Fikh-i ekber

Mestler Üzerine Mesh Etmek :

Mestler üzetine mesh etmek sünnettir. Ramazan ayında Teravih namazı kılmak sünnettir.

Mestler üzerine mesh etmenin müddeti misafir için bir gün gece, seferde bulunan kimse için ise üç gün üç gece olup Tevatür derecesine yakın bir Sünnetle sabittir. Mestler üzerine meshin delilini Kitap'tan almak da uzak değildir. Zira Cenabı Hak:

“Ayaklarınızı Ka'b kemiklerinize kadar yıkayın.” ²³⁹ buyuruyor. Bu âyet-i kerîmede “Ercül” kelimesi yedi İmama göre de nasb ile okun­muştur. Mest giyerken mesh edilir, mestsiz olunca ayakların yıkan­ması gerekir.

Ramazan-i Şerif gecelerinde Teravih namazı kılmak aslı itiba­riyle Sünnettir. Cemaatla kılınması ve Ramazan gecelerinin Teravih ile ihya edilmesinin ne güzel bir iş olduğu manasındadır. Hz. Peygamber sallallahu aleyhi vesellem de şöyle buyuruyor:

“Benim sünnetime ve raşid halifelerin sünnetine uyun, ayrılmayın.” buyuruyor. Sonra Hz. Ebû Bekir ile Hz. Ömer'in şu sözleri meşhurdur. Benden sonrakilere uyun. Bu söz, Râfızileri reddediyor.

Fasıkın Arkasında Namaz Kılmak.

Müminlerden Allah'a itaat eden ve etmeyen herkesin arkasında namaz kılmak caizdir. Çünkü Hz. Peygamber sallellahu aleyhi vesellem şöyle buyuruyor.

“Allah'a itaat eden ve itaat etmeyen her müminin arkasında na­maz kılın.” ²⁴⁰ Bu hadîs'i Dârekutnî, Ebû Hureyre'den, yine Beyhakî de Ebû Hureyre'den rivayet etmişlerdir. Beyhakî bu hadis'e: “İtaatkâr olan ve olmayan herkes ile beraber cihad edin.” ibaresini de ilâve et­mektedir.

Fasık ve facir de olsa imamın arkasında cemaatla ve Cuma namazı kılmayı terk eden kişi ilim adamlarının çoğunluğuna göre, bidat ehlidir. Doğrusu böyle bir kimsenin arkasında namaz kılınır ve iade edilmez İbn-i Mes'ûd ve diğer sahabiler, içki içmesine rağmen Velld b. Ukbe b. Ebî Muît'in arkasında namaz kılmışlardır. Hatta bir kerre onlara sabah namazını dört rekât olarak kıldırmıştı. “Münteka” adlı kitapta zikredildiğine göre, Ebû Hanîfe'ye ehl-i sünnetin bu konudaki görüşü sorulunca şöyle cevap verdi:

“Hz. Ebû Bekir ile Hz. Ömer'i üstün tutman, Hz. Osman ile Hz. Ali'yi sevmen, mestler üzerine mesh etmeyi caiz görmen ve itaatli itaatsiz her müminin arkasında namaz kılınandır” cevabını verdi.

İmam Âzam yine “El-Vasıyye” adlı kitabında şeyle diyor.

“Sonra ikrar ederiz ki Hz. Peygamber sallellahu aleyhi vesellem'den sonra ümmetin en faziletlisi ve en hayırlısı Hz. Ebû Bekir, sonra Hz.Ömer, sonra Hz. Osman, sonra Hz. Ali'dir. Çünkü Allah Teâlâ bunun hakkında şöyle buyuruyor:

“Önce geçen ilk müslümanlar bunlar dereceleri en yüksek olan­lardır... Naîm Cennetindedirler.” ²⁴¹

Bu sahabîlerden ilk olarak halifeliğe geçenler daha faziletlidir. Onları Allah'tan korkan her mümin sever, münafıklar ve kötüler ise sevmez.

İmam Âzam bu hususta yine aynı kitapta şöyle diyor: İkrar ede­riz ki, seferde bulunmayan kimse için mestler üzerine mesh etmek bir gün bir gece, misafir için üç gün üç gecedir. Zira Hadis öyle gel­miştir.

Yine söylediğimiz gibi, kim mest üzerine mesh etmeyi inkâr ederse küfründen korkulur. Çünkü Mest üzerine mesh etmeyi sün­net kılan hadis, lafzı yönden Tevatür etmiş hadislere yakındır. Bu hadis her ne kadar lafzı bakımından tevatür etmiş değilse de mâna yönünden mütevatirdir.

İmam Âzam, daha sonra o kitapta şöyle diyor:

“Seferde namaz­ları kısaltarak farzlarını iki rekât kılmak ve Ramazan ayında yine sefer halinde iken iftar etmek, Kitabın nassı ile sabit olan bir ruh­sattır.Seferde namazların iki rekât kılınması hususunda Allah Teâlâ şöyle buyuruyor:

“Sefere çıktığınız zaman, namazı kısaltmanızda bir sakınca yoktur.” ²⁴²

Seferde iftar konusunda da şöyle buyuruyor:

“Kim hasta olursa, yahut seferde bulunursa, diğer günlerden sayılı günlerle orucunu kaza etsin.” ²⁴³

Birinci âyette “Namazları kısaltmakta bir sakınca yoktur.” ruh­satı amel bakımından vaciptir. Çünkü Hz. Peygamber sallellahu aleyhi vesellem bu hususta şöyle buyuruyor:

“Seferde namazı kasr etmek, Allah'ın size verdiği bir sadaka­dır. Allah'ın sadakasını kabul edin.” ²⁴⁴

İşte bu sebepten misafir seferde dört rekât kılarsa günahkâr olur. İkinci âyetteki oruç tutmamakta serbest oluş hakkındaki ruh­sat ise delalet bakımından açık değildir. Belki Zahirîler, seferde oru­cu terk etmenin vacib olduğunu ve seferden sonra da kaza edilme­sinin gerekli olduğu görüşünü kabul etmişlerdir.

Ruhsat şu âyetten istifade edilmiştir.

“Oruç tutmanız, sizin için ziyade hayırlıdır.” ²⁴⁵

Îmanla Ölen Cehennemde Ebedî Kalmayacaktir :

Biz, Mümine işlediği günahlar zarar vermez demiyoruz; işledi­ği günah sebebiyle Cehennem ateşine girmez, demiyoruz; fâsık da olsa dünyadan mümin olarak çıktıktan sonra Cehennemde ebediyyen kalacak, demiyoruz.

Murcie, Melâhide ve İbahiye taifesi ise, müminin işlediği günah sebebiyle Cehennem'e gitmeyeceğini söylüyorlar.

Ehî-i Sünnet vel-Cemaat inancına göre,

“Şüphesiz Allah Teâlâ, kendine eş koşulmasını mağfiret etmez. Şirkten başka günahlar için dilediğini mağfiret eder.” ²⁴⁶ âyetine dayanarak günah işleyen kimse­nin Allah'ın meşîeti altında olduğu için tevbesiz olarak da günahla­rı affedilir. Yoksa Allah Teâlâ, zaten vaadi icabı tevbe edildikten sonra şirki de, diğer günahları da mağfiret eder. Mutezile ise Ehl-i Sünnet'in bu görüşüne karşı çıkarak, kötüye azab etmek, itaat ede­ne sevap vermek ve tevbeleri kabul etmek Allah Teâlâ üzerine va­ciptir, diyorlar.

İmam Sadüddin et-Taftazaninin “Şerh'uî-Akâid”de “Allah, şirk­ten başka diğer günahları dilediği için mağfiret eder.” âyetinde şöyle diyor: Yani Allah Teâlâ küçük ve büyük günahları tevbeli tevbesiz affeder. Ancak Mutezile buna muhalefet etmektedir. Burada “Tevbeli” sözü kalem hatasıdır. İki noktadan yerinde bir söz değildir. Çün­kü iki taifenin de görüşüne aykırıdır. Zira bu bahis tevbenin mağfi­retin ihtilâf konusu olduğu bir yerdir. Tevbeli olarak mağfiret edil­mesi hususunda bir ihtilâf bahis konusu değildir. “Şerh'ul-Mekâsıt”da da açıklandığı üzre bütün âlimler, tevbe eden kimsenin affedileceği hususunda ittifak halindedirler. Nitekim:

“Günahından tevbe eden, günahsız gibidir.” ²⁴⁷ hadisinde bu husus doğrulanmaktadır. Yine Allah Teâlâ, şöyle buyuruyor:

“Allah Teâlâ, kulundan tevbesini kabul eden ve kötülüklerini affedendir.” ²⁴⁸

Sonra bazı kötülükleri Allah Teâlâ'nın yalanlama ve inkâr ema­resi yaptığı hususunda bir ihtilâf yoktur. Bazı günahların inkâr ema­resi olduğu şer'î delillerle de bilinmektedir. Meselâ; putlara secde etmek, mushafı pisliklerin içine atmak, küfür kelimesini telâffuz et­mek gibi. Şer'î delillerle küfür olduğu sabit olan sözlerde olduğu gibi. Şüphe ve inkâr tahakkuk etmedikçe, imanın yalnız dil ile ik­rar ve kalb ile tasdikten ibaret olduğu gerekçesiyle, dili ile ikrar edip kalbi ile tasdik edenin küfür işleri ve küfür sözlerinden bazı­ları ile kâfir sayılmayacağı yolundaki inanç reddedilmiştir.

Mûtezile'nin “Ümmet-i Muhammed büyük günah işleyenin fasık olduğunda ihtilâf ettikten sonra; mümin, kâfir, yahut münafık olduğu hususunda ihtilâfa düşmüşlerdir. Ehl-i Sünnet'e göre mü­mindir, Hâricilere göre ise fasıktır. Hasan-i Basrî'ye göre de müna­fıktır. İşte biz, “ihtilâfı terk ederek ittifak edilen hususu aldık ve büyük günah işleyen ne mümindir, ne de kâfirdir.” dedik sözleri red­dedilmiştir. Zira bu düşünce, Selef âlimlerinin iki mertebe arasında bir mertebe bulunmayacağı hususunda ittifak ettikleri düşünceye mu­halif olup iki menzile arasında bir menzile ortaya çıkarmaktır. Ki bu düşünce bâtıl olur. “El-Bidâye” adlı kitapta belirtildiğine göre, İmam Hasan-i Basrî'nin bu düşüncesinden döndüğü rivayet edilmek­tedir. Netice olarak şunu söyleyebiliriz: Mutezile ile Haricîler, İcmaın bağlandığı daireden dışarıya çıkmışlardır. Onların sözlerine itibar edilmez.