SONUÇ
İlk defa Sasaniler tarafından yer adı olarak kullanılan Horasan kelimesiyle Merv, Belh, Herat ve Nişabur gibi dört büyük şehirden oluşan bir bölgenin kaste dildiği görülmektedir. Burada çeşitli irklar hakim olduğu için dini ve dileri farkli olmuştur. Oğuz boylarının bu bölgeye yayıldığını görüyoruz. Horasan bölgesi H.z Ömer zamaninda İslam ordulari tarafindan fethedilmiş. Emevi ve Abbasi valilerinin kendilene idare merkezi olarak Merv şehrini seçmiş olmalarından dolya Horasn ile Merv kelimesi adeta özdeşleşmiştir. Bundan sonar bölgeye valiler Maveraünnehir, Harizm gibi bölgelerin fethedilmesini sürecinde Horasanı merkez edinmişlerdir.
Maverâünnehr’deki Karluk baskısı sonucunda Horâsân bölgesine gelen Oğuz boyları, XII. asırın ikinci yarısında İran’ın siyasî tarihine damgalarını vurmuşlardır. Tarihî bilgilerin tetkikinden anlaşıldığına göre, bu kalabalık kitle ananevî Oğuz teşkilâtına uygun olarak Üç-ok ve Boz-ok zümrelerine ayrılmakta olup, başlannda zengin boy beyleri bulunmaktaydı.
Oğuzlar Merkezî Orta Asya'nın güneyi olan Türk halklarının en sonuncusudur. Onlar Türkmen ve birçok halklara kendi dilini, kültürünü, adetini veren, İslam dinini kabul eden büyük bir Türk milletidir. Rivayete göre, Oğuzhan çok yıl yaşamış, çok ülkeleri fethetmiştir. Onun altı oğlu olmuş ve her birisinin de dört oğlu olup, 24 torunu olmuş. Oğuzhan'ın 24 torununun her biri Oğuz boylarından birer boya başı olup, adlarını vermişlerdir. Türkmen halkının etnik yapısında 24 Oğuz boyundan 12'sinin ismini bulabiliyoruz. Salur, Ersarı, Göklen, Yomut, Alili, Teke, Yazır, Nohur, Yemreli, Sarık, Çovuldur, Eymür ve Iğdir. Moğollardan sonraki Türkmenler her ne kadar farklı boylarla anılsalar da bir çok meselelerde birlikte hareket etmişler. Hiva'da, Buhara'da, İran'da, Afganistan'da yaşasalar daetnik ayrılıkları söz konusu olmamış. Türkmenistan'ın Rusya'ya birleştirilmesinin en önemli zararlarından biri de, önce sadece boy ve kabilelere bölünen bir milletin, bir halkın daha sonra sınırlarla birbirinden ayrılmasıdır.
KAYNAKÇA
ATANIYAZOW, Soltansa, Şecere (Türkmenın Soyağacı), İstanbul, 2010.
AYAN, Ergin Selcuklu Bünyesinde ve Dagılma Dönemınde Oğuzların Yazır Boyu, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Ankara 2012.
…….. Horasan ve Civarındaki Oğuz Boyları (1157-1220), Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamiş Doktora Tezi, İstanbul 1998.
CİHAN, Cihad, XIX. Yüzyıl Seyyahlarına Göre Hazar Ötesi Türkmenleri (Sosyal, İktisadi ve Kültürel Durum), Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 2010.
ÇETİN, Osman, Horasan Küzeydoğu İran’da bir Eyalet, TDV, C. 18, Türkiye Diyanet Vakf, yay, Ankara 2010.
DİNÇ, Ahmet, Ramazan Çakır, Türkmen Kültürü ve Türkmenlerin Sosyo-İktisadi Düşünces, Ayrıkotu Yayınları, İstanbul 2008.
Ebulğazi Bahadur Han “Şecere-İ Telakime”, haz. Zuhal Karği Ölmez, Yayınlayan; Mehmet Ölmez, Ankara 1996.
EKBER N. Necef ve Ahmet Annaberdıyev, Hazar Ötesi Türkmenleri, Kaknüs Yayınları, İstanbul 2003.
İLLİYEV, Murat, Türk Tarihinda Şecere Geleneği Türkmen Şecereleri Örneği, Ankara Ünversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara 2010.
……. 1873¬-1924 Türküstan Türkmenlerinde siyasi, sosyal ve kültürel hayat, Ankara Ünversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara 2003.
KARADAĞ Gülay, Avrupalı Gezgınlerin Seyahatnamelerine Göre 19. Yüzyılnda Batı Türkistan Hanlıkları, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış, Yüksek Lisans Tezi, Afyonkarahisar 2006.
KAFESOĞLU, İbrahim, “Türkmen Adı, Manası ve Mahiyeti”, Jean Deny Armağanı, Ankara, 1958.
Mahmut Kaşgarlı, Divanü Lûgat-it-Türk Tercümesi, Çev. Besim Atalay, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 1992.
Reşidu’d-din Fazlullâh, Cami’ü’t-Tevârîh, Çev. Erkan Göksu, Hüseyin Güneş, Selenge Yayınları, İstanbul 2010.
Saparmurat Türkmenbaşi, Ruhname, Aşkabat, 2001.
SÜMER, Faruk, Oğuzlar (Türkmenler), İstanbul, 1999.
ŞAHİN, Haşim, Yunus, Arifoğlu, Selçuklu Öncesi Dönemde Horasan, (Coğrafi Konum, İktisadi Yapı ve Şehirler) Akademik İncelemeler Dergisi, V/8, Sakarya 2013.
USLU, Recep, Hıcrı I-II. Yüzyılında Horasan, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul 1997.
YILMAZ VURGUN Seda, Seyahatnamelerin Işığında Ondokuzuncu Yüzyılda Merv Şehri, History Studies Dergisi V/5, Sakarya 2013.
İnternet Adresleri
http://www.geocities.ws/ercanhocaoglu/tm_boylari.html# (21.10.2016).
http://www. http://askabatilk.itgo.com/Hal.htm (21.10.2016).
http://moracalan.blogspot.com.tr/2006_11_01_archive.html (21.10.2016).
http://www.sosyalarastirmalar.com/ Issn: 1307-9581 (21.10.2016).
http://www.turkmencarpets-online.com/salyrreplica2.jpg 21.10.2009.
EKLER
EK 1: 16 ve 20. yüzyıl arasında Türkmen boylarının göçleri.
EK 2: Rus işgali sonrası (1885) büyük Türkmen boylarının dağılımı.
Pierre Galafassi, “Locations of Major Turkmen Tribes (16th to 19th Centuries)”, (Erişim) http://www.turkotek.com/salon_00132/salon.html, 9 Haziran 2010.
EK 3: Horasan ve Şehirleni gösteren harita
EK 4: Türkmen-Salur torbası, XIX. yüzyıl. 17–22 Haziran 1993.117
EK 5: Türkmen-Teke halısı, XIX. yüzyılın ortası.
EK 6: Türkmen-Ersarı halısı, XIX. yüzyılın başı.
EK 7: lbn Havkal'in el-Mesalik ve’l-memiilik adlı eserinde Horasan bölgesini gösteren harita (Süleymaniye Ktp., Ayasofya, nr. 2934, vr. 98-99).
ÖZGEÇMİŞ
KİŞİSEL BİLGİLER
Adı Soyadı
|
Anna Hudaykulov
|
Doğum Yeri
|
Lebap/Türkmenistan
|
Doğum Tarihi
|
27.03.1991
|
Uyruğu
|
Türkmen
|
Cinsiyet
|
Bay
|
Askerlik Durmu
|
Tescilli 2010/2012
|
EĞİTİM BİLGİLER
Üniversite
|
Afyon Kocatepe Üniversitesi
|
Fakülte
|
Fen Edebiyat Fakültesi
|
Bölüm
|
Tarih
|
Lise
|
23.cü Lise
|
YABANCI DİL BİLGİSİ
İLETİŞİM
Adres
|
Erenler Mah. 2753 Sok. No:26/10. Afyonkarahisar/Türkiye
|
E-mail
|
turkmencuma06@gmail.com
|
Dostları ilə paylaş: |