| Tefsirde Delaletlerin Kısımlarını Dikkate Almanın Lüzumu
Buraya kadar âkil adamlar arasında yaygın konuşma ilkelerine göre kelimelerin sahip olduğu delaletlerin çeşitleriyle aşina olduk ve bu delaletlerin her birinin beyanında onun konuşma örfündeki itibar yönüne de işaret ettik. İşaret delaleti haricinde bu delaletlerin tümünün lafzın tabii delaleti, işaret delaletininse kelamın akli delaletinin kısımlarından olduğu anlaşıldı. Bu iki delalet arasında itibar ve istidlal yönünden hiçbir fark yoktur. Bu delaletlerden (kelamın zahirinin hüccet oluşu veya kelamın akli lazımlarının hücciyeti itibarıyla) anlaşılan tüm manalar, âkil insanlar arasındaki konuşma kurallarına göre muteberdir. Şer’i açıdan onun muteber olmadığına dair delil olmaması Şari tarafından da teyit edildiğini göstermektedir. Hatta bazı rivayetlerde Masum İmamlar (a.s) tarafından bu tür delaletlere istidlal edildiği de görülmüştür.
Mesela bir rivayette; “(çocuğun) taşınması ve sütten kesilmesi otuz aydır.” 719 ayetine “anneler çocuklarını iki tam yıl emzirirler.”720 ayetinin eklenmesiyle hamilelik döneminin en az altı ay olduğu ve altı aylık bir bebeğin sağlam bir şekilde doğma imkânının bulunduğuna istidlal edilmiştir.721 Bu, işaret delaletinin görüldüğü yerlerden birisidir. Öte yandan Kurân-ı Kerim apaçık Arapça olarak indirildiğinden ve konularını âkil adamlar arasında yerleşik olan konuşma kuralları esasına göre anlattığından, sözü geçen delalet kısımları Kurân ayetleri hakkında da geçerlidir.
Öyleyse müfessir, ayetlerin mana ve maksatlarını daha iyi anlamak için kelamın delaletlerindeki kısımları dikkate almalı, her ayetin tefsirinde derince tedebbür etmeli, âkil adamlar arasında yaygın olan konuşma kuralları esasına dayalı tüm delaletleri ayetlerde tatbik etmeli ve ayetlerin mutabık delaletlerine ilave olarak muteber olan ve istidlal edilebilecek diğer delaletlerini de açıklamalıdır.
Delaletlerin beyanı sırasında Kurân’dan bazı örnekler de zikredildi. Ancak bu kaidenin Kurân tefsirindeki rolünün daha net anlaşılabilmesi için şimdi Kurân ayetlerinden diğer örnekler sunuyoruz:
Dostları ilə paylaş: | 
