Hacı Əhməd-Cabir Hacı İsmayıl oğlu

Söz sonu
Kitabda qida məhsulları və qidalanma haqqında islami dəyərlərdən, “Qurani-Kərim”də qida məhsulla­rına aid buyurulan ayələrdən, Peyğəmbərimizin (s.ə.v.) və imamların hədislərindən, bu sahədə dəyərli əsərlər yazan müəlliflərin məlumatlarından geniş, səmərəli və yaradıcılıqla istifadə olunmuşdur.

Kitabın yazılmasında “Qurani-Kərim”in 41 surəsinin 128 ayəsində mövzuya aid Allah kəlamlarına istinad edilmiş və kitabın müvafiq bölmələrində yazılı olaraq təfsir olunmuşdur.

Burada əsas qida məhsulları, qida maddələri haqqında qısa məlumat verilməklə, müsəlmanın qidasında istifadə olunan məhsulların halal və haram olması Quran ayələri əsasında yazılmışdır. Müsəlman gündəlik qidasında Allahın buyurduğu “Ey insanlar! Yer üzündəki şeylərin təmiz, halal olanlarını yeyin…” ayəsini əsas tutmalıdır. Donuz əti, Allahdan başqasının adına kəsilən heyvanlar, leş, ölü heyvan, qan, spirtli içkilər (sərxoşluq verən hər şey), narkotik maddələr və digər insan orqanizminə zərərli olan məhsullar müsəlman üçün haram sayılır.

“Susuz həyat yoxdur” başlığı ilə yazılan məlumatlardan göründüyü kimi, insan gün ərzində bütün qidalarla 2800-3000 ml su qəbul etməlidir və bunun 1000-1200 ml-ni su, çay və digər spirtsiz içkilər təşkil etməlidir. Bu bölmədə canlı suyun istifadə olunması, su və inanclar, “Qurani-Kərim”dəki su haqqında buyurlan (35 surənin 65 ayəsi) ayələr, zəm-zəm suyu haqqında geniş məlumat verilmişdir.

Insanın qidasında anadan olduğu ilk gündən vacib həyat məlhəmi sayılan süd haqqında islami fikirlər hələ 14 əsr öncə “Qurani-Kərim”in ayələrində deyilmişdir. Kitabda südün təkamülü, ana südünün möcüzəsi və körpə uşaqların qidasında fizioloji, bioloji və müalicəvi əhəmiyyəti, süd və süd məhsullarının kimyəvi tərkibi və qidalılıq dəyəri və pəhrizi əhəmiyyəti haqqında elmi cəhətdən əsaslandırılmış məlumatlar vardır.

Ət və balıq insan qidasında ən əhəmiyyətli və əvəzedilməz məhsuldur. Fizioloji normaya əsasən insan gündə ən azı 190-200 q ət, 50-55 q balıq yeməlidir. Kitabda ət və balıq yeyilməsinin islami şərtləri geniş izah edilmişdir. Burada halal və haram ət məhsulları, toyuq və digər quş ətləri, yumurta və dəyərli qida mənbəyi olan balıq haqqında islami dəyərlər ətraflı şərh edilir.

Insanların qidalanmasında bitki mənşəli məhsul­ların, o cümlədən taxıl bitkiləri, çörək, meyvə-tərəvəz və onların emalı məhsullarının fizioloji əhəmiyyəti vardır. Çünki bitkiçilik məhsullarının tərkibində insan orqanizmində asan həzm olunan şəkərlər, üzvi turşular, mineral maddələr, vitaminlər və digər bioloji fəal maddələr vardır. Bu baxımdan kitabda Quran mey­vələri, o cümlədən zeytun, xurma, əncir haqqında ma­raqlı məlumatlar verilmişdir. Ayrı-ayrı meyvə-tərə­vəzlərin yeyilməsi haqqındakı hədislər də oxuculara əhəmiyyətli dərəcədə maraqlı olacaqdır.

Kitabda arı balı, onun əmələ gəlməsi, tərkibi, müalicəvi əhəmiyyəti və balın insan orqanizminə şəfası təsnifat şəklində oxuculara çatdırılır.

Xörək duzu, şəkər və sirkə haqqındakı məlumatlar, yemək-içməyin ədəbi və bunlar haqqında hədislər oxucuda maraq yaradan dəlillərdir.

Islam dininin əsas ərkanlarından olan oruc haqqın­dakı məlumatlar, o cümlədən Ramazanın mənası, orucun tarixi, orucu pozan və pozmayan şeylər, imsak və iftar yeməyi, Qədr gecəsi və bütün bunlara həsr olu­nan hədislər maraqlı və tarixi məlumatlarla zəngindir.

Qida məhsulları ilə yanaşı müsəlmanın həyatında haram hesab olunan şərabın günahları və şərab haq­qında hədislər, siqaretin zərəri haqqındakı məlumatlar da maraqlı və gənclər üçün tərbiyəvi əhəmiyyət kəsb edir.

Qida məhsullarından, onların haram və halallı­ğından söhbət gedərkən “Qurani-Kərim”də ticarət haq­qında olan ayələri də təfsir etmək, ticarət və alver haq­qında olan kəlamları oxuculara çatdırmaq da günümüzün vacib poblemlərindəndir.

Kitabın son bölmələrində ərzaq məhsullarının qidalılıq dəyəri, balanslaşdırılmış qida normaları, qida qəbulu mədəniyyəti, səmərəli qidalanmanın islami və müasir prinsipləri geniş və dəqiq məlumatlar əsasında oxucunun nəzərinə çatdırılmışdır.

Kitabdakı bütün yazıların əsas məzmununu və elmi cəhətdən əhəmiyyətini qeyd edərkən yalnız bir və əsas məqamı qeyd etmək lazımdır. Qida məhsulları və qidalanma haqqında günümüzdə elmi cəhətdən bizə məlum olan bütün məlumatlar haqqında 14 əsr öncə “Qurani-Kərim”in ayələrində buyurulmuş və Peyğəmbə­rimizin (s.ə.v.) hədislərində deyilmişdir.

Kitabda oxuduğumuz bütün məlumatlar bizə əsasən bir həqiqəti göstərir. Qida məhsulları və qida­lan­ma haqqındakı “Qurani-Kərim”də qeyd edilən xə­bərlərin hamısı günümüzdə elmi araşdırmalarla doğru çıxmışdır. Bu məlumatların 14 əsr öncəki dövrün elmi səviyyəsi və texnologiyası ilə izah edilməsi mümkün olmamışdır. Əlbəttə, bu vəziyyət Quranın insan sözü ola bilməməsinin çox aydın sübutudur.

Quran hər şeyi yoxdan yaradan və elmi bütün varlıqları əhatə edən Uca Allahın sözüdür. Qida məhsulları və qidalanma haqqındakı Quran ayələri bu ilahi kitabın yeni möcüzələrini ortaya çıxarmaqdadır. Insanın üzərinə düşən vəzifə isə Allahın göndərdiyi bu ilahi kitaba sarılmaq və onu gündəlik həyatında, o cümlədən düzgün qidalanmaqda özünə yolgöstərən olaraq qəbul etməkdir.

Allah Təbarəkə Təala Quranda buyurur: “Bu nazil etdiyimiz (Quran) mübarək bir kitabdır. Ona tabe olun və Allahdan qorxun ki, bəlkə sizə rəhm edilsin!” (əl-Ənam, 6/155).

Mənim qida məhsulları və qidalanma haqqındakı “Qurani Kərim”in ayələrindən, Peyğəmbərimizin (s.ə.v.) və imamların hədislərindən, eləcə də bu sahədə yazılmış bir çox kitablardan və dövrü mətbuatda nəşr olunan yazılardan əldə etdiyim dəyərli və məzmunlu məlumatlardan öyrəndiklərim və bildiklərim əsasında oxuculara çatdırmaq istədiyim hələlik bu qədər.

Əsl həqiqət tək Allaha məlumdur.

Əgər özümdən asılı olmayaraq səhvə yol vermişəmsə Allah Təbarəkə Təala öz cəlalı hörmətinə məni hifs etsin, bağışlasın. Şübhəsiz ki, Allah hər şeyi eşidəndir, biləndir, bağışlayandır, mərhəmətlidir və rəhm edəndir.

Vəssalamu əleyküm və rəhmətullahi və bərəkətuh.