Makedonya Nisan 1993’den beri Birlemiş Milletlerin, Kasım 1995’den beri Avrupa Konseyinin bir üyesidir. Makedonya 18 Ocak 1994’den beri BM Kişisel ve Siyasal Haklar Sözleşmesi ve BM Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar Sözleşmesinin tarafıdır. Kasım 1995 itibariyle Avrupa Konseyinin üyesi olan Makedonya Nisan 1997 itibariyle Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin tarafıdır.
Makedonya Anayasasının Giriş Kısmı Anayasanın insan haklarını, vatandaşların özgürlüklerini ve etnik eşitliği garanti altına aldığını belirtmektedir. Ayrıca Makedonya Anayasasının Birey ve Yurttaşların Temel Hak ve Özgürlükleri başlıklı II. Bölümü doğrudan insan hakları ve özgürlüklerinin korunmasında tahsis edilmiştir. Anayasanın 9 ve 54. maddeleri arasındaki 45 maddelik II Bölüm Kişisel ve Siyasal Hak ve Özgürlükleri; Ekonomik Sosyal ve Kültürel Hakları; Temel Hak ve Özgürlüklerin Garanti Altına Alınmasını içermektedirxli.
Makedonya’da insan haklarıyla ilgili faaliyet gösteren çeşitli sivil toplum örgütleri bulunmaktadır. Makedonya İnsan Hakları Helsinki Komitesi ve Makedonya Açık Toplum Enstitüsü bunların başında gelmektedir. Ayrıca Makedonya’da yaşayan etnik gruplarca oluşturulmuş ve çalışma programlarına insan haklarının korunmasını almış sivil toplum örgütleri bulunmaktadır.
İHGD delegasyonu görüşme yapabildiği sivil toplum örgütlerinden Makedonya’daki en temel insan hakları sorunlarının polis şiddeti, etnik gruplara yönelik ayrımcılık ve mülkiyet hakkı olduğuna dair bilgiler edinmiştir.
Polis şiddeti konusunda, başta AGİT misyonu olmak üzere bölgede faaliyet gösteren uluslar arası toplumun oldukça kapsamlı çalışmaları bulunmaktadır.
Makedonya’da en fazla ayrımcılığa uğrayan etnik grup Balkanlarda habis bir sorun halini almış gibi görünen Roman Toplumunun haklarıdır. Sivil toplum örgütleri Avrupa’da Romanların 10 yılı kapsamında oldukça etkin faaliyetler yürütmektedir. Ancak Roman toplumunun ayrımcılık konusunda yaşadığı benze sorunlar Müslüman Türk toplumu dahil olmak üzere Makedonya’daki diğer etnik gruplar için de geçerlidir. Temel insan hakları sözleşmelerinin kabul edilmesine rağmen uygulanmaması, mülkiyet hakkı konusunda alınan kararların hayata geçirilmemesi, başta AİHM olmak üzere uluslar arası mekanizmalara başvuru konusunda yaşanan bilgi eksikliği, basında farklı etnik grupların dillerinin kullanılmaması, eğitim hakkı ve anadilde eğitim konusunda yaşanan sıkıntılar bunların başında gelmektedir.
c) Azınlıklar
1994 tahmini verilerine göre Makedonya’nın %66,6’sı Makedon, %22,7’si Arnavut, %4’ü Türk, %2,2’si Roman, %2,1’i Sırp ve diğer etnik gruplar %2,4’dür. Toplumun %70’i Makedonca, %21’i Arnavutça, %3’ü Türkçe, %3’ü Sırp-Hırvatça konuşmaktadır. Makedonya’da toplumun %67’si Doğu Ortodoks, %30’u Müslüman, %3’ü diğeridir.
Makedonya Anayasasının Giriş bölümüne göre Arnavutlar, Türkler, Vlaklar, Romenler ve diğerleri dahil olmak üzere Makedonya halkının hepsi anayasada belirtilen hak ve özgürlüklerden eşit şekilde yararlanabilir ve Makedonya Cumhuriyeti Makedonya’da yaşayan herkesin bir ulus devletidir.
