Falsafa asoslari


səhifə113/221
tarix18.11.2023
ölçüsü
#132776
1   ...   109   110   111   112   113   114   115   116   ...   221
Falsafa asoslari

chin
chin
chin
yolg‘on
chin
yolg‘on
chin
chin
yolg'on
chin
chin
chin
yolg‘on
yolg‘on
yolg‘on
yolg‘on
Shartli mulohaza 
ikki oddiy mulohazaning «agar... unda» 
mantiqiy boglovchi orqali birikishidan tashkil topadi. Shart­
li mulohazaning mohiyatini aniqlash uchun «zaruriy va yetarli 
shart» tushunchalarini farqlash zarur. Hodisaning zaruriy sharti 
deb, uning mavjudligini ta’minlaydigan holatga aytiladi. Agar 
hodisaning sharti zaruriy bolmasa, hodisa ham bolmaydi. Ma­
salan, «Agar o‘simlik suvsiz qolsa, u quriydi».
228


Shartli mulohaza tarkibida asos va natija qismlari farqlanadi. 
Shartli mulohazaning «agar» va «unda» so‘zlari oralig‘idagi qismi
— asos (antetsedent), 
«unda» so‘zidan keyingi qismi — 
natija (kon-
sekvent) 
deb ataladi. Mulohaza qismlarining bunday nomlanishi- 
ga sabab ularning turli vazifalarni bajarishlari bilan bogliq. Agar 
bu qismlarning o‘rni almashsa, mulohaza ham 
0
‘zgaradi1. «Agar 
yomg‘ir yog‘sa, unda uylarning tomi ho‘l boladi» mulohazasida 
«yomglr yog‘sa» — asos, «uylarning tomi h o i boladi» — natija 
hisoblanadi.
Demak, asosda ko‘rsatilgan hodisa, natijada qayd etilgan 
hodisaning kelib chiqishi uchun yetarli shartni ifodalagan mulo­
haza shartli mulohaza deyiladi.
Implikativ mulohazalardagi «agar ... unda» mantiqiy 
boglamasi «—►
» belgi bilan ifodalanadi. Hozirgi zamon mantiq 
ilmida esa ba’zan (n) simvoli bilan belgilanadi. Bu simvollar 
moddiy implikatsiya belgisi deb ataladi. Implikativ mulohaza­
ning formulasi: p —> q. Implikativ mulohaza asosi — chin, nati- 
jasi — yolg‘on bolgan holatdan boshqa hamma ko£rinishlarda 
chin boladi.

Yüklə

Dostları ilə paylaş:
1   ...   109   110   111   112   113   114   115   116   ...   221




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©muhaz.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin