Hukuk Öğretiminde Yeni Yaklaşımlar: Hukuk Klinikleri

Alpaslan Azapağası: Sayın Mattar’a teşekkür ediyoruz benzer bir coğrafyada yaşadığımız Arap ülkelerindeki uygulamaları anlattığı için. Umarım kendisinden çok şey öğreniriz. Bu sempozyum da yapılacaksa destek olmaya hazır olduğumuzu söyleyebiliriz. Şimdi 3. konuşmacı Bayan Malgorzata’ya sözü vermek istiyorum. Kendisi Polonya’dan geldi. Polonya’nın hukuk klinikleri konusunda durumu tabi farklı; sanırım İngiltere ile birlikte hukuk kliniğinin Avrupa’da yaygın bir biçimde uygulanan ülkelerden biri Polonya… Aynı zamanda Avrupa hukuk kliniğinin başlatıcısı olduğunu biliyorum. Bu anlamda Sayın Malgorzata hanımın da söyleyecekleri bizim için önemli. Buyurun Sayın Malgorzata.

Malgorzata Wysoczynska: Thank you. Ladies and gentlemen, it is a great honor and a great pleasure to be here. It is an honor to be here and to show my experience on behalf of Polish legal clinics convention. As professor Mattar says, clinics are everywhere. I am the living proof of clinics are everywhere even in the countries where people with the names impossible to pronounce. So please don’t hesitate to call me Margaret. Being an academic teacher, with 15 years of experience, and being a practitioner, because I am a legal advisor, I feel I am claimed to a new approach to legal education is required. It is required in Poland definitely, probably required in Turkey. I hope you will explain us about the approach to legal education in your country. But from the beginning, when we started clinics in Poland Alfred Flankskluter once claimed, he wrote “the law and the lawyers are what the law schools make them”. We strongly believe in it. 15 years ago when we started clinics in Poland, we thought about the status of the lawyers and the responsibility, professional responsibility of the lawyers. We all believed. Maybe not all of us but the majority of us believed that academics and practitioners are obliged to see the status of lawyers as the status of those who has a duty and who should take the responsibility of the legal culture and of the legal democratization of legal culture. Therefore, we believed, all lawyers and all academic staff should provide justice for all citizens and not for the rich and for the powerful. So again Vikings and Vikings in Poland. 15 years ago it was quite obvious for us. They are for educational reasons because all of us, we believed that the educational benefits for our students are obvious. As they claimed, there are plenty of benefits for our students like research skills, communication skills, interviewing, counseling, drafting which means legal writing also, problem solving, interpersonal and organizational skills but that’s not all. Almost 40 years ago in America, a lawyer wrote, they would show us, “your legal rules become memorable elements of unforgettable event.” And that is what we believe in Poland. As I said, not all of us. But we are a strong group of teacher and educators and I can assure you even if we are not the majority, there is quiet a lot of us and we are strong enough to establish. Nowadays, almost 25 clinics in 16 cities. And therefore we call ourselves a clinical movement in Poland. What is an important issue also is about clinics taught our students not only law, not only communication skills, not only skills of negotiation but they are also some important issues connected to professional responsibility. We teach our students legal ethics but in an active way. In a way which is easy to understand for students, which is not boring, which devoted effects of memorizing, and therefore we claim in Poland that active teaching method constitutes a deductive alternative in the academic teaching process and in general a teaching context and in social context. 15 years ago in Poland when we started the first clinic, there were times of changes, social changes. We noticed that the significant part of our citizens have found themselves in very dying financial situations. The same time the state, unfortunately, haven’t changed. Bargain with a lot of problems has enabled us to see the needs of, expectations of the individuals. What the problem with our Polish courts is that they provide free of charge of legal assistant but only revealed the proceedings. We have no support connected with legal right, before the court. Therefore, free of charge legal assistance may not be obtained in pre-trial procedure. Also, there is no institution, no legal institution, which would provide citizens with free of charge information on their right and duties. And this is the place for kings. Organization of the third circle needs to assume the duty. Clinics do that duty. It is probably, for many reasons, the kings of self-rising on demand for the services they render. And we have a great appreciation in the eyes of the students, eyes of the faculty. Thousands of people on the average obtain legal assistance every year. And this number is growing all the time. The program the polish clinics have the opportunity to support and to organize a new perspective on the legal clinics in Poland in which we train, as we believe, a new generation of lawyers using the latest educational methods and at the same time they claim a complementary role in the state of administration system, educating citizens about their rightful duties. So there goes two times. Education and legal parenting. They have to be balanced. And how? Let me show you. As I told, I’m sorry. Oh, it’s fine, it’s fine. As you can see we have 25 clinics in 16 cities. What is the most important factor is, all the clinics are supervised and supported by foundation. Foundation was established almost 11 years ago. Why foundation? Because we need a platform to communicate with the clinics. We need the platform to be supervised and to be supported also in financial way. The foundation, Polish legal clinics foundation has a board of directors and the board and council of past regulations above the standards. What is more important is the board meets once a month to make operative and strategic decisions. My clinics and I have the pleasure to take part in it. As you can see, there is a list of 22 clinics accredited by the legal clinics foundation. What it means they are accredited, they are supported but also supervised by the foundation. Then you can find the numbers connecting with activity of the legal clinics in the last academic year. And as it is written almost 13 thousand cases submitted to legal clinics, almost half of them are unfortunately civil right problems. And right now we have 1851 students and 235 supervisors for clinics. This means each clinic supervisor has approximately 8 students. And each pair of students has 15 to 16 cases because we have a rule of working in pairs. This also means each student has 8 up to 10 cases per year. Comparing previous years, as you can see, all numbers in the last year is doubled. It is obvious that the numbers of cases are still increasing and also the number of students and supervisors are increasing too. This is my private opinion. It is not a good tendency. I hold of you but the increasing numbers as you can see, of the cases and students, previous, unfortunately, is set and allowed in fact that might state some able to see the need and expectation of the individuals. Unfortunately, free of charge legal assistance is not properly, widely provided. That’s the problem in fact. Therefore, clinic support for legal rights, but on the other hand, one cannot forget that clinics are not only to support the legal right. We are to educate by supporting. Therefore, those 2 factors must be balanced. Louder and slower. Fine. Is it for it now? So once again, the number that you can see. Yes it’s fine? Okay. Maybe I put. Sound check ok?. It’s okay. I’m afraid from the numbers you can see, they are allowing fund, it was underlined that my state is unable to see the needs and expectations of individuals. Free of charge legal assistance, legal right is not properly, widely provided. Therefore, as it was underlined, clinics try to support the legal right. But by increasing number of cases, I am afraid that those 2 important factors, education and legal right, are not balanced. Therefore, my advice while you are starting clinics in here in Turkey would be not too many cases for not too many students because those two goals have to be aimed. Education and Legal Right, altogether because they are connected. In the next slide show, you can see the types of the cases, which are accepted in Polish Clinics. Most of them are connected with civil law, criminal law, family law and unemployment. As you can see, there are not many cases connected with violence against women. It doesn’t mean that those cases and problem doesn’t occur in Poland. Fortunately, we have angles to deal with this problem. It doesn’t mean it doesn’t occur but we have other angles that can deal with the problem properly, and; therefore, we don’t have such cases. There is one important factor about average time of holding the case. We try to work not fast but quick enough to satisfy the client and to educate the student. Therefore, we have so called short explanation advice on the spot, which takes up to 2 weeks. And almost the same number of cases, which takes 2 weeks, and up to 2 months. There are very rare situations when we have cases which are hold between 2 months and a year and they are repetitive cases like family cases, divorces which last because of their nature, not because students are not prepared to supervise the case. Important factor is how did the client learn about the clinic and as you can see friends, family, other and also the media. And we tell about the achievements of the foundation later but it is one of our achievements. We try to be shown in media. And as you can see, we have good results. Last but not least, present state of the legal clinics in Poland. As you can see, almost all the legal clinics in Poland are recognized by the universities. We decided to be recognized by the universities as a network of clinics, and as a part of the legal curriculum, our law schools. This is one of the options on classes that they offer to the students. We have only two exceptions. Therefore, I couldn’t say all legal clinics are on the network of clinics and recognized by the universities. Legal clinics are presented in every law school in Poland. Every faculty of law has its own clinics at the university. Some of the legal clinics, mine for example, gained the status of “charablelablatory” which means that we became a part of a university budget. Absolutely, the most important thing for the administrative reasons. All the legal clinics for diversity in the universities got all the costs covered fortunately. This is our time for academic teaching. We do it propone in some way, but our academic hours and our academic duties are a part of clinic, which is a part of faculty of law. And last but not least, what are the rules of Polish clinical movement. For example, all clinics in Poland work on the same basics. We believe in equal standards. We have written standards, which were given us by the board of foundation, that’s the first factor. Second factor is we have the same methodology of educating and the same methodology of helping. We don’t differ. We try not to differ between clinics, which means in different places, hard to pronounce cities, we have the same rules. Student have the same approach to a client visiting my clinic, in Warsaw and we try to obtain the same results giving him the legal support, legal right in Warsaw, in Krakow. We try to go to the same results during answering the legal problem. Last but not least, we try and it makes me even happier that we can claim we have success in it. We try to educate our students about ethical standards of consulting people in clinics, not only about professional responsibility but also strictly about ethical standards of clinical movement. We have them written. There is a code of clinical movement in Poland. We believe in it. We teach our students at the first meetings with them about clinical standards and they have to obey the rules. If not, they are getting out. All links are signed and this is the last factor in which is in all clinics are the same. We all have signed civil liability insurance in humans. That is the most important thing when you are talking about the university responsibility, supervisor responsibility and student responsibility. Here we have the clinic foundation achievements, which mean the foundation has the status of the public benefit organization. This is the platform for communication; this is the platform of supervising clinics and supervising the network of clinics. When we consider the main achievements of the organization, I would say there are plenty of them. I am proud of the foundation but what is the most important in the context of what I heard from the dean, is that we obtain letters of support from the president of board council and president of council of legal advisors. We corporate with our friends from bar association. We don’t compete with the professional lawyers. We see them as our friends. We don’t try to compete, we support each other. We have a common project like probing project, which is a kind of competition for lawyers who are best in legal aid for free in Poland. Apart from that another achievement of Polish Foundation, which makes me really happy, is that we have almost 15 textbooks written in Polish for Polish clinical teachers. One of them written by my university and also the author of the textbook dedicated to professional responsibility and ethical standards of legal aid in the clinics. About plentiful feature, I could say that there are plenty of them also but the most important is trying to train our citizen wise, duties and relations in Poland. My worship in the UN, and that’s where I am going to aim and a part from the we being law before reforms conflict corporation because there is still a problem in Poland. We try of course what you told publication of law and equality of new laws. We try to be the member of the board, visiting all the clinics in existence, which exist in Poland. We try to supervise all clinics. Also, regular which means one for super year. But what is the most important we also are engaged we are officially the partner in a project about drafting of the law on legal clinics and participating in a team called by the minister of justice to develop the law on legal assistance in Poland and this is the most important achievement of the foundation. To conclude, I say that one have to be conscious to legal clinics with certainly not self. There is an existing problem of lack of boxes are to free of charges for legal assistance but they are; nevertheless, the only program that supplies free of charge legal assistance in Poland on the basis of highly professional academic staff. Along with the development of the program, I can assure you for the academic community, the community of professionals, and practicing lawyers because I am a practicing lawyer also, are becoming more sympathetic to the social problems and to those who need our help. And I wish you the same. Thank you for your attention.

[Malgorzata Wysoczynska: Bayanlar ve baylar, burada olmak büyük bir onur ve büyük bir zevk. Burada olmak ve Polonya hukuk klinikleri konvansiyonu adına deneyimlerimi aktarmak bir onur. Profesör Mattar’ın dediği gibi, klinikler her yerde. Kliniklerin her yerde, hatta isimlerini telaffuz etmenin imkânsız olduğu insanların olduğu ülkelerde bile olduğunun canlı kanıtıyım. Bu yüzden lütfen bana Margaret demekten çekinmeyin. 15 yıl deneyimi olan bir akademik öğretmen ve bir avukat olarak, çünkü bir hukuk danışmanıyım aynı zamanda, hukuk eğitimine yeni bir yaklaşımın gerekli olduğunu düşünüyorum. Polonya’da kesinlikle gerekli, muhtemelen Türkiye’de de gerekli. Umarım ülkenizde hukuk eğitimine olan yaklaşımı bize açıklarsınız. Ama en baştan itibaren, yani Polonya’da kliniklere başladığımızda, Felix Frankfurter’in söylediği gibi: “hukuk ve avukatlar hukuk fakülteleri onları nasıl yaparsa öyledirler” düsturuna sonuna kadar inandık.

15 yıl önce Polonya’da kliniklere başladığımızda, avukatların statüsü ve profesyonel sorumluluğu hakkında düşündük. Hepimiz, belki hepimiz değil ama çoğumuz, akademisyenlerin ve avukatların, avukatların statüsünü bir görevi olanların ve hukuk kültürünün ve onun demokratikleşmesinin sorumluluğunu alması gerekenlerin statüsü olarak görmesi gerektiğine inandık. Bu nedenle tüm avukatların ve tüm akademik kadronun zengin ve güçlüler için değil, bütün vatandaşlar için adalet sağlaması gerektiğine inandık. Dolayısıyla neden klinik ve neden Polonya’da klinik sorularının cevabı burada. 15 yıl önce bizim için gayet aşikârdı. Eğitimle ilgili nedenler içindi çünkü hepimiz, öğrencilerimiz için eğitsel faydaların aşikâr olduğuna inandık. David’in de belirttiği gibi öğrencilerimiz için araştırma becerileri, iletişim becerileri, görüşme, danışmanlık, aynı zamanda hukuki yazım anlamına da gelen tasarı hazırlama, problem çözme, kişilerarası ve organizasyonel beceriler gibi pek çok fayda var, ama hepsi bu değil. Neredeyse 40 yıl önce Amerika’da bir avukat, “Sizin hukuki kurallarınız unutulmaz olayın hatırlanmaya değer unsurları oldular” diye yazdı. Ve Polonya’da biz de buna inanıyoruz. Ama dediğim gibi, hepimiz değil. Ama biz oldukça güçlü bir klinik öğretmen ve eğitmen grubuyuz ve çoğunluk olmasak da, bizden oldukça fazla sayıda olduğuna ve bu günlerde 16 şehirde neredeyse 25 klinik açacak kadar güçlü olduğumuza sizi temin edebilirim. Dolayısıyla Polonya’da kendimize klinik hareket diyoruz.

Önemli bir başka konu da şu. Klinikler öğrencilerimize sadece hukuk, sadece iletişim becerileri, sadece müzakere becerileri öğretmiyor, aynı zamanda profesyonel sorumlulukla ilgili bazı önemli meseleleri de öğretiyor. Öğrencilerimize hukuk ahlakı öğretiyoruz ama aktif, öğrencilerin kolay anlayacağı, sıkıcı olmayan bir şekilde, fazla ezber yaptırmadan. Ve dolayısıyla Polonya’da aktif öğretme yönteminin akademik öğretme sürecinde, ve aynı zamanda genel olarak öğretme bağlamında ve sosyal bağlamda, didaktik bir alternatif teşkil ettiğini iddia ediyoruz. 15 yıl önce Polonya’da, Krakow’da ilk kliniği açtığımız zamanlar değişim zamanlarıydı, toplumsal değişimler. Vatandaşlarımızın önemli bir bölümünün kendilerini oldukça zor mali durumların içinde bulduklarını fark ettik. Aynı dönemde devlet maalesef değişmedi. Pek çok sorunla yüklüydüler ve bireylerin ihtiyaçlarını ve beklentilerini karşılayamıyorlardı. Bizim Polonya’daki mahkemelerimizin sorunu şu ki, ücretsiz adli yardım sağlıyorlar ama sadece mahkeme tutanaklarını gösteriyorlar. Mahkemeden önce yasal haklarla ilişkili hiçbir desteğimiz yok. Dolayısıyla ücretsiz adli yardım duruşma öncesi süreçte elde edilemiyor. Aynı zamanda vatandaşlara hakları ve ödevleri hakkında ücretsiz bilgi sağlayacak hiçbir kurum, hiçbir hukuki kurum yok. İşte klinikler burada devreye giriyorlar. Birinin bu görevi üstlenmesi gerekiyor ve klinikler bu görevi yerine getiriyorlar. Muhtemelen, tam da bu nedenden ötürü kliniklerin sunduğu hizmetlere olan talep hızla artıyor. Aynı zamanda öğrencilerin ve fakültenin gözünde büyük takdir topluyoruz. Her yıl ortalama binlerce kişi adli yardım alıyor ve bu sayı daima artıyor.

Bu çerçevede, Polonya Hukuk Klinikleri Vakfı, hukuk kliniklerine yeni bir bakış açısını destekleme ve organize etme fırsatına sahip. Polonya’da en yeni eğitim yöntemlerini kullanarak yeni bir avukat nesli eğittiğimize inanıyoruz ve onlar da vatandaşları hakları ve ödevleri konusunda eğiterek devletin idari sisteminde tamamlayıcı bir rol oynuyorlar. Dolayısıyla iki amaç var, eğitim ve adli yardım. Bunların dengelenmesi gerek. Peki nasıl? Size göstereyim. Gördüğünüz gibi 16 şehirde 25 kliniğimiz var. En önemli nokta şu ki, bütün klinikler Vakıf tarafından denetleniyor ve destekleniyor. Vakıf yaklaşık 11 yıl önce kuruldu. Neden vakıf? Çünkü kliniklerle iletişim kurmak ve denetlenmek ve aynı zamanda mali açıdan desteklenmek için bir platforma ihtiyacımız var. Polonya Hukuk Klinikleri Vakfı’nın bir yönetim kurulu var ve bu kurul standartlar hakkında yönetmelikler çıkarıyor. Daha da önemlisi kurul operasyonel ve stratejik kararlar almak için ayda bir toplanıyor. Benim kliniklerim ve ben bunun bir parçası olmaktan ötürü çok memnunuz.

Gördüğünüz gibi Hukuk Klinikleri Vakfı tarafından akredite edilen 22 klinik var. Akredite edilmiş olmaları Vakıf tarafından hem desteklenmeleri hem de denetlenmeleri anlamına geliyor. Burada geçen akademik yıl içinde hukuk kliniklerinin faaliyetlerini gösteren sayıları bulabilirsiniz. Gördüğünüz gibi hukuk kliniklerine yaklaşık 13 bin dava sunulmuş ve bunların neredeyse yarısı maalesef medeni hukuk problemleri. Şu anda kliniklerde 1851 öğrencimiz ve 235 denetmenimiz var. Bu da her klinik denetmeninin yaklaşık 8 öğrencisi olduğu anlamına geliyor. Her ikili öğrenci grubunun 15-16 davası var çünkü çift halinde çalışma kuralımız var ve dolayısıyla her öğrencinin yılda yaklaşık 8-10 arası davası oluyor.

Geçmiş yıllarla karşılaştırıldığında gördüğünüz gibi son yıldaki tüm rakamlar ikiye katlanmış. Dava sayısının hala artmakta olduğu ortada, aynı şekilde öğrenci ve denetmen sayıları da artıyor. Bu benim şahsi kanaatim ama bence bu iyi bir eğilim değil. Bence davaların ve öğrencilerin artan sayısı maalesef ki devletimin, bireylerin ihtiyaçlarını ve beklentilerini karşılayamadığı gerçeğini ortaya koyuyor. Bu hem acı hem de korkutucu. Maalesef ücretsiz adli yardım düzgün bir şekilde ve geniş çapta sağlanamıyor. Aslında problem bu. Dolayısıyla klinikler adli yardımı destekliyor. Ama öte yandan kliniklerin sadece adli yardımı desteklemek için var olmadıklarını unutmamak gerekir. Destekleyerek eğitmemiz gerekiyor. Dolayısıyla bu 2 faktörün dengelenmesi gerekiyor. Korkarım ki gördüğünüz rakamlar bu korkutucu gerçeği ortaya koyuyorlar. Benim devletimin bireylerin ihtiyaçlarını ve beklentilerini karşılayamadığının altını çizmiştim. Ücretsiz adli yardım düzgün bir şekilde ve geniş çapta sağlanamıyor. Dolayısıyla da altını çizdiğim gibi, klinikler adli yardımı desteklemeye çalışıyorlar. Ama korkarım ki, artan dava sayıları yüzünden bu önemli iki faktör, eğitim ve adli yardım, dengelenemiyor. Bu yüzden de Türkiye’de klinik açmaya başlarken size tavsiyem, öğrenci başına çok fazla dava düşmemesidir çünkü her iki hedefin de gerçekleşmesi gerekir. Eğitim ve adli yardım birlikte olmalı çünkü birbirleriyle ilişkililer.

Bir sonraki slaytta Polonya kliniklerinde kabul edilen dava türlerini görebilirsiniz. Çoğu medeni hukukla, ceza hukukuyla, aile hukukuyla, iş hukukuyla ve işsizlikle ilgili. Gördüğünüz gibi kadına karşı şiddetle ilgili çok fazla dava yok. Bu, bu tür vakaların ve sorunların Polonya’da yaşanmadığı anlamına gelmiyor. Neyse ki bu sorunla ilgilenecek STK’larımız var. Meydana gelmiyor demek değil ama sorunla düzgün bir şekilde ilgilenecek başka STK’larımız olduğu için bu tür davalarımız yok. Bir davayı ortalama elinizde tutma süresiyle ilgili önemli bir faktör var. Hızlı değil ama müvekkili tatmin edecek ve öğrenciyi eğitecek çabuklukta çalışmaya gayret ediyoruz. Dolayısıyla “hemen kısa açıklama tavsiyesi” denen bir yöntem var ve bu 2 hafta sürebiliyor. Ve bununla neredeyse aynı sayıda dava da 2 ay kadar sürebiliyor. Bir davanın 2 ay ile 1 yıl arasında elimizde kalması oldukça nadir rastlanan bir durum ve bunlar, aile davaları, boşanmalar gibi doğaları gereği uzayan, tekrarlanan davalar. Dolayısıyla uzun sürmelerinin nedeni bu, öğrencilerin davaya bakmaya hazır olmaması değil. Bir başka önemli nokta da müvekkilin klinik hakkında nereden bilgi edindiği ve gördüğünüz gibi arkadaşlar, aile, diğerleri, STK’lar ve aynı zamanda medyadan öğreniyorlar. Vakfın başarılarından daha sonra bahsedeceğim ama bu bizim başarılarımızdan biri. Medyada görünmeye çalışıyoruz ve gördüğünüz gibi iyi sonuçlar alıyoruz.

Önemli noktalardan biri de Polonya’da hukuk kliniklerinin şu anki statüsü. Gördüğünüz gibi Polonya’daki hukuk kliniklerin neredeyse tamamı üniversiteler tarafından tanınıyor. Bir klinik ağı olarak üniversiteler tarafından tanınmaya ve hukuk fakültelerimizin müfredatlarının bir parçası olmaya karar verdik. Seçeneklerden birisi bu, öğrencilere ders olarak sunulması. Sadece iki istisnamız var. Dolayısıyla da hukuk kliniklerinin tamamının klinik ağında olduğunu ve üniversiteler tarafından tanındığını söyleyemem. Hukuk klinikleri Polonya’daki bütün hukuk fakültelerinde mevcut. Her hukuk fakültesinin üniversitede kendi kliniği var. Bazı hukuk klinikleri, örneğin benimki, üniversite bütçesinin bir parçası haline gelmiş durumda ve bu idari nedenlerden ötürü kesinlikle en önemli şey. Üniversitelerdeki tüm hukuk kliniklerinin bütün masrafları neyse ki karşılanıyor. Aynı zamanda profesörlerin harcadıkları zaman da göz önüne alınıyor. Bu bizim akademik ders verme zamanımız. Bunu bir şekilde karşılıksız yapıyoruz ama akademik saatlerimiz ve akademik görevlerimiz kliniğin bir parçası ki bu da hukuk fakültesinin bir parçası.

Bir diğer önemli nokta da Polonya klinik hareketinin kurallarının neler olduğu. Örneğin Polonya’daki bütün klinikler aynı temel prensiplerle çalışır. Eşit standartlara inanıyoruz. Bize Vakıf kurulu tarafından verilen yazılı standartlar var, bu birinci faktör. İkinci faktör ise, eğitim metodolojimiz ve yardım metodolojimiz aynı. Farklılık göstermiyoruz. Klinikler arasında farklılık göstermemeye çalışıyoruz ve bu farklı yerlerde, isimleri zor telaffuz edilen şehirlerde aynı kurallara sahip olduğumuz anlamına geliyor. Öğrenciler klinikleri ziyaret eden müvekkillere aynı yaklaşımı sunuyorlar ve müvekkillere adli destek, adli yardım sunarken ve bir hukuki soruna cevap verirken Varşova’da ve Krakow’da aynı sonuçları elde etmeye çalışıyoruz.

Son olarak önemli noktalardan bir tanesi de öğrencilerimizi kliniklerde insanlara danışmanlık yapmanın etik standartları hakkında, sadece mesleki sorumluluk değil ama tam anlamıyla klinik hareketin etik standartları hakkında eğitmeye çalışıyoruz ve bunda başarılı olduğumuzu iddia edebilmek beni daha da mutlu ediyor. Bunlar bizde yazılı olarak var. Polonya’da klinik hareketin bir kurallar bütünü var. Buna inanıyoruz. Öğrencilerimize onlarla yaptığımız ilk toplantılarda klinik standartları öğretiyoruz ve onların da kurallara uyması gerekiyor. Eğer uymazlarsa çıkartılıyorlar. Bütün klinikler, ki bu bütün kliniklerde aynı olan son faktör, hepimiz hukuki sorumluluk sigortası imzalıyoruz. Bu üniversite sorumluluğu, denetmen sorumluluğu ve öğrenci sorumluluğu söz konusu olduğunda en önemli nokta.

Burada Hukuk Klinikleri Vakfının başarıları var ve bu da Vakfın, kamu çıkarı örgütü statüsüne sahip olduğu anlamına geliyor. Bu bir iletişim platformu; bu klinikleri ve klinik ağını denetlemek için bir platform. Örgütün başlıca başarılarını ele aldığımızda, oldukça fazla olduklarını söyleyebilirim. Vakıfla gurur duyuyorum ama mesela Ürdün’den gelen Lina’dan duyduklarımı düşününce en önemli nokta, Baro Konseyi başkanından ve Hukuk Danışmanları Konseyi başkanından destek mektupları alıyor olmamız. Barodan ve Hukuk Danışmanları Konsey’inden arkadaşlarımızla işbirliği yapıyoruz. Profesyonel avukatlarla yarışmıyoruz. Onları arkadaşlarımız olarak görüyoruz. Rekabet etmeye çalışmıyoruz, birbirimizi destekliyoruz. Polonya’da ücretsiz adli yardım konusunda kimin en iyi olduğuna dair avukatlar arasında bir tür yarışma olan, bir hayır projesi gibi olan ortak bir projemiz var. Bunun dışında Polonya Vakfının bir diğer başarısı da, ki bu beni gerçekten mutlu ediyor, Polonya klinik hocaları için Lehçe yazılmış neredeyse 15 ders kitabımız var. Bunlardan biri benim üniversitem tarafından yazıldı ve ders kitabının yazarı bu kitabı mesleki sorumluluğa ve kliniklerde adli yardımın etik standartlarına adadı.

Önümüzdeki dönemde yapmamız gereken şeyler hakkında düşününce, çok fazla şey yapmamız gerektiğini söyleyebilirim ama en önemlisi Polonya’nın AB üyeliği bağlamında vatandaşlarımızı hakları ve ödevleri konusunda eğitmeye çalışmak. Bunun yanı sıra adli kurumların reformu konusunda lobi yapmaya çalışıyoruz çünkü bu konuda Polonya’da hala bir problem var. Elbette ki kanunların uygulanmasını ve yeni kanunların kalitesini takip etmeye çalışıyoruz. Kurulun üyesi olmaya, Polonya’daki bütün klinikleri ziyaret etmeye çalışıyoruz. Bütün klinikleri düzenli olarak denetlemeye çalışıyoruz ki bu da yılda bir kez anlamına geliyor. Ama en önemlisi, hukuk klinikleri hakkında bir yasa tasarısı hazırlanması ile ilgili bir projenin resmi ortağıyız ve Polonya’da adli yardımla ilgili bir yasanın geliştirilmesi için Adalet Bakanlığı tarafından oluşturulan bir ekibin içinde yer alıyoruz ve bu Vakfın en önemli başarısı.

Sonuç olarak, bence hepimizin hukuk kliniklerinin ücretsiz adli yardıma ulaşmada var olan sorunları çözmeyeceğinin farkında olmamız gerekiyor. Ama klinikler yine de, son derece profesyonel bir akademik kadro temelinde Polonya’da ücretsiz adli yardım sunan yegâne program. Programın gelişmesiyle birlikte akademik camianın, profesyonel camianın ve avukatlık yapanların, çünkü ben de aynı zamanda avukatlık yapıyorum, sosyal sorunlara ve bizim yardımımıza ihtiyacı olanlara karşı daha anlayışlı olmaya başladıklarına dair sizi temin edebilirim. Sizin için de aynısını dilerim. Gösterdiğiniz ilgiye teşekkür ederim.]