İmar kiRLİLİĞİne neden olma suçU

IV. Yapı Ruhsatiyesi Olmadan Başlatılan İnşaatlar Dolayısıyla Kurulan Şantiyelere Elektrik, Su Veya Telefon Bağlantısı Yapılmasına Müsaade Etmek Suçu

A. Maddi Unsurlar

TCK’nun 184/2. Fıkrasında yapı ruhsatiyesi olmadan başlatılan inşaatlar dolayısıyla kurulan şantiyelere elektrik, su veya telefon bağlantısı yapılmasına müsaade etmek suç olarak tanımlanmıştır.

Madde metninde sayılan elektrik, su veya telefon bağlantısının yapılmasını sağlamak herkesin imkanı ve görevi dahilinde olmayıp, ancak belli sıfatlara sahip ve bu konuda yetkilendirilmiş kişiler tarafından gerekli müsaadenin verilmesi halinde bu bağlantılar yapılabildiğinden bu fıkrada düzenlenen suç özgü suç niteliğini taşımaktadır⁷⁹.

Yukarıda da izah edildiği üzere şantiye, lüzum ve ihtiyaca göre inşaatın devamı süresinde kullanılıp yıkılmak üzere yapılacak olan binalar olarak tanımlanmaktadır. Suç tipi ile önlenmek istenen yapı ruhsatı olmaksızın başlanan inşaatlar nedeniyle kurulan şantiyelere maddede yer verilen hizmetlerin sunulmasını engelleyerek dolaylı da olsa imar kirliliğine neden olabilecek ruhsatsız yapıların önlenmesidir.

Birinci fıkrada düzenlenen suçta olduğu gibi, maddenin dördüncü fıkrasında, bu fiilin belediye sınırları içinde veya özel imar rejimine tabi yerlerde bulunan şantiyelerde gerçekleştirilmesinin suç oluşturacağı belirtilmiştir.

Fail başlığı altında belirttiğimiz üzere, söz konusu şantiyelere elektrik, su veya telefon bağlantısının yapılmasının, bu hizmetleri sunan kamu kurumu veya özel kuruluşların yetkilileri tarafından sağlanabileceği gibi, komşu hatlardan da bu bağlantının sağlanması mümkün olabilecektir⁸⁰. Ancak bu durum kanaatimizce öğretide ileri sürülen görüşlerin aksine madde kapsamında değerlendirilmemelidir. Zira komşu ya da üçüncü kişilerin kendilerine ait hatlardan elektrik, telefon ya da su hizmetlerini, şantiyelerin yararlanmasına müsaade etmesi, maddede düzenlenen anlamda müsaade olarak nitelendirilemez. Kaldı ki komşusu olan şantiyenin kendi elektrik hattından yararlanmasına müsaade izin veren komşunun, şantiyenin kurulu olduğu inşaatın ruhsatının bulunup bulunmadığını denetlemek gibi bir yükümlülüğü de bulunmamaktadır. Maddenin konuluş amacı da üçüncü kişiler ve komşulardan ziyade, bu hizmeti sunan kuruluşlar ve idareleri, ruhsat olmaksızın inşaat yapmak üzere kurulu şantiyelere hizmet sunmalarını engellemektir⁸¹.

İkinci fıkrada, suçun oluşabilmesi için söz konusu bağlantıya müsaade etmek yeterli görülmüştür. Dolayısıyla, hattın bağlanmasının ya da bağlandıktan sonra kullanılmaya başlamasının bir önemi yoktur. Söz konusu denetimi yapmakla görevlinin ruhsat alınmamış inşaat nedeniyle kurulmuş olan şantiyeye elektrik, su veya telefon bağlanmasına müsaade etmesi suçun oluşumu ve tamamlanması yeterlidir. Bu anlamda bağlantının yapılmış olmasını arayan veya hizmetten yararlanmayı arayan görüşlere katılmamaktayız⁸². Kaldı ki söz konusu hizmetin sunulmasına ilişkin başvuru veya sözleşme sürecinden sonra, bağlantıyı yapan görevlilerin verilen iznin, yapılan sözleşmenin hukuka uygun olup olmadığını denetlemek imkanlarının hukuken ve fiilen bulunup bulunmadığı da ayrı bir inceleme konusudur. Kanaatimizce burada önemli olan husus hizmet sunulması hususunda karar vermek yetkisini haiz görevli veya yetkilinin, bu kararı vermek sürecinde, şantiyenin ilişkili olduğu inşaata ilişkin ruhsat alınıp alınmadığını denetlemek yükümlülüğünü yerine getirmesi ve bu denetim sonucunda, ruhsat yoksa hizmetleri sunmamak şeklinde karar vermesini temin etmektir. Diğer yandan yapı ruhsatı olmadan başlatılan inşaatlar dolayısıyla kurulan şantiyelere söz konusu bağlantıların yapılmasına müsaade edilmesiyle oluşmasına rağmen, bu bağlantıların inşa faaliyetine başlanan binaya sağlanması halinde suç oluşmayacaktır. Fıkra hükmünde sadece şantiyenin belirtilmiş olması sebebiyle söz konusu bağlantıların inşa edilen binaya sağlanması halinde bu durumun da suçu oluşturacağını ileri sürmek kanunilik ilkesine aykırı olacaktır⁸³.

Buna karşın İmar Kanunun 31. Maddesinde yapı kullanma izni almamış binalara izin alınıncaya kadar su, elektrik ve kanalizasyon hizmetlerinden yararlandırılmayacağı ifade edilmektedir. Bu düzenlemeye rağmen hizmet sunulması konusunda karar veren kamu görevlileri bakımından ise TCK’nun 257. Maddesinde düzenlenen suç çerçevesinde bir değerlendirme yapılabilir⁸⁴. Ancak idarenin hizmet sunmama şeklindeki kararının hukuka uygun olduğu Yargıtay tarafından da ifade edilmiştir.⁸⁵.

Suç tipi ile sağlanması yasaklanan bağlantılar elektrik, su ve telefon olmak üzere sınırlı sayıda belirtilmiştir. Bunlar dışında doğalgaz ya da alt yapı hizmetleri konusunda bir yasaklama getirilmemiş olduğundan, kanunilik ilkesi gereği madde metnine bağlı kalınarak sadece sayılan bağlantıların sağlanması suç teşkil edecektir⁸⁶.

Elektrik, su veya telefon bağlantısı, bu bağlantıyı sağlamaya yetkili kişiler ya da komşu tarafından değil de, bizzat yapı sahibi ya da şantiye sorumlusu tarafından, izin alınmaksızın yapılmış olması halinde ise hırsızlık suçunun uygulanabilirliği tartışılabilecektir⁸⁷.

B. Manevi Unsur

Suç kasten işlenebilen bir suçtur. Fail, belediye sınırları içinde veya özel imar rejimine tabi bir yerde yer aldığını bildiği ve yapı ruhsatı olmadan başladığını bildiği bir inşaat dolayısıyla kurulmuş olan şantiyeye bilerek ve isteyerek elektrik, su veya telefon bağlantısı yapılmasına izin vermesi halinde suç oluşacaktır.

C. Hukuka Aykırılık

Suç hukuka uygunluk nedenleri bakımından bir özellik göstermemektedir.

D. Kusur

Kusur bakımından 184/1. Fıkrasından farklı olarak yasak hatasından söz edilmesi mümkün değildir. Zira söz konusu hizmetlerin sunulması konusunda karar vermek yetkisini haiz görevlilerin, bu konudaki normdan haberdar olmadıklarını ve hatalarının kaçınılmaz olduğu ileri sürülemeyecektir.

E. Suçun Özel Oluşum Biçimleri

Suç müsaadenin verilmesi ile oluşup tamamlandığından suç teşebbüse elverişli değildir⁸⁸. Ancak müsaade verme süreci birden fazla aşamadan oluşuyorsa ve birden fazla işlemin gerçekleştirilmesini gerektiriyorsa, müsaade öncesi aşamaların icranın bir parçası olarak nitelendirilebilir ve bu durumda da failin teşebbüsten sorumluluğuna gidilebilir.

İştirak bakımından ise söz konusu suçun özgü suç olduğundan hareketle, müsaade vermek yetkisine sahip olmayan kişilerin bu suçlar bakımından fail olamayacakları, ancak azmettiren veya yardım eden sorumlu tutulabileceklerini ifade etmek gerekir.