Ioan. De salas, gvmielensis, e provincia castellana, societatis iesv
Yüklə 18,48 Mb.
|
|
vita tam lex æterna, quàm naturalis puniunt ali- qua delicta, præcipiendo principibus, & iudicibus & aliis ministris, vt ea puniāt, & in super lex æter- na multa punit executiuè, quia ob eius, & aliarum legum violationẽ, multos punit Deus in hac vita. Sumendo autem permissionem, pro eo quod est, nec præcipere, nec prohibere, clarum est legẽ na- turalem multa permittere non solùm indifferen- tia, sed etiam bona. Quod verò ait D. Thomas art. 2. ex Aristotele 5. eth. cap. 1. & 2. præcipi à lege om- nes actus virtutum, non intelligitur, quòd actu præcipiat, sed quòd possit præcipere: saltem enim lex æterna, & positiua Dei potest quemcumque actum, & quantumcúmque difficilem præcipere: imò & leges humanæ quando esset necessarium ad commune bonum, & in eo euentu etiam pos- sunt indifferentes pręcipere, imò in multis casibus eos præcipiunt, & in aliis prohibent, quia sunt ne- cessarij, vel obstant bono communi. Addit autem D. Thomas illos omnes actus, (quantùm ad præsens pertinet) indifferentes dici posse, qui sunt vel parum boni, vel parum mali, scilicet in ordine ad communitatem, & ideo lex humana eos nec præcipit, nec prohibet, quamuis diuina, & naturalis omnes actus malos prohibeat, & sic omnia peccata etiam venialia esse verè, pro- priè, & simpliciter contra legem diximus in tract. de peccatis. Bona eriam aliqua, etiamsi in se sint maxima, non pręcipiuntur à lege humana propter magnam eorum difficultatem, & quia nō sunt ne- cessaria ad bonum commune, vt quòd iste sit re- ligiosus, &c. De lege autem diuina positiua veteri, certum est multa puniuisse, præcipiẽdo iudicibus, aut populo, aliisve, vt eam inferrent, & reis vteam sustinerent, & taxando ipsam pœnam: lex autem noua licet iudicibus præcipiat, vt pœnam impo- nant, & inferant, & reis vt eam ferant, tamen nul- lam pœnam in hac vita taxauit, aut designauit, quæ sine interuentu iudicum, vel Principum, aut legum humanarum incurreretur, vt in materia de irregularitate, & censuris tractatur, contra eos, qui docuerunt, aliquam excommunicationem, vel ir- regularitatem, iure positiuo diuinę legis nouæ in- curri.
Dubitabis, an punire sine vlla culpa propriè dicta, sit effectus legis, vt cum in ciuitate, vel re- ligione sunt aliqua statuta, obligantia ad solam pœnam. Aliqui dicunt talia statuta non esse pro- priè leges, cùm ea obligatio oriatur ex pacto, & conuentione, quam subditi cum superioribus fe- cerunt in ingressu religionis. Sed meliùs dicit Azor, lib. 5. cap. 2. quæst. vlt. & Valentia, disp. 7. qu. 2. puncto 2. esse verè, & propriè leges, quia sunt verè præcepta superioris, in perpetuum obligan- tia ad pœnam latè dictam, quam etiam sine vllo pacto cum subditis inito imponere possunt.
------------------------------------------------------------ Vtrùm præter illos actus, seu effectus à D. Thoma nu- meratos, sint alij. enumerationem factam à D. Tho- ma cum Isidoro, & Modestino, ex- actam non esse: probatur: nam obli- gatio est effectus legis: similiter ab- rogatio seu reuocatio alterius legis, inhabilitatio personæ ad aliquid, irritatio, vel annulatio cōtra- ctus, vel alterius actus: item remuneratio: nam ad legislatores, & leges pertinet, remunerare opera studiosa: vt docent Plato 9. de legib. cum eóque, & Solone Cicero epist. ad Marcum Brutum, Isido- rus 5. Etym. cap. 19. transumptiuè cap. omnis, dist. 3. Vlpianus, lib. 1. ff. de iust. & iure, imò legislator debet honorare, & laudare bonos, vt ibidem ait Plato, & bona consilia dare, vt superius vidimus: ergo aliqui sunt effectus legis præter numeratos à D. Thoma. Propter hæc aliqui prædictis effectibus alios addunt, dicuntq́ue D. Thomam, Modestinum, & Isidorum, non intendisse omnes effectus referre, sed præcipuos, & frequentiores. Alij censent se- cundùm D. Thomam & veritatem, enumeratio- nem esse sufficientem, quia, vt ait D. Thom. actus humani vel sunt valdè boni, scilicet ad bonũ com- mune, & sic præcipiuntur: vel valdè mali, & sic prohibentur: vel indifferentes, aut nec valdè boni nec valdè mali, & sic permittuntur quibus addi- tur quartus effectus, scilicet, punire, tamquam necessarius ad efficaciam legis, scilicet, vt inuiola- biliter obseruetur. Alij hanc sufficiẽtiam hoc mo- do deducunt: In legislatore est duplex potestas, altera directiua per simplicem præceptionem, vel prohibitionem, & ad hanc pertinent duo priores effectus, scilicet, præcipere, & prohibere: altera est coactiua per pœnam, & ad hanc pertinet, punire, quando expedit, & permittere, seu non punire, quando expedit permittere. Ego existimo omnes alios effectus, si qui sunt, ad illos quatuor reduci: obligatio enim ex illis im- mediatè oritur. De remuneratione varij sunt mo- di dicendi: nam Cōstātius Rogerius in præfatione lib. de potẽtia legis, n. 8. pręter illas quatuor virtu- tes legis, positas à Modestino, ponit quintā con- sultiuam, quamuis num. 12. dicat aliquando præ- ceptum sapere naturam consilij, & melius dixis- set consilium sapere naturam præcepti. Deinde Castro, licèt illos de lege ca. 1. ex Modestino qua- tuor illos effectus, seu potestates, & virtutes legis numerauerit: tamen ca. 9. ait adiiciendā esse quin- tam, potestatem scilicet remunerandi, & carpit<-P> @@0@ @@1@ bus dixerit, nullam esse legem, in qua aliquid ex illis quatuor à Modestino expressis, aut aliquid æquipollens non inueniatur. Quamuis addat Ca- stro in Modestini fauorem dici posse, illum, etsi hanc legis potestatem apertis verbis non expres- serit, eam tamen apertè innuisse, cùm dixit, legis
tium, respondet, præmiare posse ad priuatam per- sonam pertinere, ideo non esse actum legis, sicut punire quod requirit. Superioris auctoritatem. Isi- dorus autem sub permissione remunerationem comprehendisse videtur, cùm exemplum permis- sionis posuit, vt vir fortis petat præmium, id est, permittatur præmium petere: aut sub punitione, cùm dixit legis præmio, aut pæna vita moderatur humana. Alij dicunt remunerationem trifariam posse lege præscribi, aut concedendo facultatem, vt studiosi præmium petant: & hac ratione sub permissione contineri: aut iubendo, vt ad certum Reipubl. honorem & dignitatem non nisi strenui milites, verbi gratia, ascendant: & tunc ad impe- rium pertinere, aut denique prohibendo aliis, ne impediant præmij petitionem, & sic ad prohibi- tionem spectare. Sed certè primus modus nec ad legem, nec ad potestatem publicam per se perti- net, cùm à priuato etiam fieri possit, vt ait D. Tho- mas in illa solutione tertij argumenti. Dici etiam posset, remunerationem non numerari, quia rarò in lege humana ponitur, nam si legislator omnia bona remuneraret, citò ærarium exhauriretur: & hominis ad petendum præmium, sine lege sunt satis propensi. Ad argumentum de consilio respondet D. Tho- mas art. 2. ad secundum, & Azor lib. 5. cap. 5. quæst. 5. non esse per se actum legis, nec legislatoris, quia non requirit per se potestatem publicam, cùm à quolibet dari possit, quo pacto simplex permissio etiam excludi potest, quia etiam à priuatis perso- nis fieri potest. Accursius, & Azor suprà aliter re- spondent, nimirùm cōsilium ad permissionem re- duci, quæ ad solam potestatem publicam pertinet dupliciter: primò obligando subditos ne impe- diant illum, cui aliquid à Superiore permittitur: secundò permittendo voluntariè, nam qui non est Superior, necessitate quadam permittit, quia non potest præcipere, nec prohibere, nec impedi- re nec punire. Superior autem permittit volunta- riè, quia possit præcipere, prohibere, impedire, vel punire: sed non facit. Ad argumentum de abrogatione, seu reuoca- tione prioris legis respondeo, interdum non per-<-P>@@ puram ablationem legis. Si autem fit ponendo nouam legem, illa præcipiendo, prohibendo, per- mittendo, vel puniendo, aliā abrogat legem: verbi gratia, si præcipiat, ne deinceps puniātur, qui prio- rem legem non seruauerint. Ad argumentum de irritatione respondent ali- qui, irritationem sub prohibitione contineri: quia quoties lex simpliciter prohibet contractum, vel alium actum, censetur illum irritare l. nō dubium, C. de legib. sed in disputatione de lege irritante, ostendemus id non esse generaliter verum: multa enim fieri prohibentur, quæ facta tenent, cap. ad apostolicam, de statu regul. vbi glossa id confirmat ex cap. nos nouimus, 18. quæst. 1. & cap. si vir, 27. dist. & cap. viduam, 2. quæst. 7. & licet omnis actus simpliciter prohibitus, esset irritus, quia id vult le- gislator, tamen posset sine irritatione prohibere, & ita sæpe factum est: ergo isti effectus essent di- stinguendi, maximè cùm horum irritatio posset dari absque prohibitione. Alij dicunt, irritationẽ reduci ad punitionem, quia sæpe in pœnam fit, sed non placet, quia sæpe etiam fit non in pænam. Alij dicunt non esse effectum legis, sed legislato- ris, quamuis sæpe legi adiũctus sit. Sed meliùs di- citur, esse effectum legis, & reduci ad prohibitio- nem, quia eo ipso quod irritatur cōtractus matri- monij, vel alius, consequenter prohibetur homo ea facere, quæ si fiant contractu non valente illi- cita erunt: idem est de legibus inhabilitantibus, & simile quid dici potest de legibus concedentibus præscriptionem, habilitatẽ, & similia: consequen- ter enim aliquos actus hominum prohibent, vel præcipiunt, ideo pręscriptio, & alij actus seu effe- ctus legis ad illos quatuor reducuntur. Imò tres illorum ad præceptionem reduci pos- sunt, quia prohibitio est præceptum negatiuum, & permissio, quatenus est actus legis, aliquā pro- hibitionem vel præceptionem importat, vt etiam punitio iuxta superius dicta: de obligatione etiam constat, totam ad præceptum aliquod reduci, & si in rigore loquamur de effectibus legis, illa est primus, & immediatus effectus legis, quoniam præceptio, & prohibitio, in quibus permissio, & punitio continentur, ad essentiam legis pertinent. Ex quibus colligitur, triplicem esse permissio- nem. Prima malorum, ob vitanda maiora mala, sic permittuntur meretrices, mendacia, & alia huius- modi, glossa ca. fin. distinct. 3. secunda, rerum quæ nunquam fuerunt illicitę, vt secundæ nuptiæ: ter- tia, rei quæ olim fuit illicita, sed modo cōceditur, & sic licita, vt contrahere cum consanguinea in quinto gradu.
@@0@ @@1@ #(IMAGE)
#(IMAGE)
stę cum D. Thoma in hac quæst. 93. Valentia disp. 7. quæst. 3. Alensis 3. parte quæst. 26. Turrecremata cap. omnes leges, dist. 1. Sotus 1. iust. quæst. 3. Say- rus 3. thesauri, cap. 2. nu. 2. & sequentibus, Antoninus 1. part. tit. 11. cap. 1. §. 4. & tit. 12. cap. 1. §. 1. & 2. Viualdus 4. part. candelab. cap. 3. Radanus tom. 2. controuers. 20. art. 1. Sylue- ster, Angelus, Tabienna, Armilla & alij summistæ, verbo lex. Nos aliqua diximus disput. 1. sect. 6. & disp. 2. sect. 1. sed hic alia addenda sunt. ------------------------------------------------------------ Quid sit in Deo lex æterna, qua gubernat creaturas, & an ea lex sit multiplex secundùm rationem. tionales, & irrationales gubernat, est dictamen Dei de conuenientia, ne- cessitatem aliquam inferendi creatu- ris, acceptatum, vel approbatum ali- quomodo per voluntatem ipsius, seu est ipsa vo- luntas Dei tali dictamini conformis iuxta ea, quæ diximus disp. 1. sect. 6. quibus consonat Antoni- nus suprà dicens lex æterna est sapientissima ratio
stum cap. 27. cum ait, Legem æternam esse rationem, vel voluntatem Dei, quæ rerum ordinem seruari iubet, perturbari vetat, & 1. de liber. arbit. cap. 6. cùm ait esse rationem summam in Deo, cui semper obtemperan- dum est. Similia dicit Cicero 1. & 2. de legib. ex quibus sumpsit D. Thomas hic art. 1. dicens esse ra- tionem diuinæ sapientiæ, quatenus est directiua omnium actuum, & motionum, scilicet, cum quadam necessita- te, & obligatione: ratio enim consultiua, non est in Deo lex, nisi valde metaphoricè, seu analogicè, & impropriè: quæ necessitas indicatur Sap. 8. vt no- tat Valentia suprà puncto 1. in illa particula, forti- ter, cùm dicitur attingere à fine vsque ad finem forti- ter. Additur verò, & disponit omnia suauiter, quia creaturas irrationales obligat, & necessitat physi-<-P>@@ <-P>cè, vt earum natura postulat, rationales verò mo- raliter tantùm, quia scilicet, vt non peccent, neces- se est conformare se æternæ legi: nam accommo- dare se naturis rerum suauitas quædam est, in illa autem necessitate naturali accommodat se Deus naturis rerum expertium rationis, quia dirigit eas ad fines suos per media proportionata, & idem seruat Deus in necessitate morali, quam sua lege creaturis rationalibus imponit. Quia verò neces- sitas naturalis non est propriè obligatio, nec les æterna Dei, quatenus regit creaturas irrationales, est propriè lex, quia lex propriè dicta vim habet obligandi propriè. De lege æterna, qua Deus irra- tionalia gubernat, intelligitur communiter id Prouerb. 8. Quando certa lege & gyro vallabat abys-
sed alij nomine legis ibi intelligũt inclinationem inditam aquæ, vt explicat Antoninus suprà: post- quam enim dixit cuilibet creaturæ dedit legem, seu præceptum, quod seruat secundùm illud Pro- uerb. 8. Quando certa lege, &c. & legem ponebat aquis, & Psal. 148. præceptum posuit, &c. adiungit, non est
Vazquez q. 91. art. 1. vt retulimus disp. 2. sect. 1. Vnde patet, in Deo esse duas leges æternas ra- tione distinctas: vnam propriè dictam, & propriè obligantem, qua regit creaturas ratione præditas: aliam impropriè dictam & impropriè obligātem, qua regit reliquas creaturas, & quælibet ipsarum est multiplex secundùm modum nostrum intelli- gendi, quia in Deo sunt multa dictamina ratione distincta de conuenientia necessitādi physicè, vel moraliter, hominem, angelũ, ignem, equum, &c. ad hoc, vel illud, quæ dictamina sunt: nihil inuo- luunt fictum, sed relationes reales transcendenta- les ad varia obiecta. Et in Deo esse varias leges ra- tione distinctas planè colligitur ex Augustino 9. ciuit. cap. 22. vbi sic scribit. Aliud est temporalibus temporalia, & mutabilibus mutabilia coniectare, eisque temporalem & mutabilem modum suæ voluntatis inse- rere, quod dæmonibus certa ratione permissum est: aliud autem in æternis, atque incommutabilibus Dei legibus, quæ in eius sapientia viuunt, mutationes temporum per- uidere, Deí voluntatem quæ tam certissima, quàm<-P> @@0@ @@1@ ponit in Deo plures leges ratione distinctas, & per varios respectus constitutas. Nec obstant D. Tho- mas art. 1. ad primum, Cōradus, ibi Sotus 1. iustit. quæst. 3. art. 2. in fin. qui dicunt, licet in Deo sint plures ideæ secundùm rationem, non tamen esse plures leges æternas, & sic de rationibus idealibus explicant Augustinum lib. 83. qq. quæst. 40. dicen- tem, quòd Deus singula fecit propriis rationibus. Dico enim, quidquid sit de aliis, Sotum velle, quòd li- cet ideæ multiplicentur ex parte creaturarum, quę illis fiunt, non tamen leges ex parte creaturarum, quibus imponuntur, nam eadem lex imponitur multis, nō tamen eadem idea, & forma fiunt mul- ta saltem specie diuersa: non tamen negat D. Tho- mas esse diuersas leges iuxta diuersitatem eorum quæ imperantur creaturis rationalibus, vel irra- tionalibus: ex quibus intelligitur legem æternam non re, sed ratione tantùm differre à diuina proui- dentia, vt ait D. Thomas quæst. 93. art. 5. & Rada- nus tom. 1. controu. 20. art. 1. ratio enim & mens, seu voluntas diuina, quatenus res in suos fines or- dinat per media, dicitur prouidentia: quatenus ve- rò aliquā necessitatẽ illis imponit, appellatur lex. ------------------------------------------------------------ Vtrùm actiones diuinæ etiam necessariæ, quales sunt productiones diuinarum personarum, æternæ legi iubiaceant. quibus producunrur personæ diui- næ, non subiacent legi æternæ. D. Thomas ar. 4. Conradus ibi, Medina ibi §. sed dubitatur, Valentia dispu. 7. quæst. 3. punct. 3. de lege positiua patet, quoniam nemo sibi ipsi legem imponit, vt notat Caietanus eodem art. 1. & quia lex positiua est libera, à libe- ro autem non pendet, quod est omninò necessa- rium. De naturali etiam probatur, quia necessitas, quæ est in prædictis actionibus, oritur ex ipsa na- tura Dei, non ex dictamine, vel volitione aliqua Dei, maximè si priùs ratione est productio Verbi, quàm volitio producendi illud, & quasi amor es- sentialis, vt docuimus in materia de Trinitate, & Medina hac quæst. 93. art. 1. in fine. Dico secundò, neque actiones Dei liberæ sunt proprię subiectæ legi æternæ Dei, ita tenẽt Alẽsis, Sotus posteà referendi, Medina, Valentia, cōmu- niter recentiores: & probat Valentia suprà, quia lex & regula à regulato distingui debet: dictamen autem diuinum nō distinguitur à voluntate diui- na, ergo non est lex, aut regula actionum ipsius. Addit Valentia, si quis aliter accipiat rationem re- gulæ, & legis: quæstio hęc non erit nisi de nomine & omninò non expediet ita loqui, vt personæ di- uinæ dicantur subiectæ legi æternæ, quamquam video impropriè etiam dici solere, quòd Deus promissionibus suis imponat sibi legem, sese obli- gat. Verùm eiusmodi locutiones non sunt exten- dendæ vltra id, quod consuetus modus loquendi doctorum permittit. Hęc ille, cui consonat Medi- na suprà, dicens rationem Dei posse dici legem re- spectu actionum liberarum Dei, minùs impropriè quàm naturalium seu necessariarũ. cum aliqua ta- men improprietate, quia diuina voluntas ex se<-P>@@ <-P>est rectissima imò & ipsa rectitudo, licet concedi possit diuinam sapientiā esse rationem diuinæ vo- Yüklə 18,48 Mb. Dostları ilə paylaş:
|