Hldlniava V l h o n I n, I,1 V a hjhvi 3a I o I l n V 31 V h fi 11 fi

PAHİMERES, GEORGİOS

(1242, Nikaia [İznik] - 1310'lar, Konstan-tinopolis) Patriklik memuru, sosyal bilimler araştırmacısı ve tarihçi.

İlk eğitimini Nikaia'da (İznik) aldıktan sonra 126l'de, Latin işgalinden yeni kurtulmuş olan Konstantinopolis'e geldi. Pahi-meres burada diplomat ve tarihçi Georgi-os Akropolites ile birlikte çalıştı (bak. Ak-ropolites ailesi). Diyakonluktan başlamak üzere çeşitli dinsel hizmetlerde bulundu. Ayasofya'daki Patrikhane Akademisi'nde dersler verdi.

Pahimeres, VIII. Mihael(-+) (1259-1282) ve II. Andronikos (1282-1328) dönemlerinin 1260-1308 arasını ayrıntılarıyla anlatan 13 ciltlik Hromaike historia adlı eseri ile ünlüdür. Kitap, VIII. Mihael dönemi üzerinde çağdaş anlamdaki en güvenilir kaynak olup aynı zamanda Anadolu'nun Türk boylarınca istilası, Bizans-Sırbistan ilişkileri, Mihael'in Türklere karşı savaşmak üzere başkente çağırdığı Katalan Bir-liği'nin maceraları hakkında da değerli bilgiler içerir. Yazdıklarının çoğuna bizzat şahit olması eserinin değerini artıran bir özelliktir. Doğu (Bizans) ve Batı (Roma) kiliselerinin birleşmesine şiddetle karşı biri olan Pahimeres, tarihini yazarken, devleti bölen dinsel tartışmaları nesnelliğini koruyarak aktarmıştır. Çok süslemeli, fazla aynntıcı ve dogmatik üslubu yüzünden yazdıklarını anlamak oldukça güçtür. Öte yandan kullandığı kronoloji de modern araştırmacı-larca oldukça karışık bulunur.

Pahimeres genel olarak objektif bir tarihçi olarak kabul edilir. Yazılarında kendi kişisel görüşlerini açıklamamakla beraber, VIII. Mihael'in sinirliliğini, huysuzluğunu, ikiyüzlülüğünü ve onunla Patrik I. Athanasios arasındaki çatışmaları öne çıkarmaktan da kaçınmamıştır.

Pahimeres keskin zekâlı bir tarihçi olarak imparatorluğun çöküş haline gelmesinde rol oynayan faktörleri incelemeye özel önem vermiş ve olup bitenlerde Talih Tanrıçası Tihe'nin(-t) belirleyici role sahip olduğuna inanmıştır. Pahimeres'in tarihi, ustası Georgios Akropolites'in tarih eserine bir ek niteliğinde kabul edilir. Ayrıca felsefe, hitabet, matematik ve hukuk konularıyla da yoğun biçimde ilgilenen Pahimeres'in ders notları Protogimnasmata adı altında

toplanmıştır. Ayrıca Bizans'ta müzik, matematik, geometri ve astronomi konularında klasik el kitabı sayılan ve Arap rakamlarının kullanımında yenilikler içeren Qu-adrivium (Dört Bilimin Özeti) adlı yapıtı da önemlidir.

Bibi. G. Pachymeres, Relations historiques, (yay. haz. A. Failler), Paris, 1984; H. Hunger, Die hochsprachliche profane Literatür der Byzantiner, c. I, s. 37, 94, 96, 447-453; A. Failler, "La tradition manuscrite de l'Histoire de Georges Pachymere (livres I-IV)", Revue deş etudes byzantines, S. 37 (1979), s. 123-220; Dictionary of Byzantium, 1550.

AYŞE HÜR