Hldlniava V l h o n I n, I,1 V a hjhvi 3a I o I l n V 31 V h fi 11 fi

PASPATİS, ALEKSANDROS G.

(1814, Sakız Adası [bugün Yunanistan 'dal-1891, Atina) Rum arkeolog ve tarihçi.

Esas mesleği hekimlikti. Amatör olarak istanbul'un Bizans dönemi arkeolo-

jisi ve tarihi topografyasına dair araştırmalar yapmış ve bu konularda birkaç kitap ve çok sayıda makale yayımlamıştır. Ayrıca Batılı uzmanların, İstanbul'a geldiklerinde ilk aradıkları kişi olmuş ve onlara şehir içindeki gezintilerinde rehberlik etmiştir.

Yükseköğrenimini İngiltere'de Amherst College'de yaparak 1831'de buradan mezun oldu. Kendisini tanıyan bir yazarın ifadesine göre "engin bilgiye sahipti" ve on beş dil biliyordu. Paspatis'in yayınları arasında bir tanesi Bizans arkeolojisi dışında olup çok değişik bir konudadır: Etüde sur leş Tchinghianes ou Bohemiens de l'em-pire Ottoman, (İst., 1870) başlıklı bu kitap son derecede nadir olup, Çingeneler konusunda tek monografya olarak değerini korumaktadır.

Paspatis'in, istanbul'un tarih ve arkeolojisine dair bütün yayınlarında adı geçen en önemli eseri ise Byzantinai Meletai, to-pographikaikaihistorikai(îst., 1877) başlıklı kitaptır. Perşembepazarı'nda Antonios Koromilla Basımevi'nde basılan bu X+4l6 sahifelik eser üç büyük bölümden oluşmuştur. Birinci bölümde şehrin gelişmesi ve kara tarafı surları ile bunların üzerlerinde görülen kitabeler, orijinal yazılışları ile tekrarlanmış, başlıca kapılar üzerinde durulmuştur. Bunun arkasından gelen Bla-hernai Sarayı(-0 ve Büyük Saray(->) hakkındaki bölümlerle birinci kitap sona erer. Aynı cilt içindeki ikinci kitapta Paspatis daha çok tarih konusunu ele alarak Latinler ile Bizanslılar arasındaki ilişkiler üzerinde durmakta ve Latinlerin Halic'in iki yakasında sahip oldukları imtiyaz bölgelerini, Dördüncü Haçlı Seferi'ne katılan Batılı şövalyelerin şehri işgal etmelerini ve Ga-lata'nın tarihini inceleyerek Boğaziçi'nin son Bizans dönemindeki durumunu anlatmaktadır.

Eserin en önemli bölümü üçüncü kitap olup, bunda İstanbul içindeki eski Bizans kiliseleri tek tek monografyalar halinde takdim edilir. Ayrıca her binanın bir gravürü, ressam D. Galanakis tarafından, fotoğraftan alınmak suretiyle çizilerek taş-basması (litografya) olarak metin dışı lev-

»MMIİIIİIOTUI