Mavzu: Buyraklar va siydik chiqarish yo’llarining rivojlanish nuqsonlari va anomaliyalari. Embriologiya

Buyraklarning bir-biriga nisbatan joylashuvi Cho michsimon buyrak. Juda ham kam uchraydi. Bunda buyraklar medial yuzalari bo‘ylab bir-biri bilan birlashib, promontorium yoki tos sohasida joylashadi. S-simon yoki L-simon buyraklarda bir buyrakning yuqori pallasi ikkinchi buyrakning pastki pallasi
bilan birlashadi. Birinchi shakldagi buyrakda bir buyrakning jom-siydik yo‘li segmenti medial, ikkinchi shakldagisida esa bu segment lateral tomonga qaragan bo‘ladi. Agar buyrakning faqat pastki yoki yuqori pallalari bir-biri bilan birikib qolgan bo‘lsa, bunga taqasimon buyrak deyiladi va uning amaliy ahamiyati ancha katta. Taqasimon buyrakning ko‘pdan ko‘p tomirlari bo’lgani uchun u kamharakat va odatda shoxtomir hamda pastki kovak vena oldida yotadi. Uning asosiy klinik belgisi qorin sohasida og‘riq boTishidir. Bu og‘riq bola orqaga qattiq enkayganida, ayniqsa, kuchayadi va bu Rovzing simptomi deyiladi. Qorinni paypaslab ko‘rganda umurtqa pog‘onasining ikkala tomonida qattiq muhitga ega o‘smasimon hosila borligini payqash mumkin. Ba’zan taqasimon buyrakning birlashgan qismi bo‘yin pastki kovak venani bosib qo’yganligidan unda gipertenziya holatlari paydo bo Tib, oyoqlar shishi, hatto astit ham paydo boTishi ehtimoldan holi emas. Taqasimon buyrak, ko‘pincha gidronefrozga uchraydi, piyelonefrit rivojlanishi, tosh paydo bo’lishi, ba’zan nefrogen gipertoniyaga sabab boTishi mumkin. Tashxisni aniqlashda ekskretor urografiya va radioizotop usullar qo‘1 keladi. Tomirlar arxitektonikasini o‘rganish uchun buyrak angiografiyasini bajarish lozim.
Da v o l a s h . Agar bemomi kuchli og‘riq bezovta qilsa, operatsiya qilinadi. Bunda istmotomiya (bo‘yin sohasini kesib, buyraklami ajratish) qo’llanadi. Agar gidronefroz rivojlangan yoki tosh paydo bo’lgan bo’lsa, tegishli operatsiya muolajalari ham bajariladi.
Buyrak strukturalari patologiyasi. Buyrak displaziyasi. Uning quyidagi ikki turi farqlanadi: rudimentar buyrak va pakana buyrak. Rudimentar buyrakda buyrak embrion davrining ilk bosqichlarida o‘z rivojini to‘xtatadi. Bunda buyrak o‘mida 1-3 sm yoki undan ham kichik o‘lchamli sklerotik to‘qima borligi aniqlanadi. Gistologik tekshirishda esa kalavacha qoldiqlari va oz miqdorda siydik naychalari
aniqlanadi. Pakana buyrakda esa uning o‘lchamlari (2-3 sm gacha) kichik bo‘lib, parenximasida kalavachalar soni ancha qisqargan, biroq oraliq to‘qima ancha yaxshi rivojlangan. Pakana buyrak ko'pincha nefrogen gipertoniya bilan asoratlanadi.