Guney Afrika Yillik Rapor 2007
İnşaat Sektörü Geliştirme Kurulu
Yüklə 1,52 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Derece/Grade Faaliyet Alanı/Type Adet/Number 1
- Toplam (2-9) 9.680 Toplam (1-9)
- Master Builders South Africa” ve SAFCEC
- 4.5. Ulaştırma, Telekomünikasyon, Medya 4.5.1. Ulaştırma
- Gautrain hızlı tren projesi
- 4.6. Hizmetler 4.6.1. Finansal Hizmetler ve Bankacılık
- ABSA, Standard Bank, First National Bank ve Nedbank’tir.
- Bankacılık ve Finansal Hizmetlere İlişkin Mevzuat
- Yabancı Bir Bankacılık Kurumun Güney Afrika’da Şube Açmak Suretiyle Faaliyet Göstermek Açısından Tabi Olduğu Koşullar
- GAC’da faaliyet gösteren kayıtlı ya da lisanslı bankacılık kuruluşları: Bankalar
- Yabancı Banka Temsilcilikleri
- Bankacılık Sektörü Varlık, Yükümlülük ve Karlılık Yapısı
İnşaat Sektörü Geliştirme Kurulu (Construction Industry Development Board- CIDB) 2000 yılında çıkarılan 38 sayılı Kanun kapsamında, ülkenin inşaat sektörünün kapasitesinin arttırılması, sektörün uluslararası standartlara uygun seviyeye çıkartılarak rekabet gücünün yükseltilmesi amacıyla kurulmuştur. Kamu ihalelerine girmek isteyen firmaların İnşaat Endüstrisi Geliştirme Kurulu’na “Construction Industry Development Board” tescil olmaları zorunludur. Kurul yalnızca firmaları değil projeleri de tescil etmektedir. 20.000 dolar’ın üstü kamu projeleri ile 1 milyon doların üstü özel sektör projelerinin de tescili zorunludur. Kurul müteahhitlik firmalarını aşağıda yer alan tabloda özetlendiği şekilde sınıflandırmaktadır:
Kaynak: CIDB Firmalar ve projeler tescilleri esnasında Genel İnşa-General Building (GB) ve Alt Yapı-Civil Engineering (CE) şeklinde ayrıca sınıflandırılmaktadır. Küçük çaplı inşaat, onarım işlerini yapan 1. derece tescilli 72.594 firma bulunmakta olup tabloda belirtilmemiştir. İnşaat sektörüyle ilgili ihale duyuruları, müteahhitlik şirketleri ile ilgili kayıtlar, sektöre ilişkin mevzuat ve diğer bilgilere İnşaat Sektörü Geliştirme Kurulu (CIDB)’nun www.cidb.org.za web adresinden ulaşılabilinmektedir. Güney Afrika’nın en önemli 10 müteahhitlik şirketi aşağıdaki şekilde sıralanabilir:
“Master Builders South Africa” ve SAFCEC Güney Afrika müteahhitlik sektörünün iki önemli çatı kuruluşu bulunmaktadır. South African Forum for Civil Engineering Contractors-SAFCEC ve Master Builders South Africa. SAFCEC işveren örgütü olma özelliği öne çıkan işçilere yönelik müzakerelerde firmalar adına müzakere eden bir kuruluş olarak ortaya çıkmaktadır. Ancak faaliyet alanı işgücü ilişkilerini aşmakta sektörün geliştirilmesine yönelik pek çok faaliyet yürütülmektedir. Master Builders South Africa ise daha çok bina inşası yapan firmaların bir araya gelerek oluşturdukları bir özel sektör kuruluşudur. SAFCEC bir işveren örgütü olarak yola çıkıp alt yapı firmalarını da kapsarken Master Builders sadece bina inşa firmalarının oluşturduğu bir kuruluştur. Güney Afrika ülkemiz müteahhitlik firmalarının yöneldiği ülkelerden birisi olmamıştır. Bu durumun pek çok nedeni olmakla birlikte mesafeden kaynaklanan sorunlar ve ülkenin bu konudaki muhafazakar yapısı sadece ülkemiz firmalarını değil diğer yabancı firmaların da Güney Afrika’da faaliyet göstermelerini engellemektedir. 2010 yılında sonra sektörün küçülmesi, işçi işveren ilişkileri ve uzun süren grevler, yolsuzluk, kalifiye işgücü bulma güçlüğü, olumsuz rekabet ortamı, düşük karlılık oranı sadece yabancı firmalar için yerel firmalar içinde olumsuz engellerdir. Öte yandan, Ulusal Kalkınma Programı ile öngürülen önemli altyapı projeleri ve artan konut açığı önemli bir müteahhitlik pazarı oluşturmaktadır. Gelişmiş emlak piyasasını da olumlu bir faktör olarak belirtmek gerek. Black Economic Empowerment ile getirilen kısıtlamalarda sektörü yeniden yapılandırmakta projelerin zenci yönetici ve çalışanların ağırlıkta olduğu firmalara verilmesi sonucunu doğurmaktadır. 4.5. Ulaştırma, Telekomünikasyon, Medya 4.5.1. Ulaştırma 4.5.1.1. Genel Modern ve geniş bir ulaştırma alt yapısına sahip olan Güney Afrika, aynı zamanda Afrika kıtasındaki en uzun yol ağına sahip olan ülke konumundadır. Bu nedenle, Afrika kıtasının güneyindeki pek çok ülke Güney Afrika ulaşım alt yapısını kullanmak suretiyle ihracat ve ithalat yapmaktadır. Kamunun ulaştırma alanında yürüttüğü bazı operasyonel faaliyetleri gerçekleştirmek amacıyla, Güney Afrika Ulaştırma Bakanlığı tarafından bazı kurumlar tesis edilmek suretiyle, ulaştırma alanındaki faaliyetler söz konusu kurumlara devredilmiştir. Bu kurumlar, ülkedeki ulusal karayolları ağının yapımı, işletmesi ve bakımı ile sorumlu kuruluş olan South African National Roads Agency Ltd (SANRAL), denizlerdeki doğal hayatı korumak, deniz kirliliğini engellemek ve bu konulardaki faaliyetlerde koordinasyonu sağlamak üzere kurulmuş olan the South African Maritime Safety Authority (SAMSA), sınır geçişlerini, yolcu ve yük taşımacılığını kontrol etmek ve düzenlemek ile sorumlu kuruluş olan the Cross-Border Road Transport Agency (CBRTA) ve sivil havacılığın güvenliğinin sağlanması, geliştirilmesi ve gerekli düzenlemelerin yapılmasından sorumlu kuruluş olan the South African Civil Aviation Authority (SACAA)’dır. Güney Afrika’nın 2010 yılında evsahipliği yaptığı FIFA Dünya Kupası hazırlıkları kapsamında, ulaşım için bütçeden yaklaşık 1,24 milyar Dolar (13,6 milyar Rand)’lik bir pay ayrılmıştır. 4.5.1.2. Karayolları Toplam 754.600 kilometre yol ve sokaktan oluşan Güney Afrika karayolu ağı, 9.600 km ücretli veya ücretsiz asfalt kaplı ulusal yollar, 56.000 km asfalt kaplı eyalet yolları, 300.000 km çakıl kaplı eyalet yolları, 168.000 km asfaltlı ve asfaltsız şehir içi yolları ve 221.000 km klasifiye edilmemiş yollardan oluşmaktadır. Güney Afrika Ulaştırma Bakanlığı, ulaştırma alanındaki genel politikaları belirleyen kuruluş konumunda bulunmakta, yeni karayollarının yapımı ve mevcut yolların bakımının sorumluluğu ise Güney Afrika Ulusal Karayolları Ajansı (SANRAL) ve eyalet yönetimlerinin sorumluluğunda bulunmaktadır. Ülkede özellikle önemli yerleşim merkezlerini birbirine bağlayan karayolları birinci sınıf bir kaliteye ve çok iyi bir alt yapıya sahip bulunmaktadır. Ancak, 1994 öncesinde ülkenin ulaşım altyapısı özellikle beyazların yaşamakta olduğu bölgeler ve şehirleri birbirine bağlamak amacıyla dizayn edildiğinden dolayı, tali yollar ile siyahların yaşadığı kasabaları birbirine bağlayan karayolları ve demiryollarının yetersiz olduğu söylenebilir. 1980’lerin başından itibaren uygulanan politikaların bir sonucu olarak, Güney Afrika’da ülke içi trafik demiryollarından karayollarına yönlendirilmiş, bunun sonucu olarak da ülke içindeki tüm kara nakliyesinin yaklaşık %75’i karayolları vasıtasıyla yapılır hale gelmiştir. 4.5.1.3. Demiryolları Transnet firmasına bağlı olarak çalışan firmalardan birisi olan ‘Transnet Freight Rail’, ülkedeki demiryolu nakliyesi ve uzun mesafeli demiryolu yolcu taşımacılığından sorumlu kuruluştur. Söz konusu kuruluşun sorumluluğunda bulunan toplam 20.247 km.lik demiryolu ağı vasıtasıyla, ülkedeki limanlar ve iç bölgeler Sahraaltı Afrika bölgesindeki demiryolu ağına bağlanmaktadır. Yapımına 2006 yılı Eylül ayında başlanan ve inşaatı Kanada-Fransa-Güney Afrika firmalarından oluşan bir konsorsiyum tarafından üstlenilen Afrika kıtasındaki en büyük ulaştırma projelerinden birisi olan Gautrain hızlı tren projesi ile, Johannesburg, Pretoria ve Johannesburg’da bulunan OR Tambo Havalimanını birbirine bağlanması planlanmaktadır. Johannesburg’daki OR Tambo Havalimanı ile Sandton arasındaki bölümü 2010 yılı başında, Pretoria ile Johannesburg arasındaki hattı ise 2011 Ağustos ayında tamamlanan söz konusu projenin toplam maliyeti yaklaşık 25 milyar Rand olarak hesaplanmaktadır. 4.5.1.4. Havayolları 1993 yılında kurulan yarı-özel kuruluş olan the Airports Company of South Africa (ACSA) Güney Afrika’daki on önemli havaalanının işletmesi ve idaresinden sorumlu kuruluştur. Ülkedeki üç önemli havaalanı OR Tambo (Johannesburg), Cape Town ve Durban (King Shaka) havaalanları olup, diğer önemli havaalanları ise Bloemfontein, Port Elizabeth, East London, George, Kimberley ve Upington havaalanlarıdır. 2010 Dünya Kupası hazırlıkları kapsamında, ülkenin havaalanı altyapısının iyileştirilmesi amacıyla, ACSA tarafından yaklaşık 5,2 milyar Rand tutarında bir yatırım gerçekleştirilmiştir. Bu kapsamda, 2007 yılında başlatılan çalışmalarla birlikte Johannesburg, Cape Town ve Durban’daki havalimanlarına 492 milyon Rand, Port Elizabeth, East London, George, Bloemfontein, Kimberley, Upington ve Pilanesberg havalimanlarına ise 46 milyon Rand tutarında harcama yapılmıştır. Söz konusu yatırımlar, terminallerin genişletilmesi, yeni uçak park terminallerinin inşa edilmesi ve havaalanlarındaki otoparkların genişletilmesini içermektedir. Afrika kıtasındaki en büyük havayolu şirketi olan Güney Afrika Havayolları (SAA) yılda yaklaşık yedi milyon yolcu taşımakta ve toplam 38 şehre hizmet sağlamaktadır. Star Alliance üyesi olan SAA’ın bünyesinde ayrıca yerel havayolu şirketi Mango da bulunmaktadır. 2013 bütçe yılında yaklaşık 90,1 milyon Dolar (991 milyon Rand) zarar kaydeden havayolu şirketi teknik olarak iflas etmiş olup, devlet garantörlüğüne alınma yönündeki taleplerine henüz olumlu bir cevap alamamıştır. 4.5.1.5. Limanlar Limanlar, Güney Afrika sosyo-ekonomik kalkınmasında ve taşımacılıkta çok önemli bir konumda bulunmaktadır. Ülkedeki toplam ihracatın %98’i deniz yolu ile yapılmaktadır. Toplam 2.954 km deniz kıyısına sahip Güney Afrika’daki sekiz ticari limanın kontrolü ve işletmesi Transnet şirketine bağlı Transnet Ulusal Limanlar İdaresi-NPA tarafından yapılmaktadır. Sekiz önemli ticari liman Richards Bay, Durban, East London, Port Elizabeth, Mossel Bay, Cape Town, Saldanha ve Ngquara’dır. 4.5.2. Telekomünikasyon Güney Afrika’da bir kısmı özelleştirilmiş olan TELKOM şirketi, uzun yıllardır sabit hatlı telefon sektöründe tekel konumunda olmuştur. İkinci ulusal operatör olan Neotel 2005 yılında gerekli izinleri alarak 2006 yılı Ağustos ayında operasyonlarına başlamıştır. Ancak Neotel firmasının ilk iki yıllık süre zarfında TELKOM firmasının altyapısını kullanacak olması nedeniyle halen TELKOM’un sektörde fiilen tekel konumunda olduğu söylenebilir. Güney Afrika, dünyada telekomünikasyon hizmetlerinin en pahalı olduğu ülkelerden birisi konumunda bulunmaktadır. Ülkede internet erişimi hızla artmasına rağmen, internet erişim ücretleri, yüksek telefon tarifeleri ve TELKOM tarafından sağlanan geniş band hizmetlerinin yetersizliğinden dolayı oldukça yüksektir. Ülkede sabit hatlı telefon hizmetlerinin oldukça pahalı olmasının da etkisiyle, cep telefonu kullanımı oldukça yaygındır. 2000 yılında cep telefonu kullanıcılarının sayısı 8,3 milyon, 2002 yılında 13,7 milyon kişi iken, 2007 yılı Haziran ayı itibariyle ülkede yaklaşık 41,4 milyon adet cep telefonu kullanıcısı bulunmaktadır. 2013 yılında yayınlanan Dünya mobil kullanıcılar gözlem raporuna göre, ülkedeki cep telefonu kullanıcılarının sayısı yaklaşık 59,5 milyona ulaşmış olup, bazı kullanıcıların birden fazla telefon hattına üyeliği bulunduğu değerlendirilmektedir. Ülkede hizmet veren cep telefonu operaterleri arasında Vodacam, MTN, Cell C, Virgin Mobile ve Telkom öne çıkmaktadır. Vodacom, yaklaşık % 59’luk pazar payıyla ülkenin en büyük cep telefonu operatörü konumundadır. MTN Group % 32’lik pazar payı, Cell-C ise % 9’luk pazar payı ile Vodacom’u takip etmektedir. Virgin Mobile firması 2006 yılı Haziran ayında dördüncü operatör olarak faaliyetlerine başlamış olup, söz konusu firma diğer operatörlerin network altyapısını kullanmak suretiyle hizmet sunmaktadır. Tüm cep telefonu kullanıcıları içerisinde faturasız (kontörlü) cep telefonu kullanım oranı % 85 dolayındadır. 4.5.3. Medya 2013 yılı itibariyle Güney Afrika’da 22 adet günlük gazete ve 25 adet haftalık gazete bulunmaktadır. Güney Afrika Araştırmalar Derneğinin raporuna göre, gazete okuyucu oranı % 50 iken dergi okuyucu oranı nüfüsun % 48’ini oluşturmaktadır. Ayrıca, birçoğu haftalık olarak yayımlanan yaklaşık 150 adet yerel gazete bulunmaktadır. Gazetelerin çoğu İngilizce ve Afrikaans dilinde yayımlanmaktadır. En çok okunan günlük gazeteler Daily Sun, The Star, the Sowetan; en çok okunan haftalık gazete Sunday Times; en çok okunan ekonomi gazeteleri ise günlük olarak yayımlanan Business Day ve haftalık olarak yayımlanan Financial Mail’dir. Ülkedeki önemli medya kuruluşları ise Times Media Group, Independent News & Media (Pty) Limited, Associated Magazines, Media 24 ve Caxton Publishers & Printers Limited’dir. Güney Afrika Yayın Kurumu olan SABC’nin üç adet televizyon kanalı bulunmaktadır. SABC 3 kanalı tamamen İngilizce olarak yayın yaparken, diğer kanallarda tüm resmi dillerde yayımlanan haberler ve programlar bulunmaktadır. Öte yandan, ülkede uydu üzerinden şifreli olarak yayın yapan ve 100 civarında yerli ve yabancı kanalı barındıran DSTV televizyon servisi hizmet vermektedir. Bir diğer televizyon kanalı ise yayınlarına 1997 yılında başlayan ve ülkenin ilk özel karasal yayın yapan kanalı olan e-TV’dir. 4.6. Hizmetler 4.6.1. Finansal Hizmetler ve Bankacılık Güney Afrika Cumhuriyeti (GAC) pekçok gelişmiş ülkeyle karşılaştırıldığında gelişmiş ve sağlam bir hukuki temele dayanan bankacılık sistemine sahiptir. Güney Afrika Merkez Bankası (South African Reserve Bank, SARB) bankalar üzerinde, Finansal Hizmetler Kurulu (Financial Services Board, FSB) ise banka dışı mali kurumlar üzerinde gözetleme ve denetleme işlevi yürütmektedir. SARB’ın bağlı olduğu bakanlık Maliye Bakanlığı’dır. Ülkede bankacılık sektörüne dört büyük banka hakim bulunmaktadır. Bu bankalar ABSA, Standard Bank, First National Bank ve Nedbank’tir. Söz konusu dört banka Güney Afrika’daki bankacılık sektörü varlıklarının yaklaşık % 84’ünü oluşturmaktadır. 2012 yılı verilerine göre, Standard Bank % 31’lik pay ile pastadan en büyük payı almakta, onu sırasıyla ABSA (%26), FNB (%23) ve Nedbank (%20) takip etmektedir. SARB bünyesindeki bankacılık orotritesi (Registrar) Maliye Bakanı’nın onayı ile SARB tarafından yetkilendirilir. Bunun yanında yine SARB bünyesinde bulunan Banking Supervision Department bankacılık otoritesinin hizmetinde çalışmaktadır. Bankacılık ve Finansal Hizmetlere İlişkin Mevzuat 1990 tarihli ve 94 sayılı Bankacılık Yasası (Banks Act) temel bankacılık mevzuatını oluşturmaktadır. Bu Kanun üzerinde değişiklikler ile 1 Ocak 2008 itibariyle Basel II, 1 Ocak 2012 itibariyle Basel 2,5 ve 1 Ocak 2013 itibariyle ise Basel III kriterlerine uyumlu düzenlemeler yapılmıştır. Basel III kriterlerine uyum sürecinin 2018 yılına kadar devam etmesi öngörülmektedir. Bankacılık ile ilgili diğer düzenlemeler:
Yabancı Bir Bankacılık Kurumun Güney Afrika’da Şube Açmak Suretiyle Faaliyet Göstermek Açısından Tabi Olduğu Koşullar Bankacılık Yasası’nın “Yabancı Kurumların Şubesi” başlıklı 18/A bölümü konuya çerçeve bir düzenleme getirmiştir. Yabancı bir bankacılık kurumunun Güney Afrika’da şube açmak suretiyle faaliyet göstermesi açısından tabi olduğu koşullara ilişkin Hükümet Duyurusu Ocak 2008 tarihli Resmi Gazetede yayımlanmıştır. Buna göre gerekli koşullar aşağıda özetlenmektedir:
Kurulacak şube herhangi bir kişiden mevduat kabul edebilecektir. İlave şube açılması durumunda bankacılık otoritesinden yazılı izin alınması gerekmektedir. GAC’da faaliyet gösteren kayıtlı ya da lisanslı bankacılık kuruluşları: Bankalar Kayıtlı 17 adet banka bulunmakta olup, 10 adedi yerli sermaye çoğunluğu ile faaliyet göstermektedir. Yerli sermaye çoğunluğu ile faaliyet gösteren bankalar:
Yabancı sermaye çoğunluğu ile faaliyet gösteren bankalar:
Ortaklık Bankaları (Mutual Banks):
Yabancı Banka Şubeleri 14 adet yabancı banka şubesi GAC’da faaliyet sürdürmektedir.
Yabancı Banka Temsilcilikleri
Kaynak: South African Reserve Banki Bankacılık Sektörü Varlık, Yükümlülük ve Karlılık Yapısı Bankacılık Sektörü toplam varlıkları ve yükümlülükleri 2012 Aralık sonu itibariyle 3,6 Trilyon Rand (2012 yılı ortalama kuru olan 8,2 dikkate alındığından 438 milyar ABD Doları) düzeyinde gerçekleşmiştir. Varlıklar 2012 yılında % 6,9 oranında büyümüştür. Güney Afrika bankacılık sisteminin toplam varlıklarının % 84’ü varlık büyüklüğü açısından Standard Bank, ABSA, FNB, Nedbank şeklinde sıralanabilecek 4 bankaya aittir. Yükümlülükler içinde kredi ve avanslar % 73,7 ile en büyük paya sahiptir. İkinci ve üçüncü sıralarda ise sırasıyla kıymetli kağıtlar ve türev piyasa araçları kaynaklı varlıklar yer almaktadır. Krediler içinde de en büyük payı % 30,3 ile konut kredileri almaktadır. Yükümlülükler 2012 yılında % 6,3 oranında büyümüştür. Banka yükümlülüklerin % 85,9’u mevduattan oluşmaktadır. Yükümlülüklerde ikinci sırayı % 8 ile türev piyasa araçları kaynaklı yükümlülükler almaktadır. Bankacılık sektörünün özkaynak yapısına bakıldığında; 31.12.2012 tarihi itibariyle özkaynağın % 93,9’luk bölümünün sermaye ve dağıtılmamış kardan oluştuğu görülmektedir. 31.12.2011 itibariyle söz konusu oran % 92,4 düzeyinde oluşmuştur. Bankacılık sektörü karlılığı 31 Aralık 2012 tarihi itibariyle 9,2 milyar Rand (2012 yılı ortalama kuru olan 8,2 dikkate alındığından 1,1 milyar ABD Doları) tutarında gerçekleşmiştir. Haziran 2012 itibariyle bankacılık sektörünün net kar/özkaynak oranı (Return on Equity, RoE) % 16,7, net kar/varlıklar oranı (Return on Assets, RoA) ise % 1,2 düzeyindedir. Operasyonel harcamaların artış eğilimine rağmen Haziran 2011’de % 56,8 olan maliyet/gelir oranı (cost to income ratio) Haziran 2012’de % 54,8’e gerilemiştir. Yüklə 1,52 Mb. Dostları ilə paylaş:
|