Hldlniava V l h o n I n, I,1 V a hjhvi 3a I o I l n V 31 V h fi 11 fi

PAZAROLA HASAN BEY

236

237

PENDİK İLÇESİ

Yüzyıl başından bir kartpostalda Pendik'in görünümü.

A. Eken, Kartpostallarda istanbul, ist., 1992

torunu Şeyh M. Galib Efendi (ö. 1925) geçmiştir.

Tekkenin, Pazar Tekkesi Sokağı'na açılan cümle kapısı kesme küfeki taşı ile örülmüş, yanlardan pilastrlar ile kuşatılan açıklık sepet kulpu biçiminde, kilit taşı çıkıntılı bir kemerle taçlandırılmıştır. Kemerin üzerindeki manzum ihya kitabesi ta'lik hatlıdır.

Cümle kapısı gibi bunun sağında, sokak üzerinde yer alan türbenin de 12747 1865-66'da son şeklini aldığı, ampir üslu-buna(-*) bağlanan mimari özelliklerinden belli olmaktadır. Dikdörtgen bir alanı kaplayan türbe kagir duvarlı ve beşik çatılıdır. Sokak üzerindeki güney cephesi kesme küfeki taşı ile örülmüş bulunan türbenin, sıvalı olan diğer duvarları muhtemelen moloz taş ve tuğla ile inşa edilmiştir. Yapının dört cephesinde de, yuvarlak kemerli üçer adet pencere, ayrıca batı cephesinde, aynı türde bir kemere sahip giriş bulunur. Söz konusu cephenin sol kesiminde, küçük bir mermer levha üzerinde, ta'lik hatla "Kutbü'l-arifîn Harirî Mehmed Efendi hazretlerinin türbe-i şerifleridir" yazısı okunmaktadır. Türbede tekkenin banisi Kâtip Mehmed Efendi'ye, Harirî Mehmed Efendi ile kendisinden sonra posta geçen şeyhlere ve bunların eşleri olan 3 hanıma ait toplam 8 adet ahşap sanduka vardır. Harirî Mehmed Efendi'nin, diğerlerinden daha büyük tutulmuş ve oymalı ahşap parmaklıklarla kuşatılmış olan sandukası türbenin batı kesiminde, çatı altında gizlenen basık bir ahşap kubbenin altında, tek başına yer alır. Parmaklık, birbirini izleyen "8" biçiminde parçalardan oluşmakta, bunların arasında yaldızlı küçük güneş motifleri seçilmektedir. Diğer sandukaların yer aldığı doğu kesimi ile bu kubbeli kesimin sınırına 2 adet sekizgen kesitli ahşap dikme konmuştur. Türbede, bu yapı ile doğrudan ilgili olmayan 3 adet kitabe muhafaza edilmektedir. Bunlardan biri, tevhidhanedeki mihrabın üzerinden buraya getirilmiş olduğu anlaşılan sülüs hatlı ayet levhası, ta'lik hatlı ve manzum olan diğer ikisi ise tekkenin doğu yönünde, bugün mevcut olmayan sebil ile tekkenin kuzey kesimindeki sarnıca ait 1312/1894-95 ve 1315/1897-98 tarihli inşa kitabeleridir.

Kürkçübaşı Camii ile türbe arasında uzanan hazirede bazı şeyh mezarları ile tevhidhanenin II. Abdülhamid (hd 1876-1909) tarafından yemden inşa ettirilmesi sırasında buraya nakledilmiş olan kitabe dikkati çekmektedir. Cümle kapısı üzerindeki kitabenin eşi olan bu kitabenin üzerinde, ortada Şeyh Şaban-ı Velî'nin tuğra biçiminde istiflenmiş adı, yanlarda birer Abdülaziz tuğrası beyzi madalyonlar içinde yer almakta, bunların arasında ise, uçları kırık kaş kemerlerle sonuçlanan iki kartuş içinde, ta'lik hatlı olarak, duaya ve zikre ilişkin bir hadis metni göze çarpmaktadır.

Kareye yakın dikdörtgen planlı bir alanı kaplayan tevhidhane kagir duvarlı, beşik çatılı, mescit türünde bir yapıdır. Kuzey duvarının ekseninde, halen örülmüş olan

girişin üzerinde yer alan, II. Abdülhamid'in 1314/1896-97 tarihli ihya kitabesi de manzum ve ta'lik hatlıdır. Tevhidhanenin cephelerinde, tuğla ile çerçevelenmiş, basık kemerli büyük pencereler sıralanmaktadır.

Bibi. Ayvansarayî, Hadîka, I, 187; Çetin, Tekkeler, 586; Âsitâne, 1; Osman Bey, Mecmua-i Cevâmi, I, 10-11, no. 15; Münib, Mecmua-i Tekâyâ, 7; Ihsaiyat II, 22; Vassaf, Sefine, 173-176; Sicill-i Osmanî, III, 217; Zâkir, Mecmua-i Tekâyâ, 29; inal, Türk Şairleri, 16i; Öz, istanbul Camileri, I, 115; Fatih Camileri; 189, 290, 359.

M. BAHA TANMAN