Jahon tarixi

Darsning kirish qismi sifatida bi o’rganiladigan muammoning mohiyatini mazkur muammoni mustaqil ravishda ifodalab va hal qilib berishga yo’naltiruvchi,–birigaqarama –birqarshi mazmundagi ikkita hujjatli ma’lumotdan foydalanish yo’li bilan



mumkin¹.
Yuqorida zikr etilganidek, tarix darslarini boy va samarali tashkil etishning yana bir yo’li muammoliaynanshu va jarayonda didaktik o’yinlardan foy o’qituvchi har bir mavzuga oid ko’rg foydalanishi mumkin ekan, avvalo har bir darsda mavzuning xarakteridan kelib

chiqib, xalqimizning boy pedagogik tajribasiga murojaat qiladi, undan foydalanish imkinoyatini izlaydi.

Biz shu o’rinda dars samaradorli ko’zlashini ham aytib o’tilishi lozi 1. O’tilayotgan mavzudanirishko’zbilan ganbir tanlangan materialni faol idrok qili o’qituvchi bayon qilayotgan material

¹ T. Toshpo’latov, Ya. G’afforov.2002Tarix.45–bet. o’qitish meto

10

11
o’quvchilarni mustaqil fikr ishgayuriti intilishlarinilozim. ta’minlamog’

2. Ajratilgan vaqt ichida o’qituvch bir vaqtda, o’quvchilarni ham albatt ta’minlashi juda muhimdir.

O’qituvchiriali yuzasidandarsshundaymatemuammoli savollar bersinki, mavzuni bayon etish jarayonida o’qu tahlil eta olsin. Buning orqasidan mumkin bo’ladi. O’qituvchiumutmyaslignabi rk sinf jamoasi va har bir o’quvchining bo’lishi zarur hisoblanadi.

3. 
   Endilikda darsda uzoqdan –uzoq vaqt sarflab o’q
   

aniqlash va baholash, bilimlarni bayon etish va mustahkamlashda ishtirokini cheklab qo’yish hollari o’quvchilartajribafaolligiishlvairilozishgam.Busole navbatida o’quvchi avvaldan olganlarni bi mustahkamlaydi, muammoli ta’lim tizi

4. 
   Tarix darslarida muammoli vaziyat
   

mantiqiy fikr yuritishida qunt va irodani tarbiyalash, nutq madaniyatini rivojlantirish, tegishliniamaldatahlil etako’nikmaolishimkonini va beradi.

5. Tarix darslari jarayonida o’quv materia hisobga olinadi va mavzular bir –birini to’ldirib, musta Biz yuqorida sanab o’tgandamuammolijihatlta’r etishning zarurligini ko’rsatadi, mu oshirishning muhim vositasi bo’lib q

Rejamizdan kelib chiqib, pedagogik malakaviy amaliyot tajribalarimiz shuni isbotladiki, dars samaradorligini oshirishning muhi didaktik o’yinli darslar tashkil eti vujudga keltirish katta mas’uliyat v

11

12
Muammoli vaziyatlar yaratilgan dar ahamiyat kasb etadi. Tarix darslari jarayonlarida ahamiyat kasb etishib o’txususidaak.Avvalo,qisma didaktik o’yinli darslaridaktikdasturidatalablarg lozim.

1. 
   Didaktikdarslaro’yinlidasturda –qaydtarbiyaviy, eti rivojlantiruvchi maqsad va vazifalar
   

2. 
   Muhim muammolarga bag’ishlanishi
   

lozim.
3. Barkamol inson shaxsini tarbiyalash tamoyillariga sharqona odob –axloq

normaraiga mos kelishi kerak.

4. 
   O’yin strukturasi–ketlikdamantiqiybo’lishiketmlo
   

4. 
   Mazkur darslarda didaktik tamoyillarga amal qilinishi va eng kam vaqt
   

sarflangan holda ulkan samaraga erishmoq lozim. Quyida biz didaktik o

darslarning tavsifiga qisqacha to’xt O’rta maktab o’quvchilarida ijodi ko’nikmalarini rivojlantirish va o’ malakalarni yangi vaziyatlargabilimlarniqo’llo’z syujetli –rolli o’yinlar muhim ahamayat–rolli k o’yinlar matbuot konferensiyasi bil

o’yindan ham ta’lim jarayonida ko’zlda farq mavjud.

Bu holni didaktikada didaktik o’yi bilan izohlash mumkin. Syujetli –rolli darslardao’yinltabiatva jamiyatdagi muammolar uyg’unlashtiriladi. Tarix shaharga sayohat”, “Aqliy hujum”, “Tayanc usullardan foydalanish mumkin. Shu o hujum” dars usuliga to’xtalsak.

Aqliy hujum biror muammoni yechishda guruh qatnashchilari tomonidan bildirilgan erkin fikr va mulohazalarni to’pla

12

13
kelinadigan eng samarali usuldir. U ijodiy va nostandart fikrlashga o’rg

rivojlantirish mumkin.

“Aqliy hujum”usuliprinsipi juda sodda:
Bir guruh ishtirokchilarni to’plab
qo’yiladi va qatnashchilardan mazkur yechimlarini (fikr, mulohaza) bildir

Mazkur bosqichda ishtirokchilardan hech biri boshqa qatnashuvchilardan g’oyasini, fikrini muhokama qilishi

“Aqliyum”hujsulininingasosiyqo’llashqoidalari:

1. 
   Bildirilgan g’oya va fikrlar muhok
   

2. 
   Bildirilgan har qanday g’oya va fikrlar, ular hisobga olinadi.
   

3. 
   Qancha ko’p g’oya va fikrlar bo’ls
   

4. 
   Bildirilgan g’oya va fikrlarni to’
   

5. 
   G’oya va fikrlarni bildirish uchun Yana shunday ijodiy o’yinli darsla
   

o’qituvchining o’zi ham ijodiy izla ehtiyoji ortadi. Eng asosiysi ta’lim vaziyatlarni hiningo’quvchilo’zaro guruhamkorlikd bilim, ko’nikma va malakalari ijod zamin tayyorlaydigan didaktik o’yinl

Ijodiy o’yinli darslardanyqonuniyat“Tarixi “Qonunlar tarixiga nazar” kabi dar guruhlarga bo’linadi. “Tarixchilar” guruhchalarga nomlar beriladi. Har yangilik kashf etadi. O’quvchilar tomonidan tavs ko’rgazmali qurollarga tayangan hold

13

14