Kur'AN'da ulûHlyyet
Yüklə 2,97 Mb.
|
1- İslâmî gelenek, bu sûrenin müteaddit âyetlerini (17 ilâ 33 ve 48 ilâ 52) medenî saymaktadır. Demek ki sûrenin, önemli bir kısmı Medine devrine aittir, yani nüzul yönünden 2. olsa bile, bu süre toptan inmemiştir. Kısmen Mekke'de, kısmen Medine'de tamamlanmış olabilir. Muhtemelen, bu sûrenin baş tarafındaki bazı âyetler. 2. şuradadır, fakat tamamı böyle değildir. Çünkü:
2- Bu sûrenin 9. âyetinde, müşriklerin Hz. Peygamberle bir uzlaşma peşinde oldukları, Mucâhid'in tefsirine göre, kendi tanrılarına meyletmesini istedikleri (İbn Kesîr, VIII, 217) bildiriliyor. Bu durum, İslâm davetinin ilân olunup, aradan biraz zaman geçmiş olmasını ve hatta -uzlaşma peşinde olduklarına göre-, bu davetin bir çok taraftar bulup, az -çok bir güç kazanmış olmasını gerektirir. Halbuki henüz “yakın akrabalar” bile davet olunmamıştır. Olsa olsa, bu sûrenin başında bildirildiği gibi (68,2), kendisine vahiy geldiğini söyleyen zâtın, müşriklerce sadece “mecnûn” görülmesi söz konusudur. 3- Sûrenin 10-16. âyetleri, Kur'ân'a karşı ciddî reaksiyon gösteren nüfuzlu bir adamdan bahseder. Vahyin hemen başında, böyle bir tepki izah edilemez. 4- Sûrenin 35. âyetinde; “Hiç müslümanları mücrimler gibi tutar mıyız?” buyruluyor. İslâm, ve müştakları ilk sûrelerde görülmez, bunun yerine iman maddesi kullanılır. İslâm maddesi 39. olan el-A'râf sûresinin 126. âyetiyle başlar (müsteşriklerin çoğuna kalsa, bu kök medenî olmalıdır). Ayrıca burada, Allah'a teslim olmayı ifade eden bir fiil olarak değil, sıfat ve cemî olarak müslümanlar diye varid olmaktadır. Vahyin başında, bu durum düşünülemez. 5- Sûrenin 42. âyetinde, secde etmeleri emrolundugu halde, bu emri yerine getirmeyenlerden bahsediliyor. Halbuki henüz ibadet emri gelmemiştir. 2394 Kalem: 68/2 2395 Tekfir: 81/22.25 2396 Kafirun: 109. sûrenin tamamı 2397 Müşrikler: “Ey Muhammedi Rabbini bize vasfeyle, nesebini bildirlerdi.” Bunun üzerine Kul huva'llâhu Ehad indi. bk. et-Tirmizî, Tefsir, lâs sâresinin tefsirinde; Ahmed b. Hanbel, el-Müsned, V, 133-134.; Tab., 342-343; rivayetin başka tarikleri için bk. İbn Kesîr, VIII, 538. 2398 krş. Saffat: 37/158; 34,41; 53,21-22 vb 2399 Îbn Kesîr, VII, 417-418. 2400 Kamer: 53/2-3 2401 Kamer: 53/19-23 2402 Mü’minun: 23 2403 Kamer: 53/49 2404 ez-Zemahşerî, el-Keşşâf, IV, 34; krş. Tab., XXVI, 77. 2405 Sad: 38/4 2406 Sad: 38/5-6 2407 el-Vahidî, Esbâbu'n-Nuzûl, Sâd sûresi hk., s. 209-210. 2408 Prof. Dr. Suad Yıldırım, Kur'an'da Ulûhiyyet, Kayıhan Yayınevi: 301-304. 2409 A’raf: 7/3 2410 A’raf: 7/37 2411 A’raf: 7/148 2412 Burada da, putların aslında şuurlu varlıkları (melek, cin, insan) temsil ettiklerine bir işaret görülebilir. Zira 'ibâd (kullar), şuurlu varlıkları düşündürür. 2413 A’raf: 7/191-198 2414 Cinn: 72/3 2415 Kehf: 18/4; 19,88.91-92; 21,26; 43,81; 6,100-101 vb 2416 Yasin: 36/23-24 2417 Yasin: 36/74-75 2418 Furkan: 25/3 2419 krş. M. Hamidullah, Le Saint Coran, s. 446. 2420 Enbiya: 21/98-99; 29,25; 19,82; 26, 93-94. 96-102 2421 Furkan: 25/41 2422 Fatır: 35/11-13 2423 Fatır: 35/14 2424 Ahkaf: 46/5; 20.89; 13,14; 27,62 vb 2425 Şuara: 26/77 2426 En’am: 6/75-80 2427 En’am: 6/80 2428 En’am: 6/81 2429 Enbiya: 21/56-70; 37, 85-99; 19, 41-49 2430 En’am: 6/108 2431 Sebe: 34/40-41; 37, 149-157; 43, 15-19 vb. 2432 Neml: 27/24 2433 Zümer: 39/17 2434 Casiye: 45/23 2435 Nuh: 71/25 2436 Rad: 13/33 2437 İbn Kesîr, IV, 384. 2438 Ankebut: 29/42. Prof. Dr. Suad Yıldırım, Kur'an'da Ulûhiyyet, Kayıhan Yayınevi: 304-307. 2439 Bakara: 2/22.165 2440 Bakara: 2/116 2441 Bakara: 2/256-257; 4, 51. 60, 76 2442 Nisa: 4/117 2443 Hacc: 22/71 2444 Hacc: 22/73 2445 Sebe: 34/33; 41, 9 ve 39, 8 2446 Bakara: 2/165 2447 Prof. Dr. Suad Yıldırım, Kur'an'da Ulûhiyyet, Kayıhan Yayınevi: 307-308. 2448 Ankebut: 29/46 2449 Bakara: 2/139 2450 Bakara: 2/54 2451 Bakara: 2/55 2452 Bakara: 2/58-59 2453 Bakara: 2/61 2454 Bakara: 2/67-71 2455 Maide: 5/18; 2, 80.94.105.111 2456 Maide: 5/64 2457 Al-i İmran: 3/64 2458 Ankebut: 29/46 2459 Bakara: 2/116 2460 Bakara: 2/109-113 2461 Nisa: 4/171 2462 Maide: 5/17 2463 Maide: 5/72-74 2464 Maide: 5/116 2465 Tevbe: 9/31 2466 Al-i İmran: 3/64 2467 Prof. Dr. Suad Yıldırım, Kur'an'da Ulûhiyyet, Kayıhan Yayınevi: 308-309. 2468 Prof. Dr. Suad Yıldırım, Kur'an'da Ulûhiyyet, Kayıhan Yayınevi: 311. 2469 Rad: 13/33 2470 İbn Kesîr, IV, 383. 2471 A’raf: 7/71; 12, 40; 53, 23 2472 Enbiya: 21/43 2473 Rm, XVII, 52. 2474 Km. II, Kırallar, 23, 24; I. Samuel, 26, 19'a dayanarak E. Jacob, s. 52'de bunu ifade eder. Keza Eski Ahid mütehassıslarından Von Imschoot, I, 42'de bir çok cümleleri referans vererek (Tesniye, 4, 19; İşaya, 41, 21-23; Mezmur, 81, 10; 82, 1-7 vb.) aynı şeyi söyler. Hem tevhidi ilan, hem başka tanrılara varlık verme tezadının şöyle açıklandığını bildirir: -Bu tezad, îsraili çevreleyen ortamla izahını bulur. Sahte tanrılara karşı girişilen polemik ve Yahovayı öbür milletler tarafından tapılan tanrıların üstüne yükseltme arzusu, bu “hiçlerde hayat vermiştir” (J. Hempel, Gott und Mensen im At 2, s. 72'den Van îmschoot. I, 42'de naklediyor). Yahudilerin, Tanrı'yı bilhassa kendilerinin Tanrısı sayma eğilimleri de, tevhidi bu hale dönüştürmüş olmalarında etkili olmuş olabilir. 2475 Rad: 13/33. Keza 6, 100. 136; 14, 30; 43, 15.19 vb. 2476 Nisa: 4/153. Keza 7, 30; 9, 31;-18, 15; 19, 81; 21, 21.24 vb 2477 Al-i İmran: 3/151. Keza 2, 96; 5, 82; 6, 22. 88. 107. 148 vb 2478 En’am: 6/56; 7, 194.197; 17, 67; 4, 117 vb. 2479 Prof. Dr. Suad Yıldırım, Kur'an'da Ulûhiyyet, Kayıhan Yayınevi: 311-313. 2480 En’am: 6/94; 17, 42.56; 18, 52; 6, 22. 94. 136; 28, 62 vb 2481 Enbiya: 21/66-67 2482 En’am: 6/71; 10, 18.106; 17, 56: 20, 89; 22, 12; 25, 55; 26, 73 2483 Feth: 48/11 2484 Yunus: 10/107. ayrıca bk, 6, 17; 36,23; 39,38 2485 Tevbe: 9/109 2486 İsra: 17/67. Ayrıca bk. 16, 54; 10, 12; 23, 75; 30, 33; 39, 8.49. 2487 Âyetin meali: Tab., XIII, 133; İbn Kesîr, IV, 368'de yapılan tefsirlere göre verilmiştir. Rad: 13/16 2488 Furkan: 25/3 2489 A’raf: 7/192. Prof. Dr. Suad Yıldırım, Kur'an'da Ulûhiyyet, Kayıhan Yayınevi: 313-314. 2490 A’raf: 7/193-195. Ayrıca bk. 19, 42; 35, 14; 26, 72 2491 Zümer: 39/43 2492 Nahl: 16/56 2493 Yunus: 10/36 2494 Taha: 20/89 2495 Saffat: 37/91 2496 Nahl: 16/21 2497 Zuhruf: 43/80; 3, 181 vb 2498 Kehf: 18/26; 9, 105 vb 2499 En’am: 6/161; 16, 121 vb 2500 Nahl: 16/23; 33, 51 vb 2501 A’raf: 7/144; 2, 75 vb 2502 A’raf: 7/29; 13, 25 vb 2503 Şuara: 26/10; 79, 16; 7, 22 2504 Bakara: 2/255 2505 Al-i İmran: 3/156 2506 Furkan: 25/58 2507 A’raf: 7/195 2508 En’am: 6/14 2509 Prof. Dr. Suad Yıldırım, Kur'an'da Ulûhiyyet, Kayıhan Yayınevi: 314-315. 2510 Saffat: 37/95-96 2511 Enbiya: 21/52 2512 Enbiya: 21/58 2513 Enbiya: 21/68 2514 Furkan: 25/42 2515 Sad: 38/6 2516 Nuh: 71/23 2517 Prof. Dr. Suad Yıldırım, Kur'an'da Ulûhiyyet, Kayıhan Yayınevi: 315-316. 2518 Prof. Dr. Suad Yıldırım, Kur'an'da Ulûhiyyet, Kayıhan Yayınevi: 316. 2519 J. Moreau, Le Dieau des philosophes, s. 93. 2520 Nahl: 16/71-73 2521 Yunus: 10/34 2522 Ahkaf: 46/4. krş. 35, 40 2523 Nahl: 16/3-16 2524 Nahl: 16/17 2525 M. Hamidullah, Le Saint Coran, et-Tûr sûresine dair notta, s. 599: 2526 Sebe: 34/22 2527 Hacc: 22/73 2528 Rad: 13/16 2529 Furkan: 25/3; 16, 20; 7, 191. Prof. Dr. Suad Yıldırım, Kur'an'da Ulûhiyyet, Kayıhan Yayınevi: 316-318. 2530 Enbiya: 21/21 2531 Rm, XVII, 22. 2532 Aynı yerde. 2533 Furkan: 25/3. Prof. Dr. Suad Yıldırım, Kur'an'da Ulûhiyyet, Kayıhan Yayınevi: 318. 2534 Rum: 30/40 2535 Nahl: 16/73. Keza bk. 27, 64; 29, 17 2536 Zariyat: 51/57 2537 En’am: 6/14 2538 Prof. Dr. Suad Yıldırım, Kur'an'da Ulûhiyyet, Kayıhan Yayınevi: 318-319. 2539 Furkan: 25/77 2540 A’raf: 7/64 2541 Gafir: 40/60 2542 A’raf: 7/55 2543 krş. Bakara: 2/216; 6, 41; 17, 11 2544 İbrahim: 14/35-41 2545 Saffat: 37/100-101 2546 Meryem: 19/2-6; 2547 Yunus: 10/88 2548 Sad: 8/41 2549 İsra: 17/80; 8, 9 2550 Yunus: 10/12 2551 En’am: 6, 40-41; 63, 64; 10, 12. 21.22-23; 17, 67; 29,65; 31, 32 vb. 2552 Yunus: 10/22-23 2553 Neml: 27/62 2554 İsra: 17/67 2555 Fatır: 35/13-14 2556 Rad: 13/14 2557 Sufyânu's-Sevrî, Tefsir, s. 160 2558 îbn Kesîr, IV, 367. 2559 Ahkaf: 46/5. Prof. Dr. Suad Yıldırım, Kur'an'da Ulûhiyyet, Kayıhan Yayınevi: 319-321.. 2560 Gafir: 40/20 2561 Fatır: 35/13 2562 Prof. Dr. Suad Yıldırım, Kur'an'da Ulûhiyyet, Kayıhan Yayınevi: 321. 2563 Yunus: 10/35 2564 Rm, XI, 113. 2565 Prof. Dr. Suad Yıldırım, Kur'an'da Ulûhiyyet, Kayıhan Yayınevi: 321-322. 2566 Nahl: 16/20 2567 Nahl: 16/21 2568 Rm, XIV, 120-121. 2569 Çağatay, s. 122-123'de, bu işin keyfiyeti ayrıntılı olarak görülebilir. Müellifin referansları için aynı yere bk. 2570 Aynı eser, s. 144-145. 2571 H. Rousseau, Les Religions, s. 21-22. 2572 Prof. Dr. Suad Yıldırım, Kur'an'da Ulûhiyyet, Kayıhan Yayınevi: 322-323. 2573 İsra: 17/67 2574 Hud: 11/101 2575 Ahkaf: 46/28 2576 En’am: 6/94 2577 Gafir: 40/73-74 2578 Rm, XXIV, 36. 2579 bk. Şuara: 26, 96-102; 6, 41. Prof. Dr. Suad Yıldırım, Kur'an'da Ulûhiyyet, Kayıhan Yayınevi: 323-324. 2580 Enbiya: 21/42 2581 Enbiya: 21/43 2582 Prof. Dr. Suad Yıldırım, Kur'an'da Ulûhiyyet, Kayıhan Yayınevi: 324. 2583 Yunus: 10/18; 39, 3 vb. 2584 Zümer: 39/44 2585 Yunus: 10/3; 2, 255 2586 Rm, XVII, 33; XVI, 137. 2587 Enbiya: 21/28; 34, 23; 19, 87 2588 Zümer: 39/43 2589 Yasin: 36/23 2590 En’am: 6/51.70.94; 20, 109; 30, 13; 32, 4; 40, 18; 43, 86. Prof. Dr. Suad Yıldırım, Kur'an'da Ulûhiyyet, Kayıhan Yayınevi: 324. 2591 Zuhruf: 43/45 2592 Zuhruf: 43/81-82 2593 Kehf: 18/15 2594 A’raf: 7/71; 12, 40; 53, 23; 3, 151; 6, 81; 22, 71; 10, 68 vb 2595 Zuhruf: 43/20; 16, 56 2596 Prof. Dr. Suad Yıldırım, Kur'an'da Ulûhiyyet, Kayıhan Yayınevi: 325. 2597 Bu meal, mütevatir icraatlardan nuttahaze kıraatma göre verilmiştir. Daha meşhur olan nattahize kıraati göz önüne alınırsa, anlam şöyle olur: Senden başkasını Velîler (veya dostlar) edinmemiz doğru olmaz” (bk. İbn Kesîr, VI, 107). îttihâzu evliya tabiri, Kur"ân'da “tanrı edinmek, tapmak” mânâsına da gelmektedir (bk. 29,42.). 2598 Furkan: 25/17-19 2599 Bu çalışmamızda, bk. s. 4-5. 2600 En’am: 6/100; 53, 19-22; 43,19; 37,158; 4,117; 34, 40-41 vb. 2601 Meselâ bk. Tab., IX, 208-211; el-Buhârî, Tefsir, Nûh sûresinin tefsirinde: İbn Kesir, II, 367; III, 300; VIII, 262; Rm, XXIII, 80. 2602 M. Hamidullah, Le Saint Coran, s. 446. 2603 Fatır: 35/14; 10,28-30; 28,64; 18,52; 16,86; 46,5; 19,82; 2,166-167; 5,116 2604 En’am: 6/23/41,47; 30,13; 40,74 2605 Ankebut: 29/25; 26,92-97 2606 Enbiya: 21/98-99 2607 En’am: 6/164; 35,18 2608 Rm, XVII, 93-96. krş. Tab., XVII, 97-98; İbn Kesir V, 373-375. 2609 Tab., XVII, 96-97; İbn Kesîr, V, 275. 2610 Meryem: 19/44 2611 Rm, XVII, 96. 2612 Nisa: 4/117 2613 Rm, V, 149. 2614 İbn Kesîr, 6,100 hk., III, 300. 2615 Saffat: 37/22-23 2616 Rm, XXIII, 80. 2617 Yunus: 10/29 2618 Rm, XI, 108. 2619 Prof. Dr. Suad Yıldırım, Kur'an'da Ulûhiyyet, Kayıhan Yayınevi: 325-328. 2620 Zümer: 39/29 2621 Eliade, Traitâ, s. 74-76. 2622 Yusuf: 12/39 2623 Prof. Dr. Suad Yıldırım, Kur'an'da Ulûhiyyet, Kayıhan Yayınevi: 328-329. 2624 krş. M. Hamidullah, Le Saint Coran, s. 599. 2625 Prof. Dr. Suad Yıldırım, Kur'an'da Ulûhiyyet, Kayıhan Yayınevi: 331. 2626 Sebe: 34/22-23 2627 Rm, XXII, 135. 2628 “Göklerde ve yerde” tabiri “bütün varlıkta” demektir. En mâruf iki zıddı, o nevin tamamını ifade için söylemek, Arapçada bilinen bir üslûptur. Bundan ötürü, böyle durumlarda üçüncü, dördüncü... ihtimal düşünülemez. “Muhâcirûn ve Ensâr” bütün sahabeyi ifade eder. “Ehlu'I-veber ve'1-meder” “bütün insanlar” demektir, krş. Rm, XXII, 136. 2629 Nebe: 78/38 vb., krş. 2, 255; 23, 26 ve 21, 28 2630 Sebe: 34/24 2631 Yunus: 10/31 2632 Prof. Dr. Suad Yıldırım, Kur'an'da Ulûhiyyet, Kayıhan Yayınevi: 331-334. 2633 Mü’minun: 23/91 2634 Prof. Dr. Suad Yıldırım, Kur'an'da Ulûhiyyet, Kayıhan Yayınevi: 334-335. 2635 Enbiya: 21/22 2636 Rm, XVII, 24. 2637 İsra: 17/42 2638 Prof. Dr. Suad Yıldırım, Kur'an'da Ulûhiyyet, Kayıhan Yayınevi: 335-336. 2639 Lokman: 31/11 2640 Rad: 13/16 2641 Hacc: 22/73-74 2642 Prof. Dr. Suad Yıldırım, Kur'an'da Ulûhiyyet, Kayıhan Yayınevi: 336. 2643 Bakara: 2/258 2644 Prof. Dr. Suad Yıldırım, Kur'an'da Ulûhiyyet, Kayıhan Yayınevi: 336-337. 2645 Rum: 30/28 2646 Nahl: 16/75-76 2647 Prof. Dr. Suad Yıldırım, Kur'an'da Ulûhiyyet, Kayıhan Yayınevi: 337-338. 2648 Furkan: 25/17 vb, 2649 A’raf: 7/194 vb 2650 Kasas: 28/68 vb 2651 A’raf: 7/190 vb 2652 Casiye: 45/10 vb 2653 Hicr: 15/96 vb 2654 Enbiya: 21,36 vb 2655 Bakara: 2/165 vb 2656 A’raf: 7/138 vb 2657 Hacc: 22/30 2658 Enbiya: 21/52 Yüklə 2,97 Mb. Dostları ilə paylaş:
|