Kalkinma plani

III. KÜLTÜR

a) Mevcut Durum
857. Kültürel alt yapının güçlendirilmesi, kültürel etkinliklerin yaygınlaştırılması, dünya ülkeleri ve özellikle Türk Cumhuriyetleri ve Toplulukları ile kültürel ilişkilerimizin geliştirilmesi, yurt dışındaki tarihi ve kültürel varlıklarımızın tespiti, araştırılması, bakım ve onarımı yönündeki faaliyetlere önem verilmiştir.
858. Kültür alanında nitelikli insangücünün yetiştirilmesi, finansman ihtiyacının karşılanması ve gerekli koordinasyonun sağlanması ile ilgili yetersizlikler devam etmektedir.
859. Ülkemizde yıllardır devam eden terör ve yüksek enflasyon, kültür yapımız üzerinde telafisi güç tahribatlara yol açmış, yardımlaşma duygularını, ahlaki değerleri, inançları ve bütünüyle değerler manzumesini derinden sarsmıştır.
860. Yurtiçi ve yurtdışında bulunan kültür hazinelerimizin gereğince değerlendirilmesine yönelik çalışmalar sürdürülmüş, bu eserlerin tespiti, bakımı, onarımı ve restorasyonu konusunda ilgili kuruluşların katılımı ile 1999 yılında kapsamlı bir çalışma başlatılmıştır.
861. Kütüphane hizmetlerinin daha verimli ve yurt çapında dengeli bir şekilde yaygınlaştırılması için yapılan çalışmalar sonucunda, yerel yönetimlerin de katkılarıyla açılan kütüphanelerle beraber mevcut kütüphane sayısı 1999 yılında 1.368’e, gezici kütüphane sayısı 68’e ulaşmıştır. Kütüphanelerdeki kitap sayısı ise 1998 yılında 13 milyonu aşmıştır. Ancak, kütüphanelerin çağdaş bir yapıya kavuşturulması yönündeki ihtiyaçlar önemini korumaktadır.
862. 1998 yılında 168 müze ve ziyarete açık 525 ören yeri bulunmakta olup, müzelerdeki eser sayısı 2,6 milyondur. Müzelerin güvenliklerinin sağlanması ve çağdaş müzecilik anlayışına uygun hizmet veren kurumlar haline getirilmesi için teknik ve idari yönden güçlendirilmesi ihtiyacı devam etmektedir.
863. 1999 yılında faal kültür merkezlerinin sayısı 40’a ulaşmıştır. Ancak kültür merkezleri ile ilgili işletme ve kadro sorunları devam etmektedir.
864. 1999 yılında yerleşik tiyatro sayısı 29’a ulaşmıştır. Ancak yerleşik tiyatroların yurt çapında yaygınlaştırılması ve yerli eser sayısının artırılması yönündeki çabalar yetersiz kalmıştır. Diğer taraftan, özel tiyatrolara devlet katkısı devam etmektedir.
865. 1999 yılı itibarıyla Devlet Opera ve Bale Müdürlüğü sayısı 9’a ulaşmıştır. Bu alandaki çalışmalarda milli kültür birikimimizden daha çok yararlanılması yönündeki yaklaşım neticesinde, sergilenen eser sayısına paralel olarak yerli eser sayısında da gelişme sağlanmıştır.
866. Telif hakları alanında mevzuat ve denetim yetersizliği nedeniyle fikri haklar gereğince korunamamıştır.
b) Amaçlar, İlkeler ve Politikalar
867. Türk kültür değerlerinin ve mirasının korunması, zenginleştirilmesi ve gelecek nesillere geliştirilerek aktarılması esastır.
868. Milli değerlerin pekişmesi ve güçlü bir şekilde gelecek kuşaklara aktarılması için her kademede verilen eğitimin muhtevasında tarih, sanat ve kültür birikimini ve bilincini geliştirici düzenlemeler yapılacaktır.
869. Anaokullarından başlayarak eğitimin bütün kademelerinde, Türkçe’nin güzel kullanımını gerçekleştirecek müfredat programları uygulanacaktır.
870. Türk dili araştırmalarına önem ve öncelik verilecektir. Türkçe’nin bilim, sanat, ticaret, tele-iletişim ve uluslararası çalışma dili olarak geliştirilmesinin şartları oluşturulacaktır.
871. Türkçe köken bilgisi (etimolojik) sözlük çalışması başlatılacaktır.
872. Türk dili ve kültürünün bütün unsurlarının tespiti ve tasnifi amacıyla, Türkçe konuşulan ülke ve topluluklara yönelik araştırmalara önem verilecek, iktisadi ve kültürel işbirliğinin geliştirilmesi hedefi doğrultusunda, öncelikle Türkçe’nin bütün lehçeleriyle anlaşılabilir ve kullanılabilir olması için çalışmalar yapılacaktır.
873. Başta Türk Cumhuriyetleri ve AB ülkelerinde olmak üzere yurtdışında Türk Kültür Merkezleri açılacak ve Türkiye Türkçesi öğretimi için gerekli imkanlar hazırlanacaktır.
874. Türk kültürünün çevre kültürler için cazibe merkezi haline gelmesi sağlanacak, bu çerçevede Türk Cumhuriyetleri ve toplulukları ile kültürel işbirliği çalışmalarına hız verilecektir.
875. Türk ilim, kültür ve düşünce tarihinin ortaya çıkarılması amacıyla bir araştırma başlatılacaktır.
876. Kültür alanında vakıfların ve kar amacı gütmeyen kurum ve derneklerin desteği artırılacak ve özel sektörün katılımı sağlanacaktır.
877. Yok olmakta olan yerel sanat ve zanaatların korunması, sosyal ve ekonomik fayda sağlanması, bunların yozlaştırılmadan yeniden üretimine ve pazarlanmasına yönelik modellerin araştırılması ve bu konuda yerel inisiyatiflerin yönlendirilmesi için projeler geliştirilecektir.
878. Kültür varlıklarımızın korunması için halkın ve kamu görevlilerinin bilinçlendirilmesine yönelik eğitim çalışmaları yaygınlaştırılacak ve eski eser kaçakçılığı önlenecektir.
879. Doğal ve kültürel varlıkların bir bütün olarak korunması ve sürekliliğinin sağlanması amacıyla korunması gerekli varlıklara ait çeşitli kişi ve kurumların elinde bulunan bilgi, belge ve görüntülü dokümanın bir araya getirilip muhafaza edilmesi ve kullanıcıların erişimine sunulması sağlanacaktır.
880. Türk sineması günün koşullarına uygun çağdaş yapıya kavuşturulacaktır. Özel sektörün katılımının teşvik edilmesi, ihtiyaç duyulan yönetmen, senarist ve oyuncu yetiştirilmesi sağlanacaktır.
881. Geleneksel Türk sanatlarının ve folklörünün korunması, geliştirilmesi ve tanıtılması sağlanacak, bütün sanat faaliyetleri desteklenecektir.
882. Kültür ve sanatta özgün düşünce ve eser üretimi özendirilecek, kültür hayatına katkısı bulunanlar ve sanatçılar desteklenecektir.
883. Çocuk kitapları ve çizgi film üretimi için bir program geliştirilerek uygulamaya konulacaktır.
c) Hukuki ve Kurumsal Düzenlemeler
884. Korunması gerekli kültür varlıklarına ait bilgi, belge ve görüntülü dökümanı bir araya getirecek Türk Kültürü Arşiv ve Dökümantasyon Merkezi kurulması ile ilgili hukuki ve kurumsal düzenleme yapılacaktır.
885. Kültür Bakanlığının kuruluş ve görevleri hakkındaki KHK’de, Telif Hakları ve Sinema Genel Müdürlüğünün yeniden teşkilatlanması ve Kültür Merkezleri ile ilgili kurumsal düzenlemeler yapılacaktır.
886. Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu günün şartlarına uygun hale getirilecektir.
887. Yurt dışında bulunan tarihi Türk eserlerinin bakım-onarım ve restorasyonu ile ilgili hukuki ve kurumsal düzenlemeler yapılacaktır.
888. Yurtiçi ve yurtdışındaki vakıf eserlerinin bakım, onarım ve kullanımının sağlanabilmesi amacıyla hukuki, idari ve mali düzenlemeler gerçekleştirilecektir.