İsa Musayev, Mətləb Əlizadə

6.3.4. Disklərin məntiqi quruluşu 
Diskin formatlaşdırılması. İnformasiyanı diskə yazmaq üçün əvvəlcə disk format-
laşdırılmalıdır. Bu isə o deməkdir ki, disk həm fiziki, həm də məntiqi quruluşa malik 
olmalıdır. Diskin fiziki strukturlaşdırılması onun üzərində konsentrik cığırlar açmaqdan və 
onları cektorlara bölməkdən ibarətdir. 
Çevik diskin məntiqi quruluşu. Maqnit diskinin məntiqi quruluşu dedikdə, 512 
baytlıq həcmə malik olan nömrələnmiş sektorlar məcmusu nəzərdə tutulur. Sektorlar 0-cı 
cığırın 1-ci sektorundan başlayaraq sonuncu cığırın son sektorunadək ardıcıl nömrələnir. 
Sektor – çevik diskdə ünvanlaşdırılmış minimal elementdir. Fayl sektorların tam sayına 
yazılır. Yəni ən kiçik fayl 1 sektor yer tutursa, ən böyük fayl da diskdəki sektorların sayı 
qədər yaddaş zəbt edir. Fayl sektorlara ixtiyari qaydada yazılır. Faylı adına görə tapmaq 
üçün diskdə xüsusi kataloq vardır ki, bu da fayllar barədə verilənlər bazası rolunu oynayır. 
Fayl haqqındakı yazı faylın adından, faylın yazıldığı birinci sektorun ünvanından, 
faylın həcmindən və yaradıldığı tarixdən və vaxtdan ibarətdir. Faylın yerləşdiyi sektorlar 
barədə bitkin informasiya FAT
142
deyilən xüsusi cədvəldə əks etdirilir
143
. Bu cədvəldə 
faylın yerləşdiyi sektorların nömrələri yazılır. Sonuncu nömrədən sonra faylın sonunu 
göstərən işarə yerləşir. Çevik diskdəki verilənlər bazasında və FAT cədvəlində kataloqlar 
üçün 2-ci sektordan 33-cü sektoradək yer ayrılır. 1-ci sektor əməliyyat sisteminin 
yükləyici yazısı üçündür. Fayllar 34-cü sektordan başlayaraq yerləşdirilir.
Formatlaşdırmanın növləri. Disklərin formatlaşdırılmasının 2 növü vardır: tam və 
cəld formatlaşdırma. Tam formatlaşdırma həm fiziki, həm də məntiqi formatlaşdırmanı 
əhatə edir. Tam formatlaşdırma disketdəki informasiyanı pozur. Cəld formatlaşdırma isə 
141
Drag&Drop -götür apar və qoy qalsın 
142
FAT - File Allocation Table – Faylların yerləşmə cədvəli 
143
Windows NT-də FAT32 ilə yanaşı, daha genişimkanlı NTFS adlı fayl sistemindən istifadə edilir.

---

116 
yalnız kök kataloqu və faylların yerləşmə cədvəlini təmizləyir. Bu halda disketdəki 
informasiya pozulmur.