İbrahim rağbet 4036531124 Danışman Yrd. Doç. Dr. Ali Korkmaz

3.4.4. Gazetecilerin Halkla İlişkiler Faaliyetiyle/ Mesleğiyle Olan Bağlantıları

Gazetecilere mesleklerini uygularken kuruluşların halkla ilişkiler faaliyetleriyle karşılaşıp karşılaşmadıkları ve bu faaliyetlerin daha çok neler olduğunu sorulmuştur.

Tablo 11: Karşılaşılan halkla ilişkiler çalışmaları

Aşağıda halkla ilişkiler çalışmalarında hangisi ile daha sık karşılaşıyorsunuz?	Frekans	Yüzde
Basın Bildirileri/Bültenleri	21	70,0
Basın Konferansları	3	10,0
Basın Seyahatleri	3	10,0
Halkla İlişkiler Uzmanlarıyla Kişisel Toplantılar	1	3,3
Yeni Teknolojiler Aracılığıyla Kuruluşun Gazetecilere Hitap Etmesi	2	6,7
Toplam	30	100,0

Bu verilere göre gazetecilerin en sık karşılaştıkları halkla ilişkiler faaliyetleri %70,0 (21) oranı ile basın bildirileri/bültenleridir. Gazetecilerin %96,7’si (29) halkla ilişkiler uzmanlarıyla kişisel toplantıları şimdiye kadar hiç yapmadıklarını belirtmişlerdir. Batı basınında bilgilendirmek için çok sık kullanılan basın konferanslarıyla gazeteciler %10,0 (3) gibi küçük bir oranla karşılaşmaktadırlar. Yine gazetecilerin yanıtlarından anlaşılacağı üzere basın seyahatleri ile %10,0 (3) ile karşılaştıkları görülmektedir. Anketten anlaşıldığı kadarıyla çağımızda zirveye çıkmış olan yeni teknolojileri halkla ilişkiler uzmanları pek kullanmadıkları görülmektedir.

Tablo 12: Günlük ortalama nasıl bülteni/bildirisi sayısı

Günde ortalama kaç basın bülteni/bildiri alıyorsunuz?	Frekans	Yüzde
Hiç Almıyorum	1	3,3
1-5 Arası	13	43,3
6-10 Arası	8	26,7
10'dan Fazla	8	26,7
Toplam	30	100,0

Gazeteciler genellikle günde %43,3 (13) ortalama ile 1-5 arası bildiri/bülten aldıklarını ifade etmişler, %26,7’şer (8) oranla gazeteciler 6-10 arası ve 10’dan fazla, %3,3 (1) gibi küçük bir oranla gazeteciler hiç almıyorum cevabını vermişlerdir.

Tablo 13: Basın konferanslarına yönelik davet oranları

Basın konferanslarına yönelik davetleri ne sıklıkla alıyorsunuz?	Frekans	Yüzde
Günde Birkaç Tane	11	36,7
Haftada Birkaç Tane	7	23,3
Haftada Bir	5	16,7
Günde Bir	4	13,3
Yanıtsız	3	10,0
Toplam	30	100,0

Tablo 14: Basın konferansı davetlerine hangi durumda gidildiği

Aldığınız basın konferansı davetlerine hangi durumlarda gitmeyi tercih ediyorsunuz?	Frekans	Yüzde
Genellikle Gitmeyi Tercih Etmiyorum	3	10,0
Çok Fazla İlgimi Çeken Konferansa	8	26,7
Çalıştığım Alanla İlgili Konulardaki Tüm Konferanslara	15	50,0
Tanıdığım Halkla İlişkiler Temsilcisinin Düzenlediği Konferanslarına	2	6,7
Yanıtsız	2	6,7
Toplam	30	100,0

Basın konferansına yönelik davet alan gazetecilerin %36,7 (11) ile günde birkaç tane aldıkları bu ise %23,3 (7) ile haftada birkaç tane aldıkları görülmektedir. Basın konferanslarına yönelik alınan bu davetlere gazetecilerin yarısı %50,0 (15) ile çalıştığım alanla ilgili konulardaki tüm konferanslara gittiğini belirmiş ve bunu ise %26,7 oranında çok fazla ilgimi çeken konferansa seçeneği izlemiştir.

Tablo 15: Basın seyahatlerine yönelik davet oranları

Halkla ilişkiler amaçlı basın seyahatlerine yönelik davetleri ne sıklıkla alıyorsunuz?	Frekans	Yüzde
Hiç Almıyorum	3	10,0
Haftada Birkaç Tane	5	16,7
Haftada Bir	17	56,7
Günde Bir	1	3,3
Yanıtsız	4	13,3
Toplam	30	100,0

Tablo 16: Basın seyahatlerine davetlerine hangi durumda gidildiği

	Frequency	Percent
Genellikle Gitmeyi Tercih Etmiyorum	2	6,7
Çok Fazla İlgimi Çeken Seyahatlere	2	6,7
Çalıştığım Alanla İlgili Konulardaki Tüm Seyahatlere	16	53,3
Tanıdığım Halkla İlişkiler Temsilcisinin Seyahatlerine	3	10,0
Yanıtsız	7	23,3
Toplam	30	100,0

Basın seyahatlerine yönelik davetleri basın mensupları genellikle %56,7 (17) oranlara “haftada bir” aldıklarını dile getirmişlerdir. Bu oranı %16,7 (5) ile “haftada birkaç tane” izlemektedir. Hiç basın seyahati daveti almayan gazetecilerin oranı ise %10,0 (3) olarak görülmektedir. Gazeteciler aldıkları bu davetiyelere %53,3 (16) oran ile “çalıştığım alanla ilgili konulardaki tüm seyahatlere” gittiklerini belirtmişlerdir. Bu soruyu ise %23,3 (7) oranında gazeteciler yanıtsız bırakmışlardır.

Tablo 17: Basın bildirilerinin/bültenlerinin değerlendirilmesi

Size gelen basın bildirilerini/bültenlerini aşağıdaki noktalar bakımından nasıl değerlendirirsiniz?	Katılıyorum %	Katılmıyorum %	Yanıtsız %
Güvenilir	53,3	23,3	23,3
İyi hazırlanmışlardır	33,3	46,7	20,0
Araştırmada zaman tasarrufu sağlarlar	30,0	50,0	20,0
Gereksizdir	20,0	66,7	13,3
Fazla gönderilmektedir	80,0	6,7	13,3
Yeni konular için öneriler sunmaktadır	33,3	46,7	20,0
Gerekli bilgileri içermektedirler	30,0	53,3	16,7
Araştırmanın yerini almaktadırlar	10,0	76,7	13,3
Eleştirel olmayan haber yazımına yol açmaktadırlar	50,0	46,7	3,3

Anketi cevaplayan gazetecilerin çoğu %53,3 ile yazılı basına gönderilen basın bildirilerini/bültenlerini “güvenilir” bulmaktadır. Fakat gazeteciler %46,7 oranla bildirilerin/bültenlerin “iyi hazırlanmadıklarını” belirtmişlerdir. Gazetecilerin %50,0’ı basına gönderilen bilgilendirici malzemelerin “araştırmada tasarruf sağladıklarına” katılmadıklarını belirmişler, %66,7’si gönderilen bildirilerin “gereksiz” olduğunu, %80,0 gibi büyük bir oranda gazetecilerin halkla ilişkiler uzmanlarının bilgilendirici malzemelerini “fazla gönderdiklerini” belirmişleridir. Bildirilerin %53,3 ile “gerekli bilgi içermediklerini”, %76,7 ile “araştırmanın yerini almadıklarını” belirtmişlerdir. Gazeteciler “eleştirel olmayan haber yazımına yol açmaktadır” konusunda ikiye bölünmüş, gazetecilerin yarını bu duruma katıldığını belirtirken diğer yarısı ise katılmadıklarını ifade etmişleridir.

Tablo 18: Halkla ilişkiler faaliyetlerinin gündem üzerindeki etkisi

Halkla ilişkiler uzmanlarından size gelen bildiriler veya diğer halkla ilişkiler amaçlı faaliyetler çalışma gündeminizi ne şekilde etkliyor?	Frekans	Yüzde
Hiç etkilenmiyor	4	13,3
Çok nadir etkileniyor	15	50,0
Sık sık etkileniyor	5	16,7
Her zaman etkileniyor	5	16,7
Yanıtsız	1	3,3
Toplam	30	100,0

Halkla ilişkiler uzmanın basına yönelik faaliyetlerindeki en büyük amaç onun gündemini etkileyerek, kendi kuruluşu lehine basında yer almaktır. Ancak bu araştırma sonuçlarına göre görünüyor ki, bu faaliyetler “çok nadir olarak” %50,0 gibi bir oranla medyanın gündemini etkileyebilmektedir.

Tablo 19: Gazetecilerin çalıştıkları alanlara göre halkla ilişkilerin gündemlerini etkileme durumu

Halkla uzmanlarından size gelen bildiriler veya diğer halkla ilişkiler amaçlı faaliyetler aşağıdaki çalışma alanlarından hangisini ne kadar etkiliyor?
	Hiç Etkilemiyor %	Çok Nadir Etkiliyor %	Sık Sık Etkiliyor %	Her Zaman Etkiliyor %	Yanıtsız %
Siyaset	10,0	26,7	40,0	23,3	-
Ekonomi	23,3	46,7	23,3	3,3	3,3
Kültür/Sanat	46,7	30,0	6.7	16,7	-
Güncel	16,7	46,7	16,7	10,0	10,0
Spor	30,0	36,7	13,3	6,7	13,3
Dış Haberler	23,3	40,0	10,0	10,0	16,7
Magazin	66,7	13,3	3,3	3,3	13,3

Bu verilere göre, halkla ilişkiler faaliyetlerinin gündemlerini “her zaman etkiliyor” diyenler arasında en yüksek orana %23,3 ile “siyaset” alanında çalışan gazetecilere ait olduğu görülmektedir. Bunu takip eden ise %16,7 ile “kültür/sanat” alanı gelmektedir, ancak yine aynı gruptaki gazeteciler “hiç etkilenmiyor” diyenler arasında da %46,7 gibi çok yüksek bir orana sahip olduğu görülmektedir. “Sık sık etkileniyor” diyenler ise %40,0 ile yine siyaset alanında çalışan gazetecilere ait olduğu, “çok nadir etkileniyor” diyenlerin ise %46,7’şer oranla “güncel” ve “ekonomi” alanına ait olduğu ifade edilmektedir. “Hiç etkilenmiyor” diyen gazetecilerin çalışma alanı ise %66,7 ile “magazin” alanı olduğu açıkça görülmektedir.

Gazetecilere zaman zaman halkla ilişkiler uygulayıcılarından armağanlar geldiği bilinen bir durum, ancak bu armağanların niteliği de büyük önem taşımaktadır. Gazetecilere yönlendirilen; “ Halka ilişkiler uzmanları size zaman zaman armağanlar gönderiyor mu? Eğer cevabınız “evet” ise bu armağanları hangi durumlarda kabul ediyorsunuz veya etmiyorsunuz?” sorusuna gazetecilerden %53,3’ü “hayır” cevabını verirken, gazetecilerin %46,7’si ise “evet” cevabını vermişlerdir. “Bu armağanları hangi durumlarda kabul ediyorsunuz veya etmiyorsunuz?” sorunun devamıydı ve alınan yanıtlar aşağıdaki gibi olmuştur.

Tablo 20: Gazetecilerin armağanlara yaklaşımı

	Kabul Ediyorum %	Kabul Etmiyorum %	Yanıtsız %
Kuruluşu hatırlatıcı ufak bir armağan	46,7	10,0	43,3
Ürünü/hizmeti tanıtıcı bir armağan	47,7	13,3	40,0
Belli bir maddi değeri olan bir armağan	13,3	40,0	46,7
Çalışmamı, işimi kolaylaştırıcı bir armağan	40,0	10,0	50
Çok büyük bir maddi değer yoksa, bu ürünün (örn. Cep telefonu) veya hizmetin (örn. Yeni açılan bir tatil köyünde tatil) verilmesi	40,0	16,7	43,3

Gazeteciler “kuruluşu hatırlatıcı ufak bir armağan (%46,7)”, “ürünü/hizmeti tanıtıcı bir armağan (%46,7)” veya “işini kolaylatıcı bir armağanı (40,0)” kabul etmekte herhangi bir sakınca görmemektedirler. Ancak “belli bir maddi değeri olan” bir armağanı veya ürünün ya da hizmetin kendilerine verilmelerine çok olumlu değerlendirmemektedirler. Ancak belli bir maddi değeri olan ürünü kabul edip etmedikleri sorusuna gazetecilerin %46,7’si cevap vermemiştir.

Tablo 21: Gazeteciler açısından büyük reklam verenlerin halkla ilişkiler çalışmaları

	Evet %	Hayır %	Yanıtsız %
Çalıştığınız yayın organın büyük reklam verenlerin halkla ilişkiler çalışmalarına daha fazla yer vermek için kendinizi zorunlu hissediyor musunuz?	33,3	60,0	6,7
Yukarıdaki soru ile ilgili üstlerinizden baskı görüyor musunuz?	10,0	60,0	30,0

Gazeteciler bu reklam verenlerin haberlerini yapmakta kendilerini zorunlu hissetmedikleri (%60,0) ve gazetecilerin düşük bir oranı (%10,0) bu konuda üstlerinden baskı gördüklerini ifade etmişlerdir. Yani araştırmayı uyguladığımız gazeteciler, büyük reklam verenin daha çok haberini yapalım mantığının çok da yaygın olmadığı görülmüştür.

Tablo 22: Gazetecilerin yoğun olduğu dönemlerde halkla ilişkilerden yararlanmaları

İşinizin çok yoğun olduğu dönemlerde halkla ilişkiler çalışmalarından daha fazla yararlandığınızı düşünüyor musunuz?	Frekans	Yüzde
Hayır	15	50,0
Evet	9	30,0
Yanıtsız	6	20,0
Toplam	30	100,0

Anket sonucuna baktığımız anketi uyguladığımız gazetecilerin yarısı yani %50,0’si (15) “hayır” cevabını vermektedir. %30,0’u (9) ise yararlandığını belirtirken, %20,0’si (6) soruyu yanıtsız bırakmıştır.

Tablo 23: Gazeteciliğin pasifleşmesi

Gazetecilik mesleğinin halkla ilişkiler çalışmalarından dolayı pasifleştiğini düşünüyor musunuz?	Frekans	Yüzde
Hayır	15	50,0
Evet	15	50,0
Yanıtsız	-	-
Toplam	30	100,0

Gazeteler çalışan basın mensupları, gazetecilin halkla ilişkiler faaliyetleri yüzünden pasifleştiği düşünce ankete katılan gazeteciler tarafından yarı yarıya olduğu görülmektedir.

Tablo 24: Halkla ilişkiler çalışmalarının gazetecilik mesleğine etkisi

Halkla ilişkiler çalışmalarının mesleğinizi olumlu etkilediğini düşünüyor musunuz?	Frekans %	Yüzde %
Hayır	10	33.3
Evet	17	56,7
Yanıtsız	3	10,0
Toplam	30	100,0

Ankete bakıldığında anketi cevaplayan gazetecilerin halkla ilişkiler çalışmalarının gazetecilik mesleğini olumlu etkilediği yönünde (%56,7-17) görüş birliği olduğu görülmektedir. Buna karşılık anketi cevaplandıran gazetecilerin %33,3’ü (10) tam tersi halkla ilişkiler çalışmalarının gazeteciliği olumsuz etkilediği yönünde görüşlerini ifade etmektedirler.

Tablo 25: Halkla ilişkiler çalışmalarında kişisel tanışıklık

Sizinle kişisel teması-tanışıklığı olan halkla ilişkiler uzmanlarının haberlerine daha fazla yer verdiğinizi düşünüyor musunuz?	Frekans %	Yüzde %
Hayır	20	66,7
Evet	7	23,3
Yanıtsız	3	10,0
Toplam	30	100,0

Bu verilere göre gazeteciler için halkla ilişkiler uzmanlarıyla kişisel tanışıklıklar çok fazla önem taşımadığı %66,7 (20) gibi bir oranla açıkça görülmektedir.

Tablo 26: Gazetecilerin patronları hakkında olumlu haber yapma durumları

	Evet %	Hayır %	Yanıtsız %
Çalıştığınız yayın organının sahibinin, sahip olduğu başka iş dalları hakkında olumlu haber konusunda bir zorunluluk hissediyor musunuz?	36,7	53,3	10,0
Yukarıdaki soru ile ilgili üstlerinizden baskı görüyor musunuz?	13,3	56,7	30,0

Gazetecilerin %36,7’si bu faaliyet alanları hakkında olumlu haber yapma konusunda kendilerini zorunlu hissettikleri ve 13,3’ü de üstlerinden bu konuda baskı gördüklerini ifade ederken %30,0’u da bu soruya yanıt vermemektedir. Gazetecilerin patronları hakkında olumlu haber yapma oranları, büyük reklam verenlerin halkla ilişkiler çalışmalarını değerlendirme oranına göre birazcık daha yüksek çıkmıştır. Yani gazeteciler kendi patronlarının iş kolları hakkında kendilerini daha fazla zorunlu hissetmektedir.

Tablo 27: Halkla ilişkiler mesleğini uygulayacakların kökeni

Halkla ilişkiler mesleğini uygulayanların gazeteci kökenli olması gerektiğine inanıyor musunuz?	Frekans %	Yüzde %
Hayır	10	33,3
Evet	19	63,3
Yanıtsız	1	3,3
Toplam	30	100,0

Bu verilere göre gazetecilerin büyük çoğunluğu %63,3 (19) ile “evet” cevabını vererek, halkla ilişkile sorumlularının gazetecilik kökenli olması gerektiğini ifade etmektedirler. Buna karşılık gazetecilerin %33,3’ü (10) gazetecilerin halkla ilişkiler temsilcilerinin gazetecilik kökenli olmasının gerek olmadığı görüşünü belirtmektedirler.