KirkçEŞme tesisleri

MANUEL H PALEOLOGOS

(27 Temmuz 1350, Konstantinopolis - 21 Temmuz 1425, Konstantinopolis) Bizans imparatoru (hd 1391-1425).

Aydın ve eğitimli kişiliğiyle sivrilen Manuel, aynı zamanda enerjik bir yönetici ve diplomattı. Sıklaşan Osmanlı akınlarına karşı Avrupa ülkelerinden yardım toplamak amacıyla yoğun faaliyette bulunduysa da, yoksullaşmış ve tenhalaşmış Konstantinopolis'ten ibaret kalan Bizans İmparatorluğu'nu yeniden ihya etmeyi başaramadı.

Manuel, İmparator V. İoannes Paleolo-gos(^) (hd 1341-1391) ile Helena Kanta-kuzene'nin ikinci oğluydu. 1373'te ağabeyi IV. Andronikos'un Cenevizlilerle birleşerek babası V. İoannes'e karşı isyan etmesinden sonra müşterek imparator ve tahtın vârisi ilan edildi, fakat Andronikos'un ikinci kez isyanı sonucu 1376-1379 arasında babası ve kardeşi Teodoros (I.) ile birlikte hapse atıldı. 1379'da, babası V. İoannes'in Osmanlıların desteği ile tahtını tekrar elde etmesinden sonra, bu yardım karşılığında Manuel, her yıl Osmanlı sarayına gitmekle ve sultanın seferlerine katılmakla yükümlü kılınmıştı. 1381'de V. İoannes, asi Andronikos'u tahtın vârisi olarak tanımak zorunda kalınca, Manuel 1382-1387 arasında Teselya'da hüküm sürdü. Osmanlı akınlarına karşı Tessalonike'yi (Selanik) savunduysa da, 1387'de geri çekilerek Midilli'ye kaçmak zorunda kaldı. 1390'da iktidarı birkaç aylığına gasp eden ve IV. Andronikos'un oğlu olan VII. İoan-nes'i(-») (hd 1390) imparatorluk naibi yaparak tesirsiz hale getiren Manuel, 1391' de imparatorluğunu ilan etti ve bir yıl sonra da Sırp Prensesi Helena Drağas'la evlendi. 1391'de I. Bayezid'in(->) (hd 1389-1402) yanında Anadolu'ya seferlere katıldı.

II. Manuel'in hükümdarlık dönemi, artan Osmanlı tehlikesine karşı yardım toplamak amacıyla Avrupa devletleri nezdin-de yaptığı girişimlerle şekillenmiştir. Bu girişimlerinin sonucunda, Fransız mareşal Boucicaut(->) komutasında 1.200 kişilik bir birlik başkente gelmişse de, önemli bir varlık gösterememişti. Manuel, Boucicaut ile birlikte 1399-1403 arasında Avrupa ülkelerinde dolaştı ve 2 yıl kadar Paris'te yaşadı. Ancak I. Bayezid'in 1402'de Timur'a yenilmesinden sonra Konstantinopolis'e döndü ve imparatorluk naibi İoannes'in (VII.) öncülüğünde Osmanlılarla 1403'te bir antlaşma imzalayarak Teselya topraklarını geri aldı. Uzunca bir çatışma döne-

minden sonra Osmanlı tahtına tek başına hâkim olan Mehmed (Çelebi) (L) zamanında (1413-1421) Bizans-Osmanlı ilişkileri barışçı geçti. 1410'lann ilk yarısında Tessa-lonike'ye ve Peloponnes'e gitti, kültürel faaliyetlerde bulundu. Bu dönemde Korint Boğazı'na Heksamilion diye bilinen surları inşa ettirdi.

II. Manuel'in yokluğunda Konstantinopolis tahtının sahibi oğlu İoannes'ti CVIII.)(->). İoannes'in Osmanlı tahtı üzerinde hak iddia eden Düzmece Mustafa ile bir ittifak kurmasına kızan II. Murad'ın 1422'de Konstantinopolis'i kuşatmasından sonra geçirdiği bir beyin kanamasını takiben devlet işlerinden tümüyle elini çeken Manuel, keşiş olarak Mattaheos adını aldı, 1425'te gene keşiş olarak öldü.

II. Manuel edebiyat ve eğitime büyük eğilim duyan biri olarak kayda değer miktarda mektup, dinsel risale, hitabet çalışmaları, kardeşi Teodoros için yazdığı cenaze söylevi vb gibi elyazmaları bırakmıştır.

Günümüze dek ulaşan 68 mektubu, kendisinin Avrupa gezileri, Türk boylarının Anadolu'da ilerlemeleri, Bayezid'in seferleri ve o dönemin edebi yaşamı hakkında çok değerli bilgiler içermektedir.

II. Manuel'i yanında eşi Helena Dra-gas, oğulları İoannes (VIII.), Teodoros ve Andronikos ile birlikte gösteren fildişi kakmalı bir eser Paris'te Louvre Müze-si'ndedir.