KirkçEŞme tesisleri

MİSKİNLER ÇEŞMESİ

476"

477

MİTOLOJİDE İSTANBUL

lirdi. Ev sahibinin misafirine olduğu kadar misafirin de ev sahibine karşı vazifeleri vardı, ikram edilen yemeklerin bitirilmesi, yemekten sonra dua edilmesi, misafirin yapmakla yükümlü olduğu şeylerdendi. Misafirlerin oturacağı odalar özel olarak tanzim edilir, süslenir, diğer zamanlarda bu odalara kimse sokulmazdı. Bazı kibar konaklarının misafire ayrılmış odalarının yüksek yerlerine, Misafirim safa geldin başın kaldır tavana bak/Şükür gerdanını gördüm otur artık sofana bak gibi beyitler asılırdı.

Eski istanbul'da kadınların "nöbet" dedikleri gece misafirlikleri mahalle hanımları arasında aksatmadan yapılırdı. Nöbet kimin evinde ise telaşı gündüzden başlar, şerbetler ezilir, yemiş tepsileri hazırlanırdı. Vakit gelince üç-dört mumlu pirinç fenerleri çeken ağaların arkasından hanımlar, kafileler halinde gelmeye başlardı. Erkekler arasında da bu tür misafirlikler, davet ve ziyafetler eksik olmazdı. Özellikle helva sohbetleri(->) İstanbul kış gecelerinin misafir ağırlama geleneği içinde anılabilir. Ayrıca ramazanlarda verilen iftar ziyafetleri de kendilerine özgü geleneklere sahip misafirliklerdendi.

Tekkelerin de kendi kurumsal yapıları içinde misafir gelenekleri vardı. Tekkeye, ziyaret amacıyla uzak yerlerden tavsiyeyle ya da iş için gelen misafirlerin güleryüzle karşılanıp ağırlanması da gelenek haline gelmişti. Özellikle Bektaşîler arasında misafirliğe de çok önem verilmiştir. Bir Bektaşî evine ya da tekkeye misafir gelmesi Hz Ali'nin gelmesi gibi kabul edilmişti. Misafirin de bir Bektaşî evine gideceği zaman "lokma" denilen ekmek, "çerağ" denilen mum ve "dem" denilen içkiyi götürmesi âdetti.

Günümüzde değişen yaşam biçimi geleneksel misafir ağırlama âdetlerinin birçoğunu ortadan kaldırmış, kalanlar da hayli değişikliğe uğramıştır. Bibi. M. Alp, "Komşu, Komşuluk", TFA, S. 171 (Ekim 1963), 3194-3196; Bayrı, istanbul Folkloru, (1972), 205-208; M. Aksel, istanbul'un Ortası, Ankara, 1977, s. 357-361; S. Ayverdi, istanbul Geceleri, ist., 1977, s. 31-33, 141-143; ay, İbrahim Efendi Konağı, ist., 1982, s. 22-24, 54-55, 177-178; ay, Hey Gidi Günler Hey, ist., 1988, s. 209-211; "Misafir", TDEA, VI, 378-379; R. H. (Karay), AgoPaşa'nınHatıratı, İst., ty, s. 67-71.

UĞUR GÖKTAŞ