Hacı Əhməd-Cabir Hacı İsmayıl oğlu

Donuz ətini yemək niyə haramdır?
Insan idrakı üçün aydın olmayan bu və digər sual­ların bircə cavabı var – həqiqəti bilmək gərəkdir. Hə­qiqəti bilməyin isə yeganə yolu Allaha üz tutmaqdır.

Müsəlmanlar Allahın donuz ətini haram buyur­duğunu yaxşı bilir və öz qidalarında donuz ətindən qətiyyən istifadə etmirlər.

Donuz ətindən istifadə edən və onun çox faydalı, dadlı olduğunu, yalnız soyuducu olmayan keçmiş za­manlarda tez korlandığı üçün haram buyurulduğunu söyləyənlər isə, ilk növbədə bu qadağanın mahiyyətini başa düşərək, üzərində düşünməlidirlər. Müzakirələr aparmaq lazımlı şeydir, lakin müzakirələr təkzibedil­məz faktlar əsasında olmalıdır.

Donuz ətinin qida kimi yararsız olması barədəki faktlar az deyil. Bu faktlar həm elmi, həm də elmi-küt­ləvi ədəbiyyatda dərc olunmuşdur. Lakin insanlar nə­dən­sə, bu cür faktlara etinasız yanaşır və müxtəlif növ­lü qidalar hazırlanmasında donuz ətindən geniş surətdə istifadə edirlər. Həm də etiraf olunmalıdır ki, donuz əti və ondan hazırlanmış məmulatlar hələ qədim dövrlər­dən başlayaraq ən çox istifadə edilən qida məhsul­larındandır.

Donuzun ev heyvanına necə çevrilməsi və insan həyatında bu “fəxri” yeri nə cür tutmasını göstərən bəzi tarixi faktları sadalayaq.

Ev donuzlarının əcdadı digər vəhşi heyvanlara nisbətən insandan daha az qorxan vəhşi qabandır. Qədim insanın əkdiyi müxtəlif bitkilər vəhşi qabanları şirnikləndirirdi. Insanların ciddi səylərinə baxmayaraq, vəhşi qabanlar öz balaları ilə birlikdə əkin məhsul­la­rının “gecə oğrularına” çevrildi. Insanlar donuz bala­larını tutmağa, çoxaltmağa və əhliləşdirməyə başla­dılar. Qabanlar qabaqlarına çıxan hər şeyi yediklə­rindən (onlar palıd qozası, yabanı bitkilərin kökləri, həşərat, qurbağa, kiçik gəmiricilər, quş yumurtası və s. ilə qidalanırlar) onları əhliləşdirmək çətin olmadı. Beləliklə, vəhşi qaban indiki donuza çevrildi və ev heyvanları cərgəsində itdən sonra ikinci yeri tutdu.

Qədim dövrlərdə Çin və Misirdə donuzlar müqəd­dəs heyvan sayılırdı. Bu ölkələrdə donuzlar xoşbəxtlik və firavanlıq rəmzi idi. Fironların, imperatorların və kralların sarayında xüsusi donuzabaxan vəzifəsi mövcud idi. Yalnız dini və dövlət bayramlarında donuz əti yeməyə icazə verilirdi. Roma imperiyasında donuz ətinin dadını yaxşılaşdırmaq üçün kəsməmişdən əvvəl donuza çaxır içirirdilər.

Bəzi papius qəbilələrində isə hətta qadınlar donuz balalarına öz döşlərindən süd də verərdilər. Yeni Qvi­ne­yada yaşayan papius qəbilələri arasında donuza pə­rəs­tiş halı indiyə kimi qalmaqdadır. Donuz onlarda ailənin üzvü sayılır. Donuza adla müraciət edir, onunla söhbətləşir, danışırlar. Donuz xəstələndikdə, yaxud şi­kəst olduqda papiuslar kədərlənir və ağlayırlar. Papius­lar donuzu öz yedikləri qidalarla yemləyirlər. Insan­larla donuzlar, həmçinin digər heyvanlar arasın­dakı bu cür münasibətlər indi də bəzi başqa (hətta “mədəni”) xalqlarda mövcuddur.

Lakin insanlarla donuzlar arasındakı “yaxşı” mü­na­sibət, donuz əti yeməklə insanların ağır nəticələrə gə­tirib çıxaran (hətta ölümlə nəticələnən) müxtəlif xəstəliklərə yoluxmaları ilə pozulmağa başladı.

Insanların mənafeyi naminə böyük Yaradan, donuz əti yeməyi onlara qadağan etdi. Insanlara bu qadağan haqqında hələ Bibliyada xəbər verilmişdir: “Onların ətini yeməyin və leşlərinə toxunmayın; onlar sizin üçün murdardır” (“Bibliya”, “Levit” kitabı, 11:8).

Lakin təəssüf ki, insanlar həqiqəti anlamadılar, idraklarının səsinə qulaq asmadılar və “öz yolları” ilə getdilər. Həmin yolun hara aparıb çıxardığını isə, gəlin, birlikdə araşdıraq. Artıq bu gün donuz ətinin insan orqanizminə zərəri barədə inkaredilməz elmi faktlar mövcuddur. Bu dəlillərdən bəzisini sadalayaq.

Alimlərin çoxsaylı tədqiqatları nəticəsində müəy­yən olunmuşdur ki, təkcə ev donuzunun deyil, qabanın da ətini yedikdə, insan trixinelyoz kimi ağır xəstəliyə yo­luxur. Bu xəstəliyin törədicisi donuz orqanizmində yaşa­yan “trixinella” (Trishinella spiralis) adlı parazit­dir. Yoluxmuş donuz ətini yedikdən, adətən 2-3 həftə sonra trixinelyoz xəstəliyi başlayır. Bu zaman bədənin hərarəti xeyli yüksəlir, möhkəm baş ağrıları və əzələlərdə ağrılar başlayır, mədə-bağırsaq pozuntuları, ürək-damar çatışmazlığı, ürəkbulanma, qusma, titrətmə müşahidə edilir. Xəstəliyin daha xarakterik əlaməti üzün, və göz dəliklərinin şişməsinə səbəb olur ki, bu xəstəlik xalq arasında “şişkinlik” adlandırılır.

Bunu da bilmək vacibdir ki, donuz ətindəki xəstəliktörədici «trixinellər» xarici təsirlərə qarşı xeyli davamlıdır. Onlar hətta -10⁰C temperaturda dondurul­muş ətdə belə yaşayır. Bir vaxtlar elə hesab edirdilər ki, trixinellər -35⁰C-dən aşağı və +100⁰C-dən yuxarı temperaturda məhv olur. Lakin müasir bioloji tədqi­qat­lar nəticəsində sübut olunmuşdur ki, bu cür tövsiyyələr tamamilə səmərəsizdir, çünki ətdəki trixinell sürfə­lərini heç bir üsulla məhv etmək mümkün deyil.

Trixinell sürfələri üçün yüksək və aşağı tempera­turlarda istənilən üsulla emal prosesləri qətiyyən qor­xulu deyil, bu mənada, duzlama və hisəvermə proses­lərindən danışmağa belə dəyməz.

Bəzən hətta ölümlə nəticələnən bu cür təhlükəli xəstəlikdən yeganə qorunma üsulu – donuz əti yemə­məkdir. Trixineldən başqa, donuzların bədənində vi­rus­lar da yaşayır və çoxalır. Ensefalit (baş beyin ilti­habı) kimi ağır xəstəliyin virusu qansoran həşəratlar va­sitəsilə donuzlardan insanlara ötürülür. Yoluxucu ensefalit virusu çox kəskin ağırlaşmalara – üz və ətraf əzələlərinin qıc olmasına, iflicə, udma və tənəffüs pozuntularına, huşun itirilməsinə, psixi pozğunluqlara, çox vaxt isə ölümə səbəb olur.

1999-cu ilin yazında Malayziyada yüksək ölüm səviyyəsi ilə müşayiət olunan ensefalit epidemiyasının yayılması, bu mənada çox səciyyəvi hadisədir. Ölkə hökuməti əlverişsiz bölgələrdəki bütün donuzların məhv edilməsi haqqında qərar qəbul etdi. Bu zaman 400000-ə yaxın donuz məhv edildi. Əlbəttə, bu, dövlət üçün böyük maddi zərər idi. Amma bütün əhalisi Yaradanın qadağanlarına riayət edən bir ölkədə belə hadisələr baş verə bilməz.

Donuz vasitəsilə insanın yoluxduğu, bundan heç də az təhlükəli olmayan digər xəstəlik isə listeriozdur. Bu xəstəliyi B.Proteus bakteriyaları törədir. Donuz əti, ondan hazırlanmış məhsul və məmulatların işlənilməsi və satışı ilə məşğul olan ət kombinatı, kütləvi qida və ticarət şəbəkəsi işçiləri listeriozla yoluxurlar.

K.V. Bobrişevin “Allah bu cür müalicə edir” adlı kitabında nəşr edilmiş elmi arayışda, donuz əti yeyən insanların xərçəng kimi dəhşətli bəla ilə xəstələnmə mexanizmi barədə informasiya verilir. Aşağıda həmin kitabdan qısaca sitat gətiririk: “Dünya alimləri donuz hüceyrələrini əsaslı surətdə tədqiq etdikdən sonra belə bir yekdil rəyə gəlmişlər: yağlı donuz hüceyrəsi mədə şirəsində həll olmur, lakin insan orqanizmində yığıla­raq sonradan bədxassəli şişə çevrilən yad cisim təşkil edir…” (K.V.Bobrişev, 1996, s.43).

Oxucunu yormamaq üçün, donuz əti vasitəsilə insanın yoluxduğu digər xəstəliklərin adını sadalamı­rıq. Bunlar, donuz ətindən qida kimi istifadə etmək və bunun insan üçün nəticələri ilə bağlı məlumatlar idi. Donuz əti yeyən insanlar bunu da bilməlidirlər ki, do­nuz ətinin fiziki sağlamlığa zərərli təsiri özünü həmin an deyil, sonradan da biruzə verə bilər.

Donuzların öyrənilməsi ilə bağlı tibb-biologiya elmlərinə aid bir sıra başqa məlumatlar da mövcuddur. Bunlardan bəzisini sadalayaq.

Hüceyrə və molekulyar səviyyələrdə aparılan mü­a­­­sir tədqiqatlarla sübut olunmuşdur ki, donuz toxu­ma­la­rının quruluşu insan toxumalarının quruluşuna çox ya­xındır. Bir çox göstəricilər, xüsusilə qanın tərkibi, həzm prosesinin fiziologiyası, hər şeylə qidalanmaq və s. cəhətdən insana digər heyvanlara nisbətən donuz da­ha çox yaxındır. Bu mənada yalnız meymunlar istisna təş­kil edir.

Doğumdan sonrakı ilk günlərdə qadının süd və­zi­lərindən xaric olan və körpənin immun sisteminin for­ma­laşmasında mühüm rol oynayan süd, bala verən do­nu­zun südü ilə, demək olar ki, eyni aminturşu tərkibinə malikdir.

Donuzlar, insanlara xas olan xəstəliklərlə xəstə­lənirlər. Bu zaman onlar, elə insanları müalicə etmək üçün istifadə olunan dərman preparatları ilə (həm də təxminən eyni dozalarda) müalicə oluna bilər. Bu ox­şar­lıqdan istifadə edən tədqiqatçılar, yeni yaradılan dər­man preparatlarının dozasını ilk öncə donuzlar üzə­rində sınaqdan keçirirlər. Radioaktiv və toksik mad­də­lə­rin insan orqanizminə təsir mexanizmi və nəticələri, donuzlar üzərində keçirilmiş təcrübələr əsasında öyrə­nilmişdir.

Donuzların orqanizminə alkoqolun təsirinin öyrə­nilməsi üzrə tibbi-bioloji təcrübələr çox maraqlı nəti­cələr vermişdir. Tədqiqatlar göstərmişdir ki, həm ca­van, həm də yaşlı donuzlar asanlıqla və heç bir məc­buriyyət olmadan böyük miqdarda alkoqol qəbul edə bilirlər.

Orqanizmlərində alkoqola qarşı refleks yaranmış “əyyaş donuzlar”ın davranışı bu cür təsvir edilir: “əyyaş donuzlar müəyyən saatlarda ayaqlarının birini götürüb digərini qoyub xortuldayır, səbrsizliklə spirt dolu çanağı gözləyirlər. Həsrəti çəkilən içki görünən kimi, heyvanlar öz payları uğrunda mübarizəyə başlayır, sonra isə birlikdə bəxtəvər surətdə döşəmənin üstündə tir-tap uzanıb yatırlar”.

Xroniki “əyyaş donuzlar”ı öyrənən alimlər müəyyən etmişlər ki, alkoqol donuzların orqanizmini tədricən dağıdır, onların ürək, qaraciyər, böyrək və digər orqanlarına patoloji təsir göstərməklə acınacaqlı nəticələrə gətirib çıxarır.

Donuzlar üzərində aparılmış təcrübələrin nəticələri xroniki “əyyaş donuzlar”la xroniki əyyaş insanların hə­rəkət və aqibətlərində olan bənzərlikləri nümayiş et­di­rir. Donuza gəlincə, onun beyni bütün bədən küt­ləsinin cəmi 0,05%-ni təşkil etdiyindən, sərxoş və­ziy­yətdə öz davranışına nəzarət edə bilmir və xroniki əy­yaşlığın təhlükəsini dərk etmir. Insan beyni isə bədən kütləsinin 2%-ni təşkil etdiyindən, o, öz davranışına nə­zarət etməli və özünü xroniki sərxoşluqdan çəkin­dir­mə­­li idi. Heç olmazsa, bu fərqə görə şüurlu insan do­nuz kimi içməməlidir. Bunu da qeyd etməyi zəruri sa­yı­­rıq ki, sistematik surətdə alkoqol qəbul edərək öz dav­­ranışlarında donuzlarla eyniyyət təşkil edən insan­lar da az deyillər, çünki onlar böyük Yaradanın başqa bir qadağasını pozurlar. “Qurani – Kərim”də həmin qa­da­­­ğa haqqında belə buyrulur: “Ey iman gətirənlər! Şə­rab da, (içki də), qumar da, bütlər də, fal oxları da Şeytan əməlindən olan murdar bir şeydir. Bun­lardan çəkinin ki, bəlkə, nicat tapasınız!” (əl-Maidə, 5/90).

Oxucuda sual yarana bilər ki, donuz problemini nə üçün bu qədər dəqiqliklə araşdırırıq?

Bu suala elə Miçurinin təcrübələrinə istinad etməklə də cavab vermək olardı. Bu, həmin Miçurindir ki, təbiətdən bəxşişlər gözləməyərək, özü də ondan nəsə alırdı, həm də bu nəsə naməlum bir şey olaraq qalmaqdadır… Buna görə də hal-hazırda insanlar nəinki faydası olmayan, hətta çox zaman zərərli olan müxtəlif cür hibrid (Geni dəyişdirilmiş - Ə-C.Ə.) meyvələr yeyirlər. Bu barədə də sübutlar istənilən qədərdir.

Insanın təbiət üzərindəki təcrübələrinin mümkün olan məhvedici nəticələri barədə müəyyən aydınlıq yaratmaq üçün daha bir nadir təcrübə ilə tanış olaq və onun nəticələri üzərində düşünək. Elmi ədəbiyyatda təqribən 20-25 min növü əhatə edən birhüceyrəlilər üzə­rində aparılmış təcrübələr barədə məlumatlar möv­cud­dur. Təcrübə, bir növün digər növ ilə yemlənmə­sin­dən ibarət idi. Nəticə heyranedici oldu: digər növdən olan birhüceyrəlini yemiş birhüceyrəlidə, öz «yem»inə məxsus irsi əlamətlər əmələ gəlmişdi.