M. C. AtakiŞİyev n. M.ŞIXƏLİyeva r. N. NurəLİyeva maliYYƏ menecmenti (Dərslik)
Yüklə 0,96 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
8 1.2. Firmanın fəaliyyətinin məqsədi Firma çərçivəsində kapitalın hərəkətinin səmərəli idarə olunması, onun inkişafının müəyyən məqsəd daşıdığını göstərir ki, bu da bu və ya digər maliyyə həllinin səmərəliliyini qiymətləndirməyə imkan yaradır. Bütün hallarda həllər müəyyən standartlar əsasında qəbul olunmalıdır. Müxtəlif məqsədlərin olmasına baxmayaraq firmanın əsas məqsədi, onun sahiblərinin rifahının maksimum artırılmasıdır. Korporasiya üzvlərinin mülkiyyəti, səhmdar kapitalının müəyyən uyğun payı ilə təsdiq olunur. Hər bir səhm, onun sahibinə həmin kompaniyanın kapitalının müəyyən hissəsinin aid olduğunu göstərir. Bu halda səhmdarların rifahı firma səhmlərinin bazar qiyməti kimi başa düşülür. Baxmayaraq ki, bazar qiyməti səhmdarların rifahının ölçülməsi meyarı kimi əlverişli deyil, lakin o qiymətləndirmə üçün mümkün olan ən yaxşı metoddur. Əgər firmanın səhmləri bazarda dövr etmirlərsə, başqa alternativ qiymətlərdən istifadə etmək olar. Uyğun kompaniyaların vəziyyətini təhlil edərək (səhmləri bazarda dövr edən) firmanın təxmini bazar qiymətini müəyyən etmək olar. Çox vaxt mənfəətin maksimumlaşmasına firmanın fəaliyyət məqsədi kimi baxılır. Lakin, mənfəətin ümumi həcmi əvəzinə səhmə düşən mənfəətin maksimum olması daha əlverişli olar. Bu göstərici də məqsədi o qədər də düzgün əks etdirmir, çünki o göstərilən mənfəətin alınması anını və müddətini müəyyən etmir. Doğrudan da, 5 il sonra 100 min manat gəlir gətirəcək layihəyə nisbətən, hər il 15 min manat gəlir gətirən layihə daha qiymətli olarmı? Bu sualın cavabı həm də firma üçün gələcək dövrlərin gəlirlərindən pulun dəyəri nəzərə alınmaqla, asılıdır. Səhmə olan mənfəətin maksimum olması məqsədinin başqa çatışmayan cəhəti, mənfəətin gözlənilən axınında riskin nəzərə alınmamasıdır. Kapital qoyuluşları layihələrindən bəziləri vəsaitlərin qoyuluşu riski ilə müşahidə olunur. Digər tərəfdən kompaniya, öhdəçiliklərin məbləği ilə kapital quruluşundakı xüsusi vəsaitlərin nisbətlərinə görə də riskə məruz qala bilər. Nəhayət, belə bir məqsəd qoyulduqda, səhmlərin bazar kursları ilə əlaqədar olan divident siyasəti nəzərə alınmır. Əgər məqsəd yalnız səhmlərə olan mənfəəti artırmaq olsaydı, o zaman firma heç vaxt divident ödəməzdi. Firma mənfəəti artırmaqdan ötrü, ödənişi saxlayıb, həmin məbləği bazarda tələbat çox olan qiymətli kağızlara investisiya edərdi. Bütün bu deyilənlərə görə belə nəticəyə gəlmək olar ki, səhmə olan mənfəətin artması, heç də səhmlərin bazar kursunu maksimumlaşdırmır. Firmanın səhmlərinin bazar kursu, qiymətli kağızlar bazarının bütün iştirakçıları tərəfindən ümumiləşmiş 9 qiymətləndirmədir. Bütün yuxarıda göstərilən amillər nəzərə alınır, səhmlərin kursu, firma fəaliyyətinin səmərəlilik dərəcəsinin indikatoru kimi çıxış edir. Bununla da firma rəhbərliyi həmişə nəzarətdə olur. Onların fəaliyyəti ilə razılaşmayan səhmdarlar, öz səhmlərini sataraq, kapitalı başqa kompaniyaya investisiya edir. Əgər belə hərəkət çoxlu səhmdarlar tərəfindən yerinə yetirilərsə, bu firmanın səhmlərinin kursunun aşağı düşməsinə səbəb olacaqdır. Səhm sahiblərinin rifahının yüksəlməsi, idarə heyətini sosial məsələlərin həllindən azad etmir: istehlakçının maraqlarının müdafiəsi, əməyin təhlükəsiz şəraiti və işə qəbul etmənin əlverişli şərtləri, təhsil proqramlarına kömək və ətraf mühitin mühafizəsi. Lakin, sosial cavabdehlik kriteriyaları aydın müəyyən edilmədiyindən, məqsədi dəqiq formalaşdırmaq mümkün deyildir. Yüklə 0,96 Mb. Dostları ilə paylaş:
|