Ioan. De salas, gvmielensis, e provincia castellana, societatis iesv
Yüklə 18,48 Mb.
|
|
Paulus respondet, vsum aquæ personālem ad hæ- redes Caij quasi vsuarij transmitti non oportere.
------------------------------------------------------------ An priuilegium datum ei, qui factus est ciuis, eo pacto ne munera subeat, nec onera sustineat, seruandum sit. ca. peruenit de immun. Eccles. ait, ser- uari debere, quia est priuilegium ex contractu ortum: & hoc priuilegium potest princeps concedere etiam nihil minuendo<-P>@@
cẽtum quotānis soluere cōsueuit, & princeps ali- quẽ eximit, ad quem pertinebant, decem adhuc ci- uitas tenetur, cẽtum soluere. At inferior magistra- tus licet aliquem possit eximere, non tamen cum detrimento ciuitatis, vt si Titio soluenti, decem priuilegium nihil soluendi concedat, iure non potest à ciuitate, centum exigere sed tantùm no- naginta; Syluester priuilegium, quæst. 9. ex Bart. & Panormitano: sed vellem videre, in quo funde- tur ista magistratuum potestas.
------------------------------------------------------------ Quibus modis finiatur, vel tollatur priuilegium absque abrogatione. sinit defectu subiecti, vel causæ con- seruantis, interdum verò actionibus contrariis: ita in priuilegiis dicẽdum est. Desinunt autem sponte sua, & sine contrario quatuor modis. Primò per lapsum temporis, pro quo priuilegium concessum est, l. quoties, C. de precibus imperatori offerendis, de quo modo Panorm. cap. cum accessissent de const. & alij ibi. Secundò per lapsum cōditionis, sub qua concessum est, vt si datum est ad vitam alterius, qui iam defunctus est: & iste modus quadam tenus ratione etiam dici potest per lapsum temporis: de hoc Couar. 3. variar. cap. 15. Molina tract. 2. iust. disp. 298. in his duabus causis deest etiam causa efficiens, cōseruans scilicet voluntas priuilegian- tis, qui pro certo, & designato tempore, vel solùm quandiu cōditio certa duraret, voluit priuilegium durare. Ad hos duos modos reducitur ille, quem postea ponemus per vsum totalem priuilegij. Ter- tiò cessante causa finali propter quā principaliter, vel omninò datum est, vt si priuilegium incipiat esse ei pernitiosum, in cuius bonum est datum, Panor. suprà ex cap. suggestum de decimis. Azor lib. 5. capite 22. quæst. 14. ex cap. cessante de ap- pell. & cap. quòd per nouale de verb. sign. & ex re- gula iuris. Quod in gratiam alicui conceditur, non est
ducitur, quoties in materia, vel rebus tanta mu- tatio facta est, vt priuilegium desinat esse iustum. Quartò ad desitionem subiecti, cui veluti in hæret priuilegium reg. priuilegium de reg. iur. in 6. quos modos, Sectione 2. circa diuisionem priuilegij in temporale, & perpetuum, & Sect. 11. satis expli- cuimus.
Per actionem autem contrariam desinit priui- legiũ duobus modis: Primò per actionem intrin- secā, scilicet renũtiationem, quia priuilegiatus pri- uilegio renuntiat, vel per vsum eius completum & totalem, vel per non vsum, vel per vsum con- trarium, vel per abusum: in omnibus enim his euentibus moraliter, & latè loquendo est actio contraria destructiua priuilegij: nam etiam omis- sio actio appellari solet. Secundò per abrogatio- nem. De modo desinendi per abrogationem Sect. 14. 1. argum. de aliis verò hîc dicemus. Ad modum desinendi per vsum completum, & totalem perti- net, quod dicunt aliqui, priuilegium interdum fi- niri, & amitti per vnum actum, videlicet quia ad vnum tantùm actum datum est: de hoc tractat Felinus cap. 2. de treuga & pace. Nauarr. ca. placuit<-P> @@0@ @@1@ Rochus de iure patronatus, verbo honorificum, quæst. 10. qui variis distinctionibus vtuntur, & in summa Felinus & Azor dicunt in odiosis, & li- tigiosis ac pœnalibus priuilegium finiri vnica actione, nō autem in fauorabilibus. Sic etiam Bart. l. vltima, ff. de const. principum dixit, priuilegium ad agendum in iudicio finiri vnico iudicio: ad ex- cipiendum verò esse perpetuum. Sed quamuis ex materiis priuilegiorum nonnulla coniectura fiat; existimo tamen nullam regulam sumptam ex materia esse generalem, sed verba priuilegij spe- ctanda esse: nam in omni materia potest dari ad vnicum actum, vel ad plures, vel ad operandum simpliciter, aut cum limitatione. Vide disp. de dispens. Sect. 21. Sed in certis casibus, sic sentire debemus. Dotis promissio pro primis tantùm nuptiis intelligitur, Felinus, & Azor suprà, ex l. dotis promissio, ff. de iure dotium, & ex eo quod habeatur in l. boues, ff. de verb. Signif. hoc sermone, dum nupta erat, pri- mæ nuptię significātur. Cum datur facultas alicui, vt duo simul beneficia obtinere queat, ad duo tā- tùm prima protenditur, ca. non potest de prębend. in 6. Cum datur facultas, vt veniat in vrbem is, qui publicè proscriptus est, semel tantùm venire potest. Bart. l. 1. ff. ad l. Iuliam de adulteriis: pote- stas arbitrio data in compromisso de prorogando termino compromissi, in prima prorogatione de- sinit. Potestas ingrediẽdi in cœnobium sanctimo- nialiũ primo ingressu finitur, Azor suprà: Facultas data patrono layco, qua possit postquam vnum clericum nominauit, alium nominare, vno actu finitur ex cap. quod autem de iure patron. Calder. consil. 16. de iure patron. Felin. ca. omnes leges de treuga & pace. At si alicui sit data facultas confes- sarium eligendi, vno actu extinguitur secundùm Palud. 4. d. 17. quæst. 3. & Nauar. quamuis opposi- tum senserit Felinus, sed secundùm Azor Felinus, intelligit de simplici facultate sine priuilegio, quæ datur alicui, vt confiteatur cui voluerit. Nauarrus verò de facultate in modum & formu- lam priuilegij: & ita vterque verum docet; sed de hoc latè agunt Suarez, & alij, vt & nos egimus in materia de pœnitentia. Facultates legendi libros prohibitos, edendi cibos illicitos, & dicendi Missā in domo priuata, vno actu non finiuntur. Quando res natura sua, vel more postulat iterationem, facultas illam faciendi vno actu non finitur, vt si testaror percipiat hæredi vestire, vel alere viduam, non sufficit semel vestire: siquis legauerit alimẽta vxori Titij, intelligitur etiā legasse secundæ vxori; secus si Titius vxori suæ: nam intelligitur legatum tantummodo reliquisse vxori, quam tunc habebat siquis instituat posthumum, intelligitur instituisse plures, si fuerint. Si testator reliquit domũ suam, vt in ea habitaret filia sua vidua, intelligitur etimasi posteà nupta secũdò in viduitatem deuenerit. Hęc Felin. & Azor addẽs, Si facultas data sit ad certum tempus, non finitur in primo facto intra illud tẽ- pus, vt si relinquitur vsusfructus alicui, dum vixe- rit. Si data fuerit facultas eundi, & redeundi, dum pax & concordia inter aliquos sit, vel procuratori, vt appellet, dum lis non componitur, nec dirimi- tur: vel vt diuinis officiis interesse queat tempore interdicti, non finitur vno actu. Facultas data Pa- tribus Concilij generalis de eligendo loco, in quo Concilium celebratur, prima electione finitur. Si-<-P>@@ <-P>quis emit fructus, qui ex prædio aliquo percipiũ- tur, intelligitur emisse primos tantùm, Bald. quẽ se- quitur Felin. suprà. Potestas data arbitrandi sense- tur data ad semel, Felin. Si testator instituit, vt eleemosyna erogaretur in die S. Laurentij, semel tantùm danda est, Felin. cum Bartol. Facultas data monacho, vt possit procurator esse, prima procu- ratione extinguitur, vt & facultas data, vt quis ab- esse à loco possit. Si promitto dare in Kalendis, intelligitur de proximè venturis: si princeps con- ferat priuilegium tibi & hæredi, in primo hærede extinguitur, Felin. si promitto me molendinum reparaturum, intelligitur semel tantùm. Si Episco- pus priuilegium habeat, cùm primùm possessio- nem nactus est Ecclesiæ, nominandi vnum in ca- nonicum instituẽdum, & nominauerit vnum, qui institutus est, sed posteà canonicatum deposuit, iure priuilegij alterum nominare nequit: locator, qui tacitè censetur iterum locasse, quoniam con- ductorem scienter in re con ducta reliquit: intelli- gitur locasse iterum sub iisdem conditionibus, sed semel tantùm sensetur locationem renouasse, Fe- lin. cùm Panorm. Princeps promisit premium ei, qui vexillum hostibus eripuerit, creditur promisis- se ei, qui primus vexillum detraxerit hostibus. Ti- tius promittit iudici se hoc, aut aliud exhibiturum illi, putatur promisisse, semel tātùm exhibiturum. Promitto me daturum tibi quidquid iactu retis cepero, intelligitur de primo iactu. Hæc omnia Felinus, & Azor suprà. ------------------------------------------------------------ amittatur. firmatiuis, regula est; amitti non vsu continua- to per decennium, l. 1. ff. de nundinis. Vbi ciuitas priuilegium de nundinis faciendis amittit, si per decennium eo non vtatur, & ibi id obseruant Bar. & alij: & in l. falso, C. de diuersis rescriptis. Vbi Ia- son idem tenet citans glossam, Cynum, Salicetum, Bart. Panorm. & alios iuris ciuilis, & canonici in- terpretes, glossa, Innoc. Panorm. & alij cap. cum accessissent deconst. quia ita statutum est iure cō- muni, & priuilegia præter id, quod expressè con- cedunt, in reliquis sensentur dari secundùm ius commune. Congruentia eadem est, quæ aliarum præscriptionum, vt sicut dominia, ita etiam facul- tates, priuilegia & alia iura certa sint. Obiicies, quia lex permittẽs aliquid facere, non tollitur per non vsum sine actu contrario, vt infrà videbimus, & sentit Panorm. cap. penul. de vita, & honest. cler. & attingit Molina tract. 2. de iust. disp. 513. in fine: ergo idem dicendum de priuilegio. Respōdeo, priuilegium non amitti per non vsum merè negatiuum, sed priuatiuum, idest, si nũquam occurrat occasio, & facultas vtendi priuilegio: & ideò non reducatur ad opus, non amittitur, Vazq. d. 277. num. 54. Item si occurrat occasio vtendi priuilegio, & pręter impotentiam moralem omit- tatur, etiam est negatio, quæ non tollit priuilegiũ. At verò si in occasionibus, pro quib. datur priuile- gium, sciens, & potens aliquis eo non vtatur per decẽnium, tunc amittitur, gloss. Cynus, & Salicet: & alij illa, l. 1. ff. de nundinis, Iason suprà, glos. Pan. & Felin. d. cap. cum accessissent, Azor lib. 5. cap. 22.<-P> @@0@ @@1@ tati concessum est priuilegium scholasticos ad gradus magistri, vel Doctoris promouendi, ea verò ciuitas per decennium neminem promouit, quia nullus promoueri voluit, priuilegium non amittere, nisi causam dederit, vt scholastici alibi promouerentur. Item si dominus per multos an- nos ciuibus sibi subiectis onus non imposuerit, quod priuilegio poterat, priuilegium non amitte- re, si nulla occasio se dedit id faciendi. Idem de ci- uitate habente priuilegium imponendi onus po- pulis sibi subiectis: & de Ecclesia, Episcopo, collegio, monasterio non vtente sua iurisdictio- ne, facultate, vel priuilegio, quia numquam vtẽdi occurrit occasio: similiter legẽ quę de hermaphro- ditis quicquam cōstituit, si per multos annos her- maphroditus non fuit, vim nō amittere; secus si se occasio obtulit: nam talem non vsum credo etiam sufficere ad reuocandam legem affirmatiuam, vt & Azor ibidem satis indicat. An verò hoc procedat tantùm in foro externo, an etiam in conscientia, quando priuilegiatus re- uera non omittit vsum priuilegij, quia illi renun- tiat, sed ob alias causas. Respondeo, in conscientia non est improbabile amittere: cur enim pręsertim cùm de hoc non habeamus ius canonicum, quod per se respicit conscientiam, vt si quis habet pri- uilegium comedendi lacticinia diebus prohibi- tis, & ex deuotione continuò per decennium illo non vtitur, semper tamen cum intentione retinẽdi illud, certè videtur verosimile in conscientia non amitti, quia quoad hoc Pontifices non declararũt mentem suam, & ille non meretur amittere priui- legium, cùm opus consilij faciat. Nihilominus, quia hæc amissio est per modum pręscriptionis, quæ tollit verũ titulum in consciẽ- tia, etiam sine culpa priùs habentis ius, vel domi- nium: probabilius est in foro etiam conscientiæ amitti, præsertim in rebus, quæ pertinent ad iusti- tiam, & dant ius contra alium: in quo etiam leges ciuiles habent effectum in foro conscientiæ: præ- sertim quia vbi deest ius canonicum, & non con- tradicit ciuili, vtimur ciuili in omni simili mate- ria, etiam canonica: quapropter in illo exemplo & similibus cōsulerem semper interrumpere præ- scriptionem, seu non vsum, quamuis ibi sit maior probabilitas, quòd non amittitur priuilegium ex præsumpta voluntate principis. Aduerto etiam ex Panorm. suprà, illud tempus debere esse maius, si Ecclesia est, quæ propter non vsum perdit priuile- gium, vt patebit etiam ex puncto sequenti. Per contrarium vsum præcipuè amittuntur ipso facto priuilegia negatiua, concedentia omittere aliquid, quod aliàs erat necessarium: nam tunc id facere est contrarium priuilegio. Vnde necessa- rium est, vt id fiat eo tempore, & in ea occasione pro qua datum erat priuilegium: & hîc modus amissionis etiam est certus, ex cap. porrò, & ca. re- cepimus de priuileg. nec mirum, nam etiam lex tollitur per actus contrarios. Et communiter dici- tur, vel priuilegium est priuatum singularis perso- næ, vel alicuius communitatis; concessum in gra- tiam communitatis, quamuis eo vtantur singuli. Prius quidem amittitur, per vnum actum contra- rium, quia ita dici videtur, in cap. cum accessissent de const. ibi, nisi postea canonici contrauenerint, ali- quem eligendo: & ita expendunt ibi glossa, & Pan. num. 7. Posterius verò non amittitur per vnum,<-P>@@ <-P>nec per plures actus contrarios, sed per legitimum tempus præscriptionis, in quo talis contradictio durat, ca. si de terra, ca. accedentibus, de priuilegiis. Ratio differentiæ assignatur, quia particularis per- sona potest renuntiare priuilegio sibi concesso, quod tacitè facit per vnum actum cōtrarium: vnus autem actus renuntiationis sufficit ad amittẽdum priuilegium, & in moralibus tacitum, & expres- sum æquiparantur. At verò singulares personæ communitatis non possunt renuntiare iuri totius communitatis, ideò per singulares actus earum numquam amittitur per modum renuntiationis: vt ergo amittatur, necessaria est legitima præscri- ptio in contrarium, quæ contra Ecclesias est qua- draginta annorum, contra alios decem, vel pluriũ iuxta peculiaria priuilegia, quæ de hoc esse solent: quæ ratio optimè probat hanc secundam partem: sed circa priorem partem rationis aduertendum necesse est, si tota communitas per modum vnius corporis renuntiet priuilegio, amittere illud, quia iam non singulares personæ vt sic, sed vniuersitas ipsa renuntiat. Quod est indubitatum, si renuntia- tio sit expressa, & formalis: idem autem sequitur, si sit tacita & implicita: quia tacitum & expres- sum in iure æquiparantur, l. cum quid, ff. si certum petatur, & ita aduertit expressè Panormitanus suprà. Prima autem conditio, vt renuntiatio hęc vali- da sit, est, vt quis possit explicitè suo priuilegio re- nuntiare, quia si non potest explicitè, multominus implicitè. Secunda, vt sciens, & videns operetur contra priuilegium: nam hæc amissio pendet ex voluntate, cùm sit per virtualem renuntiationem: ignorantia autem tollit voluntatem. Tertia, vt fiat sine protestatione, vt notauit Bar. l. 1. C. de his qui spōte munera publica subeunt, li. 10. & Panor. su- prà: quia protestatio excludit voluntatẽ renuntiā- di. Hinc addũt multi, quotiescúmq; ex aliis signis, vel coniecturis sufficienter cōstat, non fecisse ani- mo renuntiandi, non amitti priuilegium, quia po- test præsumptio per contrarias coniecturas vinci, gloss. ca. pro illorum de præbend. & alij citati: vide Bart. l. 1. proximè cit. & in l. vlt. ff. de const. princip. Vltimò, inquit, Panor. in c. cum accesissent, neces- sariũ esse, vt actus sit directè cōtrariùs priuilegio: indicat autem tunc esse directè contrarium, quan- do toti priuilegio repugnat, nam si solum ex parte contradicat, quantum ad illam reuocabit priuile- gium, non quoad alias: vt si quis habeat priuilegiũ non acceptandi munera Reip. & vnum acceptet, non est visus renuntiare libertati suæ quoad alia. Quod videtur definitum, l. voluntariæ, C. de ex- cus. tutor, voluntariæ, inquit, tutelæ munera priuile-
cipere possunt, sed ille probabilis est, quem etiam videtur amplecti Bart. illa l. vlt. ff. de const. princi- pum, vbi aliis quidem verbis, eandem tamen rem docere videtur. Ait, quando priuilegium datur ad actum, vel effectum, qui incontinenti fit, amitti prorsus per actum contrarium, & ita explicat ca- sum, ca. cum accessissent, qui in exemplum deser- uire potest. Quando verò priuilegium habet tra- ctum successiuum, non perditur, inquit, per vnum actum quoad tempus futurum, sed solùm de præ- senti, vt si quis habet priuilegium numquam sol- uendi vectigalia, & semel soluat, non censetur re- nuntiasse priuilegio pro toto tempore, sed solùm quoad illam quantitatem, quam soluit: quæ<-P> @@0@ @@1@ hoc modo nulla ferè esset differentia inter non vsum, & vsum contrarium, & quia illud, cap. cùm accessissent, significat totum priuilegium fuisse amittendum per vnum actum, cùm tamen videre- tur etiam habere tractum successiuum. Quia ta- men materia est fauorabilis, illa declaratio mihi placet, & quia est consentanea rationi: nam totum hoc ius fundatur in tacita renuntiatione: nemò autem præsumitur renuntiare iuri suo amplius quàm eius actus necessariò requirat: ergo qui so- lùm ex parte agit cōtra priuilegium, non pręsumi- tur toti renuntiare, nec pro toto tẽpore, nec est in- conueniens quòd in hoc non sit differentia inter commissionem, & omissionem: erit enim in aliis. Casus autem ca. cùm accessissent, si rectè conside- retur, pertinet ad priuilegium, quod incontinenti habet totum suum effectum, quia erectio dignita- tis alicuius in aliqua Ecclesia est effectus stabilis, & perpetuus. Quomodo autem priuilegium per non vsum amittatur, dixi disp. 19. Sect. 20. Per abusum priuilegium amittitur, cap. vbi ita, 74. d. ca. priuilegij 2. qu. 3. ca. licet de regularibus. An verò amittatur ipso iure, Panorm. d. cap. li- cet, solùm sub disiunctione dicit, vel amittitur, vel auferendum est. Sed alij, vt id explicent, inquirunt, an per abu- sum priuilegium amittatur in se, an verò tantùm in effectu, ita vt per talem abusum nihil operetur, & quis abusus sufficiat: nam potest esse vtendo priuilegio in eo, quod non concedit, vel plusquàm concedit: vel potest esse spe seu occasione priuile- gij aliquid contra iustitiam, vel rationem facere. Dicunt ergo conclusionem ad omnem abusum grauem, & omnem modum amittẽdi priuilegium extendi: nam verba iuris sunt, priuilegium mere- tur amittere, qui concessa sibi abutitur potestate: in quolibet autem ex dictis abusibus inuenitur hoc meritum, tamen ex ipsis verbis constat, non amitti ipso facto ex vi abusus, nisi aliquo casu pe- culiari in iure expresso, vel quando abusus tollit fundamentum, & rationem priuilegij, & tũc amit- titur quantùm ad effectum inde necessariò secu- tũ, & non amplius. Prima generalis pars cōstat ex verbis, & quia hoc est pœna, & non imponitur cũ maiori rigore, quomodo etiam dixit Augustinus ser. 247. de tempore. Iudicio humano meritò ab obtẽ- ta dignitate deiicitur, qui concessa sibi malè vtitur potestate. Prima verò exceptio etiam est clara, quia potuit similem pœnam ipso facto imponere, vt abutens priuilegio eligendi interdum suspenditur ipso iure, ne prima vice, vel pro aliquo tempore possit eligere, ca. 2. de post. prælat. cùm similibus. Altera exceptio habet locum in duobus casibus: primus, quando priuilegiatus vtitur priuilegio vl- tra terminos eius: tunc enim effectus est ipso iure nullus, Syl. priuilegium, quæst. 10. argumento, cap. porrò, & cap. recepimus de priuilegiis, & clarum est, quia actus fit sine legitima potestate, & illa nō est propriè amissio priuilegij, quia ad talem effe- ctum numquam fuit obtentum, & propter illam Yüklə 18,48 Mb. Dostları ilə paylaş:
|