Hldlniava V l h o n I n, I,1 V a hjhvi 3a I o I l n V 31 V h fi 11 fi

PAKET POSTANESİ

bak. POSTANELER

PALAIS DE CRISTAL

Beyoğlu'nda, İstiklal Caddesi'nde 19. yy'da yapılmış tiyatro salonu.

Bir bakıma İstanbul'daki tiyatroların en eskisidir. Sonra burası Elhamra Ham(->) olarak anılmış, ayrıca 1923'ten sonra Elhamra Sineması(-0 olarak kimi tiyatro, kimi sinema olarak kullanılmıştır. Tiyatro o-larak adı Fransız Tiyatrosu'ydu. Bu adı taşıyan başka tiyatrolar da vardı. Buraya Fransız Tiyatrosu denmesinin nedeni Na-um Tiyatrosu'na(-») İtalyan opera ve tiyatro toplulukları gelip gösterimler verirken, burada Fransız opera ve tiyatro topluluklarının gösterimler vermesidir.

Bu tiyatronun 1831 yangınından önce de var olduğunu sanıyoruz. Sahibi Giusti-niani adında bir Cenevizliydi. Bir belgede adı Giustiniani Barthelemi olarak geçmekle birlikte, 1868'de tiyatronun onarılması, Kallavi Sokağı'na çıkış açılması için üç mimarın hazırladığı raporda adı J. Giustiniani olarak geçmektedir. Gene bir belgeye göre J. Giustiniani daha önce Galata'da 18. yy' m sonlarında bir tiyatro binası yapmıştı.

Giustiniani Galata'daki tiyatrosunu Be-yoğlu'na 1827'de taşımıştı. Tiyatro İtalyan operalan planında bir at nalı biçimindeydi. 6 katlıydı, her katta 8 kişilik toplam 26 loca bulunuyordu. Geniş bir parteri vardı, kabartma altın ve nar rengi kadife ile dekore edilmişti. Buraya Palais de Cristal den-

Palais de Cristal'de bir balo. Metin And fotoğraf arşivi

mesinin nedeni ortadaki salona girişin baştan aşağı camdan oluşuydu. Bugün de sinemaya üstü camla kaplı bir pasajdan girilmektedir.

Giustiniani Evi diye bilinen buraya Edo-uard Salla 1861'de Palais de Cristal adıyla bir balo salonu yaptırmıştı. Camla kaplı, 16 havagazı lambasının aydınlattığı bir koridordan 400 arşın kare, boyu eninden artık bir salona geçilmekteydi. Burada 18 sütunun taşıdığı galeriler vardı. Bu salonun sağında 40 arşın uzunluğunda dans için bir salon, bir büfe, sigara salonu ve oyun salonları bulunmaktaydı. Buradan bir geçitle büyük salona ulaşılmaktaydı. Salonun süslenmesi ve döşenmesi için Giustiniani 23.000 frank harcamış, 60.000 franka kiraya vermiştir.

İtalyan mimar G. B. Barborini'ye(->) büyük yangından sonra Beyoğlu'nda tek kalan bu tiyatroyu kurtarması için 1.000 frank önermişler, o sırada Tepebaşı Tiyatrosu'nu da yapacak olan Barborini bu kadar az parayla bu işe girişemeyeceğini bildirmiştir. Mütareke yıllarında burası müzikhol olarak işletilmiş, daha çok Rus sanatçılar gösterimler vermişlerdir. Fransız Tiyatrosu daha çok yabancı ve özellikle Fransız dramatik ve lirik topluluklarının gösterimlerini verdiği bir tiyatro olmakla birlikte burada geçici olarak Türk toplulukları da zaman zaman gösterim vermişlerdir.

Bibi. And, Tanzimat; M. And, "Eski Beyoğlu'nda Tiyatrolar", Devlet Tiyatrosu, Ekim 1965; ay, "Eski istanbul'da Fransız Sahnesi", Tiyatro Araştırmaları Dergisi, S. 2 (1971), s. 77-102.

METİN AND

PALAMİZM

14. yy'ın ortalarından itibaren Bizans kilisesinin resmi dinsel öğretisi.

Gregorios Palamas (ö. 1359) tarafından formüle edilen Palamizmin temel karakteristiği, Ortodoks manastır ğeleneğindeki, tanrısal ışığa ulaşmak üzere katı bir münzevi yaşamını öğütleyen "hesihastçı" düşüncedir. (11. yy ilahiyatçısı Simeon bu akımın teorisyeni kabul edilir.) Palamizm yaklaşık çeyrek asır, Bizans ilahiyat dünyasında çatışma yaratarak 1341, 1347 ve 1351