Mała encyklopedia kultury antycznej

Pelusium

Nikiasz prowadził oblężenie powolnie i nie­chętnie. Kiedy w tym czasie Spartanie przysłali pod wodzą Gylipposa odsiecz Syrakuzom, Ateńczycy ponieśli klęskę: wodzowie ateńscy Nikiasz i Demostenes, który przybył na pomoc, zostali pojmani i straceni, 7000 żołnierzy ateńskich zo­stało zesłanych do kamieniołomów. Na skutek katastrofy sycylijskiej odpadło od Aten szereg wysp i miast, m.in.: Delos, Chios, Milet. W r. 413 wojsko spartańskie umocniło się w Dekelei, 20 km od Aten, skąd systematycznie pustoszyło i łupiło Attykę. W r. 411 ateńscy oligarchowie dokonali przewrotu, na czele państwa stanęła wyłoniona spośród oligarchów rada czterystu. Zamierzenia nowego rządu, by zawrzeć pokój, rozbiły się o brak zgody ze strony Sparty. W dal­szym ciągu wojny Ateńczycy ponieśli nową klęskę pod Eretrią. Jednocześnie wyspa Eubea, która przynosiła Atenom najwięcej dochodów, oderwa­ła się od Aten. W następstwie tego do władzy doszedł umiarkowany oligarcha Teramenes ze swoją grupą 5000 ludzi. Niedługo potem dowód­cy floty stojącej na Samos, demokraci Trazyllos i Trazybulos, weszli w porozumienie z Alkibia-desem, który stanął na czele floty ateńskiej i odniósł dwa zwycięstwa: pod Kyzikos i Aby-dos. W r. 410 obalono w Atenach rządy Tera-menesa i przywrócono ustrój demokratyczny. W r. 407 Alkibiades przybył triumfalnie do Aten i otrzymał od zgromadzenia ludowego nieogra­niczoną władzę jako strateg-autokrator. Tym­czasem Sparta weszła w porozumienie z Persją. Wódz spartański Lizander zadał flocie ateńskiej klęskę u przylądka Notion. Alkibiadesa pozba­wiono władzy, wskutek czego opuścił Ateny. Flota ateńska odniosła jeszcze jedno świetne zwycięstwo pod Arginuzami, w r. 406, ale po bitwie stracono wyrokiem sądowym sześciu spo­śród dziesięciu strategów pod zarzutem nieza-troszczenia się o pogrzebanie poległych. W r. 405 Ateny poniosły ostateczną klęskę pod Ajgospo-tamoj, 3000 Ateńczyków zostało straconych. W r. 404 zawarto pokój. Ateny wydały Sparcie flotę, zburzyły tzw. „długie mury" łączące Ateny z Pireusem oraz uznały hegemonię Sparty w świe­cie greckim. Przy poparciu Lizandra w Atenach objęli znowu władzę oligarchowie, tzw. 30 tyra­nów, z Kritiasem na czele.

Pejoponessos zob. Peloponez.

Peloponez (gr. Peloponessos, łac. Peloponessus) półwysep stanowiący południową część Grecji, połączony z Grecją właściwą Przesmykiem Ko-

rynckim. Nazwa P. pochodzić miała od mitycz­nego Pelopsa, syna Taniała (zob.). P. tworzy trzy wielkie zatoki: Lakońską (sinus Laconicus) i Messeńską (sinus Messeniacus) na południu oraz Argolidzką (sinus Argolicus) na wschodzie. Na P. leżało osiem państw greckich: na północy Achaja, na zachodzie Elida, na południu Messenia i Lakonika, na wschodzie Argolida, Ko-ryntia i Sikionia, wreszcie w środku półwyspu — Arkadia. Ludność P. w okresie rozkwitu Grecji starożytnej liczyła około pół miliona. W naj­dawniejszym okresie P. był zamieszkiwany przez Pelazgów. W n tysiącleciu p.n.e. Achajowie podbili Argolidę, Lakonię i Messenię, wskutek czego Pelazgowie w dużej części zostali wyparci głównie do Arkadii. Około r. 1200 p.n.e. P. zo­stał opanowany przez Dorów, którzy wyparli ludność acbajską do leżącej w północnej części półwyspu Achai. Gdy Spartanie podbili Mes­senię, zdobyli hegemonię na półwyspie. Prze­waga Sparty trwała aż do bitwy pod Leuktrami (r. 371 p.n.e.), w której Sparta została przez Teby pokonana. Dalsze dzieje krajów pelopo-neskich wiążą się z dziejami ogólnogreckimi.

Pelops mit. syn Tantala, mąż Hippodamii, ojciec Atreusa, Thyestesa, Diasa, Kynosurosa, Korinthiosa, Hippalmosa, Hippasosa, Kleona, Pittheusa, Trojzena, Nikippe i Lysidine. Ze związku z Aksioche (lub z nimfą Danais) miał syna Chrisipposa. P. był królem Pizy w Elidzie. Od jego imienia południowy półwysep Grecji miał otrzymać nazwę Peloponessos (dosł.: wyspa Pelopsa). Wg mitu Tantal (zob.), zaprosiwszy bogów na ucztę, podał im poćwiartowanego i ugotowanego P. Bogowie przywrócili życie P. i ukarali Tantala. Inny mit wiąże się ze stara­niem P. o rękę Hippodamii (zob.), zabójstwem Ojnomaosa (zob.) i Myrtiiosa (zob.).

pelta (gr. pelte, łac. pelta) mała tarcza pocho­dzenia azjatyckiego, okrągła, lekka, z jednym lub dwoma wycięciami w kształcie półksiężyca, wykonana z drewna lub plecionki wierzbowej obciągniętej skórą; w Grecji od okresu wojen perskich (V wiek p.n.e.) broń odporna lekko-zbrojnych wojowników, tzw. peltastów. Także atrybut mitycznych Amazonek.

peltaści (gr. peltastdj, łac. peltastae) lekko-zbrojni wojownicy greccy, wyposażeni w skó­rzane nagolennice, włócznie oraz w tarczę zwaną pelte (zob. pelta), stąd nazwa p.

Pelusium (gr. Pelusion) dziś Tineh; miasto w Egipcie położone u ujścia najbardziej wysu-

Penaty

580

peatera

nietęgo na wschód ramienia Nilu (dziś odsu­nięte już od brzegu morskiego), stolica nomu o tej samej nazwie. P. było znane ze specjalnego gatunku lnu uprawianego .w jego okolicy. Od­grywało ono ważną rolę strategiczną, jako for­teca strzegąca wejścia na teren Egiptu od strony Syrii i Arabii. W pobliżu P. stoczono wiele bi­tew podczas wojen Egiptu z Asyrią, Persją, Sy­rią, Rzymem; m.in. w r. 333 stoczył tu bitwę Aleksander W., w r. 169 — Antioch IV, w r. 30 — Oktawian (po bitwie pod Akcjum). Ważny punkt na drodze do Morza Czerwonego. Ro­dzinne miasto Klaudiusza Ptolemeusza.

Penaty (łac. Penates) mit. rzymskie opiekuń­cze bóstwa domowe pochodzenia etruskiego. Przedstawiano je pod postacią małych figurek z drzewa, gliny, wosku, kości słoniowej lub srebra. Umieszczano je w najdalszej części domu (w penitissima aedium parte), stąd też zapewne pochodzi ich nazwa. Oddawano im cześć w jeden z dni Satumaliów, ponadto co miesiąc poświę­cano im jeden dzień, w którym wieńczono ich posążki kwiatami. Składano im w ofierze wino, kadzidło, owoce, niekiedy też kozy, owieczki lub jagnięta. Z biegiem czasu stworzyły wraz z La­rami jedną wspólną grupę bóstw domowych.

Penejos (łac. Peneus) 1. rzeka w Tesalii wy­pływająca z gór Pindus i uchodząca do Morza Egejskiego po przepłynięciu przez dolinę Tempe (zob.) 2. rzeka w Elidzie, mająca źródła w Ar­kadii i wpadająca do Morza Jońskiego.

Penelopa (Penelópe) mit. córka łkariosa i Periboi, żona Odyseusza, matka Telemacha. Jej wierność względem nieobecnego męża stalą się przysłowiowa. Przez 20 lat udało jej się odrzucać starających się o jej rękę. Przynaglana natarczy­wymi żądaniami zalotników kazała im czekać, aż uprzedzić całun dla swego teścia. Odwlekała zakończenie pracy w ten sposób, że pruła w nocy co za dnia uprzędla. Po czterech latach takiego oszukiwania została zdradzona przez jedną ze służebnic. Wtedy postawiła warunek, że ten zo­stanie jej mężem, komu uda się wypuścić strzałę z łuku Odyseusza tak, by przeszła między usta­wionymi odpowiednio, wbitymi w ziemię topo­rami. W przeddzień próby zjawił się w przebraniu żebraka sam Odyseusz i stanął również do za­wodów. zob. Odyseusz.

penestowie (gr. penestaf) achajska ludność rów­niny tesalskiej podbita przez Tesalów w okresie wędrówki Dorów (XII, XI w. p.n.e.) i zamie­niona w poddanych chłopów; pozbawieni wol­ności politycznej, osobistej i prawa własności, różnili się od niewolników tym tylko, że pan nie mógł ich samowolnie zabijać ani też sprze­dawać poza granice kraju.

Peneus zob. Penejos.

pentakosiomedymnowie (gr. pentakosiomedim-noj, od pentakósioj pięćset i medimnos) w Attyce po reformie Solona pierwsza klasa obywateli, których dochód roczny z uprawy ziemi wynosił ponad 500 miar (medymnów) zboża, wina lub oliwy.

pentalitron (gr. pentdlitrori) 5 litr, srebrna mo­neta kursująca w Etrurii i na Sycylii w V-III w. p.n.e.

pentametr daktyliczny zob. daktyliczny penta-metr.

pentatlon (gr. pentathlon, łac. guinguertium) pięciobój, rodzaj zawodów atletycznych złożony z pięciu konkurencji: skoku, biegu, rzutu dys­kiem, rzutu oszczepem i zapasów. Pięciobój dla mężczyzn wprowadzony został w Olimpii w cza­sie 18 olimpiady (r. 708 p.n.e.), dla młodzieży— na pewien okres czasu — w r. 628 p.n.e. W epo­ce klasycznej zawody te następowały po wyści­gach koni i zaprzęgów, prawdopodobnie pod koniec trzeciego dnia. P. wchodził w skład igrzysk pytyjskich, istmijskich i nemejskich, a także w program Panatenajów, Eleusiniów i in. Zwycięstwo uzyskiwano drogą kolejnych eliminacji. Należało odnieść trzy zwycięstwa na pięć możliwych, jedno koniecznie w zapasach. Pierwsza nagroda wynosiła 40 amfor oliwy, druga — 8.

pentekontoros (gr. pentekontoros) dawny typ okrętu o jednym pokładzie, z pięćdziesięciu wioślarzami, używany przede wszystkim przez Fenicjan. W VII w. p.n.e. wyparty przez nowsze typy. Zob. flota.

Pentelikon (gr. Pentelikón oroś, łac. Pentelicus mons) góra w Attyce, na południowy wschód od góry Parnes, pomiędzy Atenami i Mara­tonem, słynna z doskonałego marmuru.

pentera (łac. penteris, gr. pentśres) okręt wo­jenny poruszany siłą wioseł obsługiwanych przez pięć szeregów wioślarzy (kwestia rozmieszczenia wioślarzy na okręcie jest dyskusyjna). P. zo­stały rozpowszechnione w świecie greckim szcze­gólnie w okresie wojen hellenistycznych oraz w Rzymie od wojen punickich, stając się pod­stawą sił morskich. Przeciętna ich pojemność wynosiła ok. 70 ton, szybkość ok. 4 węzłów (7412 m/godz.). Załoga rzymskich p. w czasie

Pentesileja

581

Perdikkas

I wojny punickiej wg Polibiusza składała się z 300 wioślarzy i 120 żołnierzy.

Pentesileja (Penthesileja) mit. córka Aresa i Otrery, królowa Amazonek. Po śmierci Hek­tora przybyła Trojanom na pomoc. Zabita zo­stała przez Achillesa, który miał się w niej za­kochać, ujrzawszy ją umierającą na skutek rany, jaką jej zadał.

Penteusz (Pentheus) mit. syn Echiona i Agaue, król Teb, następca Kadmosa. Zabronił obcho­dzenia święta Dionizosa, za co na rozkaz boga został rozszarpany przez menady, wśród któ­rych była jego matka i siostry. Wersję literacką mitu o P. przedstawił m.in. Eurypides w Bak-chantkach.

penthemimeres gr. i łac. 1. panthemimeres (domyślne tamę), cezura (czyli przestanek w wier­szu) przypadająca po piątej półstopie; oor. np. heksametr' Wergiliusza, Bukoliki 11: Tityre, tu patulae || recubans sub tegmine fagi 1\^\-^— \-^-/_||'^^'-!.—-'-'^^'^-—. 2. p. (domyślne metrori), człon, jaki odcina w wierszu daktylicz-nym lub jambicznym cezura po piątej półstopie:

a) p. dactylicum, kolon o schemacie -l'^"^'— '^">-/-'- czyli daktyliczna trypodia katalektyczna (zob.), zwana również hemiepes (zob.); b) p. iambicum, kolon o schemacie o_^_/_C7, czyli jambiczna trypodia katalektyczna. Nie wystę­puje jako wiersz samodzielny, lecz jako część składowa dłuższych wierszy; zob. elegijambus, jambelegus, Pindaricum metrum, Platonicum me­trum.

pentonkion (gr., od pente unkija, 5 uncji) srebrna lub brązowa moneta wagi od 17,75 g do 4,85 g, kursująca w V-IV w. p.n.e. w Etrurii i na Sycylii.

penula zob. paenula.

peon (gr. pajw, łac. paeon) 1. metrum skła­dające się z jednej zgłoski długiej i trzech krót­kich; ponieważ długa może zajmować miejsce obojętne, istnieją cztery postacie.?.: I —^^1'^, II ^-Ló-, III ^^L.\»i, IV ^^1^1-. Nie są to metra samodzielne, lecz tylko zastępcze, występujące najczęściej w kretykach i bakchejach. P. I ^^i^> to kretyk _'<-/- z rozwią­zaną ostatnią długą, p. IV ó^"^- równy jest kretykowi z rozwiązaną pierwszą długą, p. II ^_^'<^' stanowi rozwiązanie bakcheja '^'--L (por. bakchej), a p. III ^<-/-L¹^' (w prak­tyce nie używany) antybakcheja -'- —^. 2. p. nazywa się kretyki greckie, ponieważ bardzo często występują w nich rozwiązania na p;

zwłaszcza na p. I. Kretyki te występują często w strofach długimi szeregami, których podział na poszczególne koła (czyli człony) nastręcza pewne trudności. Jako koła peoniczne, czyli kretyckie używane są najczęściej dymetry,. try-metry i tetrametry. Por. dymetr akatalektyczny (bez rozwiązań), Arystofanes, Rycerze 620: hos ego mój dokó -^-'^'-L— | -L^-/. O jeden element mniej ma dymetr katalektyczny, np. Arysto­fanes, Lysistrata 789: kat'' elagotherej -^'^^-/l l L-— (z rozwiązaniem w pierwszym metrum). Trymetr peoniczny spotykamy u Ajschylosa, Blagalnice 429: me ti tles tan hiketin ejsidein -'^.1-L'^"^"^'!-'-'^'-. Często używany tetra-metr akatalektyczny _'^'^.|_»^'_|-L'^'_|-'-^-L| występuje również stychicznie. W tetrametrach Arystofanesa trzy pierwsze metra zastąpione są zwykle p; ostatnie zaś jest czystym kretykiem, ap. Osy 1275: o makdri' Autómenes, hos se ma-karfzomen —'^'^''^'|_'^'ó'^'|_^'^''^|-'-^ó. Z p. były tworzone i inne długie wiersze, jak tetrametry katalektyczne, pentametry i heksa-metry, ale występują one rzadko. Kretyki grec­kie dzięki dużej ilości rozwiązań dają rytm bardzo szybki i żywy. Były używane pierwotnie w hyporchematach. W tragedii występują tylko sporadycznie, częstsze są w liryce chóralnej, bardzo często posługuje się nimi komedia. Ary­stofanes ma ich wiele, zwłaszcza w swych wcze­śniejszych komediach. O użyciu tego metrum w poezji łacińskiej zob. kretyk.

Pephredo zob. Pefredo.

peplos gr. strój używany w Grecji w najdaw­niejszych czasach; prostokątny płat materii weł­nianej, najczęściej koloru żółtego, niebieskiego lub fioletowego, którym owijano ciało. Górną część zaginano i odrzucano na zewnątrz, tworząc tzw. apóptygma (odrzutkę). Po owinięciu ciała nie zeszyte brzegi układały się w fałdy schod­kowe na prawym boku. Na ramionach spinano materię długimi igłami. P. przewiązywano w pa-'sie, a przez podciągnięcie fałdów nad przepaskę powstawało zanadrze (kólpos), używane jako kieszeń. Z czasem fałdy p. stają się obfitsze i wydłuża się apóptygma. W pierwszej poł. V w. p.n.e. p. zmienia swój charakter, stając się rodzajem okrycia wierzchniego nakładanego na chiton.

Perdikkas 1. król macedoński, wg Herodota założyciel dynastii macedońskiej, która miała trwać, dopóki następcy P. będą grzebani w tym samym grobie; ostatnim jej potomkiem był

-aqzod 8JB:>[ bz ^qoso 'uiAz'g zazJd qoK}iqpod Aisired-»sTOu za» Azo Aisgad 3soupn[ •.luiifpap tuuSaJsd qoin op ipzap3|^ •sv)iaw fansB{M ipnu ani azjop[ 'qoiu poJsods p hibzbaii i[Xq •rf sa}s

-.(ba Bzszm % '(astid mirf} lunpBi oSanABp psoupni aiM03[iuoiod azi[Bi nrezBAn vfa\ -d bz r)[iiqnd3-a q9BSBzo yyy •8p[smAz.i OA}sp:»BAAio i[pBJ}n BA}sd&}sazJd Bnrainpdod :sp:»iU[SA Xz.iop[ 'qoAu(OA izpni qoĄ zbjo 'nra(OAZ;(A ifBłSOZ azjo}?! 'AzJBmpOJqz-A93iiniOAani qoAł oubzoiibz

-rf np5zJ oa •„uipismAzJ urap}BAXqo fXq &p(Bf

'•S[Vt" :5f03[IJ OBfBZptAOJdM 'S9U01130 qoAlOt3I

-aro z 3iirełSXzJ03( tu; iiiAM(zoum aiAYOJO»aJd ns'ez3 iu3iS3iq 7 -sauDiiw siSaf AmpaooJd z ;»bisazjoi[ ilSoui aro •(f •rf JiOiavJi(I fe/A^łysSzol iuip(StuAEJ rws\9ye/&^ąo i •rf AzpSnu zbjo •(f AEpSnu Aiods

-3"n"d •a ni Att0{od po 'nnii(suiKzJ nireptes pazJd /A-eid qoA»s oizpoqoop fS()vi •j •p[SJ3iu{Oz łuaulBłsał 03[iA» [•em tXq maptłfeM^ -niBSal oemAzJio qni luaorzpaizp oSai5[suiAzJ Bp^M^o zazJd AioiMOire}sn 3Xq za} (8001 3ij>J •q3'BpfB nfezpOJ ogai i(ZJd niai3[p'eiAs ?Xq pB 'q9i3[S

-inAzJ ipi^A^qo B[p qo/:ireizpiA3ZJd qoBuiJOJ m ninamB}S3i pizpfezJods {Soni ani •j •a/Mi? sm ap[smAz.i zazJd o8auBnzn BMisnazj^ui Bp-reMez BMBJd •f} '!iqnuw3 sm o{Azoy(}Op otires oj. •ap

-•b}'?[bji qni np(iA\KzJd uii(nqoso a xn^z"g zazJd aireuzAzjd 'nsuwwos sm ipnu ipzaf 'iiui3[STOAzJ iiuBi8}BA9fvs[esweit yssawisa, \\Sovi •uii3[suiAz.i n^stoA /a rniaznjs •BABJd — zai nre 'un?[sui&zJ uiop}'BM^qo q^X^fefn3n^sA^Jd q3WBid ipnu aiisi '^sidazJd anicpads zazJd un auorodStSopn qn( wmwaS śni •bu ai-redo

ĄXq 8JO}5[ 'OS3t3(SUlAZJ -EMBJd ifOni/lSUl q0i(} Z

OB}sAzJ03[ aziiBł i(3oiu 'a/Mia s'»? mA»sAofo uiioas Sis nizpfez-i •(f ••eiaawMeidn 3U[Bf03ds ?^ui^zj»o i(3oui 'soiiais qot z uiKz'g zazid qoAiJBMCz

MOlBł^TBJ} 3IM^)SpOd •BU 'nifBłSO O •IlUKpItISOłS

ituKuzEfAzJd iuauiAz'g z fauoz3fe{z sv)JiH3 laiBpi

-BMi(qo oqp nui?[siuAzJ nuAreppod i[^q ipzaf 'qoXniOM izpn( •ez •rf o(BMBUzn aisjsmAzJ OMtJd

-oSai5[suiAzJ BM}sp»BM^qo Aofefeui aro nroAra X(reppod qni wy&oki^oyyi -sof snauSaJad

•X3dS}S3ZJd n3(łfefBUI I pZO '3(0(A\Z Op 09 3f3U3M5[8SU01[ 3lTBroaiOdSA

pazAA appsAzsA teqos bz 01 ojBgfelood 'SinA oSaf ono OjBz^yCró i[S8f •nurajJBicz o^MpazJd

3Z3(B1 SIZpBMOJd 0{^q WZOW BA'|StlBd 5pB.(pZ O

aiMBJds /a aiireMod&isod •ooro ąrbj} n5[}fefBro oSsi 33fez3Xiop Xi5[B 3HH3ZSM i inauTBisał oSaf 'auoro^zon 0831 a zazJd AlziMo-rep •b 'BMisnBd epsousBjitt ais {ba^}s BM}sd5}S3ZJd Binsropd

-od in^y P⁰ '^soja 3(3}Bfeui mpeC 'Sad^syzid

-spfktfyi •qoBfod^.n[sui i q3Bm3um3(Op a o^slAz

-bu oSaf onBJapBz z»i oSalBia "npJBiBz nman

-pdnz osp B(Kq BmnAod i (awowaw oi{i>uuiop) B;|5p[3ZJd B(Kq mro o oSiured b 'Xqo(Bz uiro od aison 0{Ai ou(oa sim •AireqazJ8od ;i^q {8901 aro aadSisazJd AnooBJis •apJsnus B(Aq bitej

-E5[ "(f '(siioisatmu iiaww) „niBisafBiu AzBJqo" Bi^fod tuass-nrez a)5(qo OMOrodołS ąbisoz bais

-yBd KpBJpz BioSfod nsa.n(Bz op aoczaiBn •bais

-d5is3ZJd urp[SJBS33 aisacio ^ •aiAOJiAninnp

q3B3[pBdAt\ q3.

-3'u'd £9 •j op zb az3(Bnp3f 'q3i(AOpn( A9nnqA(i ifoTia}3duioi( op sizpBSBZ a o{BzaiBn BA}sired SpBJpz o ABJds amazpBS •yn-d •a ni Att0(od p0 •A9roimo3[ op Sis OBfOApo 'B(9J)i BpoSz bz 'o{buzooi n^oJAtt q3i po •siuotipnpMd {ma

-uinnp n^padAtt o8apzB5( Bip inBAA{OAOd 8101^(3

-3dS IfBSpZJO W^iyy/l A '0331UB3[ nS330Jd 3Zp

-OJp a af onB8p$ i 3nzoA»r[od oAlsd^łsazJd o-spat

nnBłS SpBJpZ 3BAOł31Bfl 0}5Z3BZ qOt3[SA3(OIi(

qoBSBZo a znf az}[Biip3f •Aisoq vp&ue/A9\uS

-bz BinB3B{qazJd bip A(iqaz oSapzBi[ zazJd 3Xq {8001 i BAłsnazoajods aż niuazonpiAA nui3nrBJi[BS (Bgalpod BOdSisaz-td zaioł 'nniAra q3Az3un3(3ido

A}S9q BZBJqO O-SpSC B{Aq BIIBAO}l[BJł BA^SyBd

BpBJpz q3AzsfaiuABpfBn qoBSBzo m '^Ałiq ^I0d z ipJazap bu qn( oSanzJiSiiMaz bsoja •sa^i a o3ai5[suiAzJ Bp»BAAqo nroap^A 'lAomAra o-s(Ap

-azJd oSauzJiSnAsz BppBMzidam ninazJnqpod 'oSanzJł5iiAaz BppapfaJdain SnoJis Bn mosfazJd aa •dn OBSsiod ono o{8oi^ •oS9fi(sw&zi BA»stred op topinsois a anrEAOdSisod wSoi/A 'BAlS^Bd BpBipz (S9JA sfusnpMd po '•obo oiipupJad

•Kuwayfz. vpi&asev&. zazJd i(iiqBz 'i^g •j a lAozsnamsioid ApazJd alABJdKA a janiSz 'nuBqoopBip roiĄBisozod •e niiu AzpSiui Salo/A. faiJBAło op ĄizpBAOJdop aibhiibz 3u»iqaiB o3af •a\ BJpires)[arv &jisois 'SflBdoani flqnisod •BA}suBd malusSaJ ^UB{OAqo

(B1SOZ 'g^E •l A '•^ BJpUBK)(8(V pJSIUlS Od

'M B;rpuBS3piv i n ^ind sistoA zpoA Xii»iqi(A •f

-A9:s[AzopŁnni zazJd A(iqBZ (b»soz •OBAOZin

-OJ»apz 63 jBpqo zsBiuaznBd Ap3 'Boomod z nui (pazsAzJd sa}BJ3(iJi '(-a-u-d 6SES9E) pisnopaoBUl

l9J)[ •£ -UBIJBdS — ZBJ 'A93[AZ3p81V 8pOJ}S

od {Xq zbj ifoBniAs po p$ouza(BZ a fapisanod

-oiad Auto/A sazopod 'VUy 'i a snodiJiny nro^q

-ORZ AZJd BSBpAEBJg {SOUIOdSy\\ •I BJpnBS3(8(V

B3d5isBU i uKs '(-a-ii-d zi^-t-S^ 'V>) i^s^opasBUl (9J)( •; •a-n'd (m •i •3(o uoj-i w (idaiSA •j •nnop

-33BJ\[ IIIIB3inBJ§ BZ

Z8?

Peregrinus Proteus

583

Perildytos

wionę obywatelstwa rzymskiego oraz wyzwoleni niewolnicy-zbrodniarze (dediticii ex legę Aelia Sentid). Ci ostatni nie -mogli otrzymać obywa­telstwa rzymskiego, a pobyt w Rzymie był im zakazany. Rozwój stosunków handlowych i na­dawanie obywatelstwa rzymskiego coraz licz­niejszym grupom ludności sprawiły, że różnice w sytuacji prawnej zaczęty się stopniowo zacie­rać. Constitutio Antonimami z r. 212 n.e. jak się wydaje (bowiem znany nam jej tekst jest uszko­dzony w najważniejszym miejscu) przyznała oby­watelstwo rzymskie wszystkim p. mającym wła­sną cmtas. P. dediticii przestali istnieć od czasów konstytucji Justyniana z r. 530 n.e.