tın Bünyeye Sahip Toprakta Uygulama - Agregat Büyüklük Dağılımı Arasındaki İlişki.

Şekil. 4. Kumlu-Killi-Tın Bünyeye Sahip Toprakta Uygulama - Agregat Stabilitesi Yüzdesi Arasındaki İlişki

Şekil. 5. Sitli-Killi-Tın Bünyeye Sahip Toprakta Uygulama - Agregat Stabilitesi Yüzdesi Arasındaki İlişki.




Şekil. 6. Tın Bünyeye Sahip Toprakta Uygulama - Agregat Stabilitesi Yüzdesi Arasındaki İlişki.

KAYNAKLAR:
AMEZKETA, E. 1999. Soil Aggregate Stability a Review. Journal of Sustainable Agriculture. 14: 2-3. pp: 83-151. 19 ref.

ANONYMOUS, 1982. Methods of Soil Analaysis ( Ed. A. L. Page). Number 9, Part 2, Madison, Wisconsin, USA. 1159 pp.

CHURCH, N. 2001. Effect of Organic Farming on Soil Nutrients and Structure.

http://www.acad.carleton.edu/curricular/GEOL/classes/geo258/studentswork/Church.html

CHRISTOPHER, T. B. S. 1996. Stabilizing Effect of Organic Matter. http://www.agri.upm.cdu.my/jst/resources/as/om-stable.ht

DEMİRALAY, İ. 1993. Toprak Fiziksel Analizleri. Atatürk Üniv. Ziraat Fakültesi Yayınları No: 143.

KACAR, B. 1995. Bitki ve Toprağın Kimyasal Analizleri, III. Toprak Analizleri, Ankara Üniv. Ziraat Fak. Eğitim Araştırma Ve Geliştirme Vakfı Yayınları No: 3.

OADES, J. M. 1984. Soil Organic Matter and Structural Stability Mechanism and İplications for Managment. Plant and Soil. Volume. 76. pp: 319-337.

ÖZBEK, H. KAYA, Z. GÖK, M. KAPTAN, H. 1993. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Toprak Bilimi Kitabı. Yayın no: 73. Ders Kitapları Yayın no: A-16. Sayfa: 77-119.ADANA

ZHANG, H. 1994. Organic Matter İncorporation Affects Mechanical Properties of Soil Aggregates. Soil and Tillage Research. Volume: 31. pp: 263-275.

EKOLOJİK TARIMDA TOPRAK İŞLEME UYGULAMALARI
Vahit KİRİŞCݹ, Tayfun KORUCU¹

ÖZET

Bitkisel üretimde ilk tarımsal işlem olan toprak işleme, ihtiyaç duymuş olduğu güç ve iş başarısı yönünden diğer işlemlere göre farklılık gösterir. Ayrıca, toprak işleme, tohumun çimlenmesinden, ürünün olgunlaşmasına ve hatta hasadına uzanan geniş bir üretim periyoduna etki eder.

Çevrenin gözetilmediği geleneksel toprak işleme uygulamalarına dünyada sık rastlanıldığı halde, toprak ve su gibi doğal kaynaklar ile çevreyi korumanın hedeflendiği korumalı toprak işleme uygulamaları, son yıllarda ilgi görmeye başlamıştır.

Diğer taraftan, önceki çalışmalarda, ekolojik tarımın bitkisel üretim kolunda tarımsal savaş, gübreleme, büyüme düzenleyicileri gibi sentetik olabilecek kimyasal uygulamalar üzerinde ağırlıklı olarak durulmasına karşın, uygulanabilecek toprak işleme uygulamaları ile ilgili fazla bir çalışmaya rastlanılmadığı bir diğer gerçektir.

Bu derlemede, ekolojik tarımın koşullarına uygun olabilecek, dolaylı da olsa sentetik kimyasalların kullanımına yol açmayacak toprak isleme uygulamaları, açıklanmaya çalışılmaktadır.