ҜҮНАҺШҮнаслыг

GÜNAHIN VURDUĞU ZəRəRLəRİ ARADAN QALDIRMAQ

Yuxarıda qeyd etdik ki, tövbənin mühüm şərtlərindən biri də günahın zərərlərini məhv edib aradan qaldırmaqdır. İslamda bunun adını «Kəffarat və yaxud təkfir» (ikisi də örtmək və təmizləmək mə’nasını verir) qoyurlar.

«Təkfir» ihbat sözünün müqabilidir. İhbat, yə’ni insan böyük bir günah etməklə özünün yaxşı işlərini Allah dərgahında puç etsin. «Təkfir» (kəffarat sözündəndir) isə yə’ni insan keçmiş günahlarının tə’sirini öz vücudundan təmizləsin. Başqa sözlə, tövbə iki mərhələdən təşkil olunur:

1. Günahları tərk etmək.

2. Yaxşı işlər görməklə günahların tə’sirini aradan qaldırmaq.

Misal üçün, bir müddət ata-anasını incidən şəxs tövbə etdikdən sonra təkcə buna kifayətlənməməlidir. O bundan sonra yaxşı işlər görməli və elə yaxşı övlad olmalıdır ki, ata-anasının xatirindən əvvəlki hərəkətlərinin acılığı təmizlənsin.

GÜNAHIN Tə’SİRİNİN TəMİZLəNMəSİ BARəDə OLAN QUR’AN AYəLəRİ

1. «Rə’d» surəsinin 22-ci ayəsində oxuyuruq:

وَيَدْرَئُونَ بِالْحَسَنَةِ السَّيِّئَةَ

«Düşüncəli şəxslər o kəslərdirlər ki, yaxşı işlər görməklə pis işlərini (və onların qoyduğu tə’siri) məhv edirlər».

2. «Fürqan» surəsinin 70-ci ayəsində oxuyuruq:

اِلاّ مَنْ تابَ وَآمَنَ وَعَمِلَ صالِحاً فَاوُلئِكَ يُبَدِّلُ اللهُ سَيِّئاتِهِمْ حَسَنات

«Allah ancaq tövbə eləyən, iman gətirən, yaxşı iş görən şəxslərin pis işlərini yaxşı işlərlə əvəz edər ».

3. «Hud» surəsinin 114-cü ayəsində oxuyuruq:
وَاَقِمِ الصَّلوةَ طَرَفَي النَّهارِ وَزُلْفاً مِنَ اللَّيْلِ اِنَّ الْحَسَناتِ يُذْهِبْنَ السَّيِّئاتِ

«Gündüzün iki vaxtında və gecəyə yaxın saatlarda namaz qılın. Çünki yaxşı işlər pis işləri yuyub aparır».

4. «Nisa» surəsinin 31-ci ayəsində oxuyuruq:

اِنْ تَجْتَنِبُوا كَبائِرَ ما تُنْهَوْنَ عَنْهُ نُكَفِّرْ عَنْكُمْ سَيِّئاتِكُمْ

“Əgər sizə haram olan böyük günahlardan çəkinsəniz Biz sizin kiçik günahlarınızdan keçərik».

5. “Ənkəbut» surəsinin 7-ci ayəsində oxuyuruq:
وَالَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصّالِحاتِ لَنُكَفِّرَنَّ عَنْهُمْ سَيِّئاتِهِمْ

«O kəslər ki, iman gətirib və saleh işlər görüblər, mütləq onların günahlarını örtərik».

Günahları örtməkdən məqsəd onların qoyduğu zərərləri məhv etməkdir, yə’ni bağışlamaqdır.

6. «Ali-İmran» surəsinin 195-ci ayəsində oxuyuruq:
...فَالَّذِينَ هاجَرُوا وَاُخْرِجُوا مِنْ دِيارِهِمْ َاُوذُوا فِي سَبِيلي وَقاتَلُوا وَقُتِلُوا لاَُكَفِّرَنَّ عَنْهُمْ سَيِّئاتِهِمْ

«O kəslər ki, hicrət ediblər, yurdlarından qovulublar, Mənim yolumda əzab çəkiblər, vuruşublar və öldürülüblər onların pisliklərini təmizləyərəm».

Bu ayələrdən belə nəticə alırıq ki, Allah dərgahında elə bir tövbə qəbul olub insanın günahlarını yuyur ki, Allaha iman, yaxşı işlər, namaz, Allah yolunda yurdundan hicrət etmək, Allah yolunda məşəqqətə düşmək, cihad və şəhid olmaqla birlikdə olsun. Yoxsa, tövbə etmək keçmiş günahların tə’sirini aradan qaldırmayacaq.

GÜNAHIN Tə’SİRİNİN TəMİZLəNMəSİ HAQQINDA HəDİSLəR

Hədislərdə qətiyyətlə tə’kid olunub ki, tövbə edən zaman təkcə peşman olmaq və günahlardan çəkinmək kifayət deyil. Tövbə edən şəxs yaxşı işlər görməklə günahların tə’sirini məhv və özünü islah etməlidir. Bu barədə olan bə’zi hədislərə diqqət yetirək:

1. İslam Peyğəmbəri (s) buyurur:
اتَّقِ اللهَ حَيْثُ كُنْتَ، وَخالِقِ النّاسِ بِخُلْق حَسَن وَاِذا عَمِلْتَ سَيِّئَةً فَاعْمَلْ حَسَنَةً تَمْحُوها

«Harada olsan Allahdan həya et! Camaatla yaxşı rəftar et! Nə vaxt günah etdin, ondan sonra yaxşı bir iş gör ki, günahı məhv etsin!».

2. İmam Sadiq (ə) buyurur:
... مَنْ عَمِلَ سَيِّئَةً فِي السِّرِّ فَلْيَعْمَلُ حَسَنَةً فِي السِّرِّ، وَمَنْ عَمِلَ سَيِّئَةً فِي الْعَلانِيَةِ فَلْيَعْمَلْ حَسَنَةً فِي الْعَلانِيَةِ

«Gizlində günah edən şəxs əvəzində gizlində də yaxşı iş görməlidir. Və aşkarda günah edən şəxs aşkarda yaxşı iş görməlidir».

3. İmam Baqir (ə) buyurur:
اَلتَّائِبُ اِذا لَمْ يَسْتَبِنْ اَثَرَ التَّوْبَةِ فَلَيْسَ بِتائِب: يُرْضِي الْخُصَماءَ وَيُعِيدُ الصَّلَواتِ، وَيَتَواضَعَ بَيْنَ الْخَلْقِ، يَتَّقِي نَفْسَهُ عَنِ الشَّهَواتِ...

«Tövbə edənin işlərində tövbənin əlamətləri olmasa, onun tövbəsi həqiqi deyil. (Tövbənin əlaməti budur:) Boynunda haqqı olan şəxsləri razı salsın, qəzaya getmiş namazlarını qılsın, mö’minlərin qarşısında təvazökar olsun və özünü nəfsinin tüğyan etməsindən qorusun».

4. İmam Əli (ə) buyurur:

ثَمَرةٌ التَّوْبَةِ اِسْتِدْراكُ فَوارِطِ النَّفْسِ

«Tövbə etməyin səmərəsi günahların vurduğu zərəri aradan qaldırmaqdır».

İmam Baqir (ə) buyurur:

ما اَحْسَنَ الْحَسَناتِ بَعْدَ السَّيِّئاتِ

«Günah işləri tərk etdikdən sonra yaxşı işlər görmək nə qədər gözəldir»!

5. İmam Kazim (ə) buyurur:
مِنْ كَفّاراتِ الذُّنُوبِ الْعِظامِ، اِعانَةُ الْمَلْهُوفِ والتَّنْفِيسُ عَنِ الْمَكْرُوبِ

«Pənahsız şəxsə sığınacaq vermək və qəmli şəxslərin qəmini silmək böyük günahların tə’sirini aradan qaldıran amillərdəndir».

6. Bir nəfər İslam Peyğəmbərindən (s) soruşdu: «Qeybət etməyin tə’sirini hansı işlə təmizləyək?» O həzrət buyurdu:

تَسْتَغْفِرْ لِمَنْ اِغْتَبْتَهُ

«Qeybətini etdiyin şəxsin, Allahdan bağışlanmasını istə».

7. İmam Baqir (ə) buyurur:

ثَلاثٌ كَفّاراتٌ: اِفْشاءُ السَّلامِ وَاِطْعامُ الطَّعامِ، وَالتَّهَجُّدُ بِاللَّيْلِ وَالنّاسُ نِيّامْ

«Üç iş günahları təmizləyən işlərdən hesab olunur:

a. Ucadan salam vermək.

b. Başqalarına təam (ehsan) vermək.

v. Gecələr camaatın yatan vaxtında ibadət etmək.

8. O Həzrət başqa hədisdə belə buyurur:
اَرْبَعٌ مَنْ كُنَّ فِيهِ وَكانَ مِنْ قَرْنِهِ اِلى قَدَمِهِ ذُنُوباً بَدَّلَها اللهُ حَسَنات: اَلصِّدْقُ وَالْحَياءُ وَحُسْنُ الْخُلْقِ وَالشُّكْرُ

«Dörd xislət hər kimdə olsa, başdan-ayağa günaha bulaşıq da olsa, Allah onun günahlarını (tövbə etdikdən sonra) bağışlayacaq:

a) Düz danışmaq;

b) Həyalı olmaq;

v) Camaatla yaxşı əxlaqla davranmaq;

q) Allaha şükr etmək.¹¹¹

9. İslam Peyğəmbəri (s) buyurur:

«Bə’zi günahlar hətta namaz qılmaqla və Allah yolunda ehsan verməklə belə təmizlənməz.» «Bir nəfər soruşdu: Bəs hansı işlərlə bu günahlar təmizlənir?

O Həzrət buyurdu:

اَلْهُمُومُ فِي طَلَبِ الْمَعِيشَةِ

«Qazanc yolunda məşəqqətə düşməklə».¹¹²

10. Bir nəfər Peyğəmbərin (s) hüzuruna gəlib ərz etdi:

«Günahlarım çox, yaxşı işlərim isə azdır».

Peyğəmbər (s) buyurdu:

اَكْثِرِ السُّجُودَ فَاِنَّهُ يَحُطُّ الذُّنُوبَ كَما تَحُطُّ الرَّيحُ وَرَقَ الشَجَرِ

«Çoxlu səcdə et! Çünki külək ağacların yarpağını tökdüyü kimi səcdə də günahları təmizləyir».¹¹³