Hz. MevlâNÂ'nin hayati 2 1- babasının Ölümüne Kadar Olan Dönem (1207-1231) 3

MEVLÂNÂ'NIN CAZİBE VE ETKİSİ

Yaşadığı dönemde "her mezhep erbabı tarafından övü­len; her tayfanın, herkesin makbulü olan ¹ Hz. Mevlânâ, vefa­tı sonrası için şöyle demiştir:

"Bizden sonra Mesnevi şeyhlik edecek ve arayanlara doğ­ru yolu gösterecek; onları yönetecek ve onlara önderlik ede­cektir. ² "Bu manâ [Mesnevi], güneşin doğduğu yerden, battı­ğı yere kadar bütün dünyayı kaplayacaktır. Hiçbir mahfil ve­ya meclis olmayacak ki orada bu sözler okunmuş olmasın. Hatta o dereceye kadar ki, mabetlerde, zevk ve safa yerlerin­de okunacak, bütün milletler bu sözlerle süslenecek ve onlar­dan faydalanacaktır.³

Hakikaten, Mevlânâ'nın vefatından sonra onun fikirleri, çeşitli coğrafyalarda kurulan toplam 129 Mevlevihane ⁴ aracı­lığıyla yaşatılmış ve yaygınlaştırılmıştır. Bu Mevlevîhânelerin 50'den fazlası Türkiye sınırları dışında; Kuzey Kıbrıs, Yunanistan, Bulgaristan, Arnavutluk, Yugoslavya, Bosna-Hersek. Ma­caristan, Suriye, Irak, İran, Suudi Arabistan, Mısır ve Libya'da Kurulmuş; ⁵ buralarda Mesnevî okunmuş, semâ âyini icra edil­miştir, üstelik Mesnevî ve semâ. günümüzde artık -halihazırda resmen kapalı olan- Mevlevihane sınırlarını da aşmış, dinlen­ce ve eğlence mekanlarına kadar girmiştir (ki bu gelişmeler maalesef onların ruhundan uzaklaştırılarak gösteriye dönüştü­rülme ve tüketim malzemesi olarak kullanılma tehlikesini do­ğurmuştur).

XVIII. yüzyılın sonuna kadar Avrupa'da hakkında pek bir şey bilinmemesine rağmen, bugün artık Batı'da en çok tanı­nan, entelektüel çevreleri en çok cezbeden ve ihtidalarına ve­sile olan sûfi-şâir yine Mevlânâ'dır.

İki binli yıllarda Mevlânâ Müzesi'ni yılda bir milyonu hayli aşkın insan ziyaret etmektedir. Bunun % 15-25'i yabancıdır. Yabancı ziyaretçiler şu ülke uyrukludur: İngiltere, Fransa, Al­manya, İtalya, Amerika, İspanya, Japonya, Çekoslovakya, Yunanistan, Rusya. ⁶

Hayatın anlamını arayış sürecinde ve yaşadıkları hâdiseler karşısında ruhtan ızdırab çeken, aklu fikri acziyete düşen, şekilperestlikten bıkan, umut dilencisi olan insanları etkilemeye devam eden Mevlânâ'nın, tarih boyunca süregelen bu cazibe ve etkisinin sebeplerini anlayabilme sadedinde şunlar söyle­nebilir: