Hldlniava V l h o n I n, I,1 V a hjhvi 3a I o I l n V 31 V h fi 11 fi

SAINT JOSEPH LİSESİ

Kadıköy'de Fransızca eğitim veren, Milli Eğitim Bakanlığı'na bağlı özel yabancı okul. Tanzimat Fermanı ile başlayan Avrupalılaşma hareketleri içerisinde yerini alan yabancı dil öğrenme merakı, ilk olarak

20. yy

başından bir

kartpostalda

Saint Joseph

Lisesi.

NunAkbayar

koleksiyonu

Fransa'ya açılınması sebebi ile, Fransız-cayla başladı. Abdülmecid (1839-1861) yabancı bir Avrupa dili olarak Fransızcayı ilk öğrenen padişah oldu.

Fransız okullarının açılması da bu dönemlere rastlar. İlk olarak 184l'de İzmir'e gelen ve 1842'de İstanbul'da Karaköy'deki Saint Benoit papazları tarafından, okullarının ilk sınıflarında ders vermeleri için İstanbul'a çağrılan Fransız din adamlarının (frere'ler), (büyük olasılıkla Fr. Marc ve Fr. Vauthier), Saint Joseph Lisesi'nin temelim 1857'de Beyoğlu'nda İmam Sokağı'nda bulunan Spitzerh Evi'ni kiralayarak açtıkları okul (Institut deş Freres deş Ecoles Chre-tiennes) ile attılar.

Okulun sadece gündüzlü olması ve İstanbul dışında oturan ailelerin çocuklarını kabul edememesi nedeni ile amaçlarına küçük gelen binadan taşınan frere'ler 4 Mayıs 1864'te Moda'da büyük bir bina olan Hotel Baltacı'yı kiraladılar.

Bu dönemlerde, tarihi kesin olmayan bilgilere göre Beyoğlu'ndaki okulda 110 gündüzlü, Moda'dakinde ise 129 yatılı öğrenci bulunmaktaydı.

Mülk sahiplerince dördüncü senenin sonunda kira sözleşmesinin yemlenmemesi üzerine, frere'ler tekrar Beyoğlu İmam Sokağı'ndaki yerlerine dönmeyi düşünürlerken, Yoğurtçu Çeşmesi arsasının satılık olduğunu öğrenerek bu arsanın satın alınması için gerekli parayı temin etmek üzere Fransa ile irtibat kurdular. Papaz Alzon'un teşebbüsleri sayesinde Fransa'dan temin edilen para ile arazi satın alındı ve Babıâli'den burada bir bina yapılması için izin istendi. Söz konusu arsa üzerinde bina yapılmasına dair izin, Emin Paşa'nm Abdü-laziz onaylı fermanı ile 18 Mart 1864'te verildi. Fakat bu sefer de binanın yapılması için lazım gelen paranın temini gerekiyordu.

Bu sırada trajik bir yangın olayları hızlandırdı. 5 Haziran 1870'te çıkan yangın, Taksim ve Beyoğlu'nun yarısının harap olmasına sebep oldu. Birkaç saat içinde yaklaşık 3.000 ev kül oldu. Hemen hemen 20.000 insan evsiz kaldı. 2.000'e yakın kişi de molozlar altında kalarak boğuldular.

İmam Sokağı'ndaki okul, taş yapı olmasına rağmen bu yangından nasibini aldı. Olay akşamı, her şeylerim kaybetmiş, üz-

gün, fakat cesaretlerini yitirmemiş papazlar Kadıköy'deki arazilerine doğru yola koyuldular. Okulun bugünkü yapısının yerinde, bu sırada arazi bekçisinin ve eşeğinin barındığı iki perişan barakadan başka bir şey yoktu. Birkaç ay sonra temin edilen para ile bugünkü binanın yapımına 16 Ağustos 1870'te başlanabildi. 75 günün sonunda l Kasım 1870'te okul derslere başlayabilecek hale getirilmişti. İlk müdür Hu-gon Jean-Pierre (Frere Hugonis) idi. İlk Türk yardımcı müdür (Enver Kemal Sezen) ise 1936'da göreve atandı.

1902'de okulun bünyesinde açılan Ticaret Enstitüsü ile, Maurice Pernot'nun Türkiye üzerine yazmış olduğu 1914 tarihli raporda da belirttiği gibi, Osmanlı İmparatorluğu eğitim merkezlerinin ilklerinden olan okul, öylesine itibar kazandı ki, Ticaret Nazırlığı'nın enstitünün program ve idari yapısını tamamen benimsemesiyle, İstanbul'da Yüksek Ticaret Enstitüsü'nün kurulmasına yol açtı. 1909'da İstanbul'daki Fransız Ticaret Odası'nın himayesine giren bu enstitü 2 yıllık eğitimi ile Saint Joseph müessesesine bağlı Ticaret Mekteb-i Âlisi Ulum-ı Fünun ve Elsine Tedrisi Mektebi olarak, o dönemde İstanbul'da mevcut olan Jeanne d'Arc Koleji'nin idaresine Eylül 1922'de geçene dek eğitim vermeye devam etti.

Dini tarafsızlığı bakımından da dikkat çeken okul, daha 1910'lu yıllarda Müslümanlar tarafından da itibar gören bir eğitim müessesesi oldu.

1912'de Balkan Savaşı'nda, Saint Joseph binasının bir kısmı, cepheden gelen yaralıların tedavisi amacıyla Kızılay tarafından kullanılmıştır. Kadıköy'ün ünlü doktoru Süreyya Paşa da burada bu dönemde görev yapmıştır.

1913'te okulda kurulan otomatik fırın 1940'a kadar okulda bulunanların günlük ekmek ihtiyacını karşılamıştır. Bir parça çikolata ile birlikte yenilen bu ekmeklerin anısına her yıl genellikle mayıs ayının son pazarında okulda toplanılarak geleneksel Petit Pain (Küçük Ekmek) günü kutlanmaktadır.

1970'te 100. kuruluş yılını kutlayan Saint Joseph Lisesi, 1907'de bugünkü şeklini almış olduğunu bildiğimiz geniş binası ve çevresindeki bahçe ve spor alanları ile, günümüz İstanbul'unda birçok okulda bulunmayan imkânlara sahiptir. 50'nin üzerinde basket potası ve çok sayıda voleybol sahası bulunan okul, öğrencilerine verdiği spor eğitimi sayesinde voleybolda ve basketbol-da çeşitli şampiyonluklar kazanmıştır.

Hâlâ eski disiplin düzenini koruyan ve çağdaş eğitim imkânlarını yakından takip eden Saint Joseph Lisesi, 1988'e kadar sadece erkek lisesi olarak eğitim faaliyetlerini sürdürmüş, 1988'den itibaren karma okul olmuştur. Saint Joseph'te eğitim halen kız-erkek karışık olarak ve 2 yıl hazırlık, 3 yıl orta ve 3 yıllık lise kısımları ile devam etmektedir. Tarih, coğrafya gibi sosyal konuların dışındaki her türlü fen ve Fransızcaya ilişkin edebiyat dersleri Fransızca olarak verilmekte, ayrıca İngilizce zorunlu ders olarak okutulmaktadır.