Həyat fəALİYYƏTİNİn təHLÜKƏSİZLİYİ” FƏNNİ ÜZRƏ MÜhaziRƏ I. ƏMƏk mühafiZƏSİ

Yaşıl bitkilərin məhsulu, onların biokütləsi ikinci halqanın – heyvanların mövcudluğu və inkişaf üçün əsas olur. Heyvanlar aləmi daxilində onun bəzi növləri digərlərinin yem bazası rolunu oynayır. Mikroorqanizmlər canlı aləmin üçüncü halqasını təşkil edir. Canlı aləmin tullantıları mikroorqanizmlərin köməyi ilə təbii parçalanma prosesinə məruz qalır və qidalandırıcı məhsul kimi torpağa qayıdır və fotosintez prosesində təkrar istifadə olunur.

Ekoloji halqada insan da yer tutur. İnsan qida məhsulları (heyvan aləmi daxil olmaqla) və oksigenlə tənəffüs nöqteyi-nəzərdən bitkilərdən asılıdır.

Biosfer nəhəng resurslara malikdir ki, bu da ona maddələrin və enerjinin müvazinətini saxlamaq imkanı verir. Lakin onun imkanları qeyri-məhdud deyil, insanların və canlı aləmin həyatının normal şəraitini təmin etmək üçün onun bütün halqaları arasında mövcud olan müvazinəti qorumaq lazımdır.

Ümumiyyətlə ekoloji problemlər 2 səbəbdən: təbii və antropogen səbəblərdən yaranır. Təbii səbəb təbiətdə baş verən proseslərdən, antropogen səbəblər insan fəaliyyəti nəticəsində baş verir. Təbii səbəblərə vulkan, daşqın, sellər, zəlzələlər və s. misal göstərmək olar. İnsan fəaliyyətilə bağlı ətraf mühiti çirkləndirən əsas mənbələr nəqliyyat vasitələri, İES (istilik elektrik stansiyası) və AES (atom elektrik stansiyası), qara və əlvan metallurgiya, neftayırma və neft-kimya sənayesi, kənd təsərrüfatı sahəsi və məişət tullantılarıdır.

Ekoloji problemlərin həll edilməsi üçün aşağıdakı metodlardan istifadə edilməlidir:

1. Təbii sərvətlərdən qənaətlə və ekoloji tarazlığı pozmadan istifadə etmək;

2. Tullantısız və aztullantılı texnologiyaları tətbiq etmək;

3. Effektli metodlar tətbiq etməklə istehsalat sularını və tullantı qazları zərərli maddələrdən təmizləndikdən sonra atmosferə və su hövzələrinə ötürmək;

4. Tullantılardan təkrar xammal kimi istifadə etmək.

Bundan başqa vətəndaşlar özlərinin ekoloji hüquqlarını da bilməlidir. Bunlar aşağıdakılardır:

Ekoloji cəhətdən ziyanlı obyektlərin yerləşdirilməsi, tikintisi, istismarı haqqında qərarların ləğv edilməsini tələb etmək;

Ekoloji qanun pozuntularına görə məsul və günahkar şəxslərin məsuliyyətə cəlb olunmasını tələb etmək.

Ekoloji problemləri azaltmaq üçün bu tədbirlər görülür: məhsulun hazırlanması zamanı tətbiq edilən texnoloji proseslərin ekoloji faktorları dövlət standartı əsasında müəyyən edilir. Zərərli maddələrin havada, suda və torpaqda qatılığının azadılması əsas şərtlərdəndir. Bunun üçün dövlət tərəfindən monitorinq aparılır. Bu monitorinqin nəticələrinə görə ətraf mühitə atılan zərərli tullantıların miqdarı standarta uyğun müəyyən edilmiş BBQ (buraxıla bilən qatılıqdan) çox olarsa müəssisənin fəaliyyəti dayandırılmalıdır.