I mövzu: Mədəniyyətşünaslığın predmeti Plan: Mədəniyyətşünaslığın elm kimi formalaşması

Orta əsrlər mədəniyyəti Roma imperiyasının əsasları üzərində meydana gəlmişdir. Burada üç qüvvə mübarizə aparırdı, məhz hansının qələbə çalmasından sonrakı aqibət müəyyənləşəcəkdir. Bu qüvvələrdən birincisi ənənəvi yunan-roma mədəniyyəti idi. Onlar az sayda mədəni mərkəzlərdə saxlanılmışdı, bu mədəniyyət artıq yeni ideya verə bilmirdi. Əgər bu qüvvə tab gətirə bilsəydi və cəmiyyətdə yenidən bərpa olunsaydı, onda Avropanın mədəni həyatı keçmişə köklənərdi. Avropanın mədəniyyəti hind və çin mədəniyyətlərində olduğu kimi antik formada donub qalardı.

İkinci qüvvə barbar ruhu idi. Onun daşıyıcıları roma imperiyasında xaricdən gələrək məskən salmış müxtəlif xalqlar idi.

Üçüncü qüvvə xristianıq idi, məhz o, avropa mədəniyyətinin sonrakı taleyini dəyişmişdir. Xristianlıq antik dünyadan kənar ənənələrə söykənir və insanların şüuruna yeni humanist baxışlar gətirmişdi. Roma imperiyası süqut edən vaxt artıq xristianlıq bütün xristianları cəmləyən mərkəzləşmiş kilsə təşkilatına malik idi. Bu ona başlıca siyası qüvvə olmağa və yunan-roma çoxallahlığı və barbarlıq üzərində qələbə qazanmağa kömək etdi. Kilsə antik zəka kultunu, antik bədən kultunu rədd etdi, onları zəkanın qüvvəsinin alçaldılması və hissi həzz, sağlamlıq və cismani gözəlliyin günah olması ilə əvəzlədi.

Orta əsrlər dünyagörüşünün xarakterik xüsusiyyətlərindən biri asketizm idi, xalq kütlələri məhz onun ruhunda tərbiyələnirdi. Asketizmə görə yer kürəsi və insan öz cismani təbiətində günah və şərin təzahürü kimi təsəvvür edilir. Mömin insanın vəzifəsi tədricən ruhun maddiyyatın zəncirlərindən azad olmaqdır ki, “qüsurlarla” fasiləsiz mübarizə daha yaxşı olan o biri dünyaya keçidə hazırlıqdır. Bunun üçün kilsə pəhrizlər, dualar, səcdələr və s. məsləhət görürdü. Dünyadan tamamilə uzaqlaşaraq monastıra çəkilmək əsl qəhrəmanlıq hesab olunurdu.