KirkçEŞme tesisleri

mecidiyeköy likör ve kanyak fabrikası

Mecidiyeköy'de, Büyükdere Caddesi üzerinde 1930'da kurulmuş, halen üretimini sürdüren fabrika.

1930'da 48.000 m2 alana sahip olan işletme arazisinin 13.000 rtf'si, Ali Sami Yen Stadyumu'nun yapılabilmesi için 1960'larda Beden Terbiyesi Bölge Müdürlüğü'ne, 11.0000 nı2'si de çevre yolları yapımı için Kara Yolları Bölge Müdürlüğü'ne devredilmiş, böylece fabrikanın alanı daralmıştır.

Fabrikanın kuruluş yıllarında, üretim, ambarlar ve kazan dairesi için 1.850 rtf'lik bir ana bina, bir de 120 rrf'lik yönetim binası bulunmaktaydı. Genişletme çalışmaları sonunda (sosyal tesisler, lojmanlar, ambarlar gibi) yapılan binalarla, bugün binaların toplam alanı 4.600 m2'ye ulaşmıştır. Geniş bir bahçe içinde yer alan ana bina, kübizm estetiğine uygun olarak inşa edilmiştir.

Fabrika 1930'da Büyükdere Caddesi'n-de, o dönemdeki adıyla Maslak Yolu üzerinde, bağ ve bahçelerle çevrili 108 rakımlı tepede kurulmuştu. 19401ı yıllarda bu daracık yolun her iki tarafında sıra halin-

de çam ağaçlan bulunmaktaydı. Yolun sağ tarafındaki Galatasaray Spor Kulubü'nün antrenman sahasının bitişiğinde, fabrikanın bahçesi yer almaktaydı. Antrenman sahası ile bahçeyi bir tel örgü ayırırdı. Fabrikanın giriş bölümüyle Maslak Yolu arasında küçük bir patika vardı. Fabrika görevlileri bu patikayı kullanırlar; bahçenin antrenman sahasına bakan bölümünde, adaçayı, nane, kekik gibi tonik nebatlar yetiştirilir; bu tonik nebatlar ve ön bahçede yetiştirilen güller likör imalinde kullanılırdı.

Fabrikanın tam karşı tarafında bahçeler arasında kır kahveleri, kır kahvelerine giden yolun başında bir Hamidiye Suyu çeşmesi bulunuyordu. Kır gezilerine gelenler bu çeşmeden yararlandığı gibi fabrika personelinin içme suyu da buradan temin e-dilirdi. Çeşmenin yanından girilen sokağın başındaki tek katlı, bahçeli ev Vasfi Rıza Zobu'nun eviydi. Bir zamanların ünlü baritonu ihsan Balkır'ın evi, Vasfi Rıza Zobu'nun evinin hemen yan tarafında, kır kahvelerinin arasındaydı. Fabrikanın sağ tarafı ise tamamen dutluktu. Dutluğun ortasından akan küçük bir dere, aşağıda Fulya De-resi'yle birleşirdi. Fabrikanın arka tarafında, bir prensese ait olduğu rivayet edilen terk edilmiş bir köşk, köşkün aşağı kısmında da bir amirale ait bina bulunmaktaydı, iki bina da tamamen dut ağaçlarıyla çevriliydi. Fabrikanın arka tarafından bakıldığı zaman, karşı yakada Üsküdar, İstanbul yakasında ise Sarayburnu'ndan Eminönü' ne kadar uzanan bölüm görülürdü.

Fabrikanın kuruluşundan 1939'a kadar Türk teknisyen ve işçilerle çalışan Fransız uzmanlar hakkında ayrıntılı bilgiler olmamasına rağmen, bu uzmanların Fransa'da üretici bir kuruluştan, dönemin hükümeti aracılığıyla getirildikleri bilinmektedir. 1930' dan 1939'a kadar üretim tamamen Fransız uzman ve teknisyenlerin kontrolü altında gerçekleştirilmiştir. Fransızların üretimin her safhasında uyguladıkları yoğun gizlilik çabalarına karşın, Türk usta ve teknisyenleri bu çalışmaları en ufak ayrıntılarına kadar öğrenme başansını göstermişler, böyle olunca da 1939'da Fransızlar ülkelerine geri dönmüşlerdir. Bu tarihten sonra üretim tamamen Türk uzman, usta ve iş-