MəRKƏZİ Əlyazması hüququnda Ağayev Orxan İlham oğlu

Cədvəl 2.1 
Tipik və seriyalı üsulla seçmə zamanı
seçmə vahidlərinin sayının hesablanması 
düsturları 
)
(
2
1
)
(
2
/
2
t
d
e
t
F
t
t
t







---

39 
Təkrar qaydada 
Təkrar 
olmayan
qaydada 
Tipik seçmə 
2
1
1
2
2
2
2




q
p
t
n
t
n

2
1
2
2
2
1
2


t
N
Nt
n



1
1
2
2
1
1
2
q
p
t
N
q
p
Nt
n



Seriyalı seçmə 
2
2
2


s
t
s

2
2
2




t
s


2
2
2
2
2
1
s
t
s
st
s








2
2
2
2
2
1




t
s
st
s




Böyük ədədlər qanununa əsasən müəyyən edilmiş yuxanda göstərilən düsturlar 
təsadüfi seçmə zamanı tətbiq edilə bilər. 
Seçmə müşahidəsi zamanı buraxılan səhvləri aşkar etmək və buraxılmış səhvləri 
düzəltmək üçün statistika müşahidəsinin materialları yoxlanılır. Müşahidə 
materialları hesabi və məntiqi baxımdan yoxlanır. Hesabi yoxlama zamanı müxtəlif 
hesablamaların və yekunların dəqiqliyi, formulyarların doldurulmasının düzgünlüyü 
və s. yoxlanır. Məntiqi yoxlama zamanı isə hər bir ev təsərrüfatı üzrə toplanmış 
məlumatın məzmununun məntiqi cəhətdən düzgünlüyü nəzərdən keçirilir. Məntiqi 
yoxlama zamanı formulyarların müxtəlif suallarına cavabları bir-biri ilə, cari dövrün
 
məlumatları və ya məlum normativlərlə müqayisəsindən istifadə edilir. 
Seçmə müşahidəsinin,o cümlədən kiçik müəssisələrin fəaliyyəti üzərində 
müşahidənin aparılmasının son vəzifələrindən biri yoxlanılan əlamət üzrə baş 
məcmunun qiymətləndirilməsindən ibarətdir. Burada istehsalın,satışın,investisiya 
qoyuluşunun ümumi həcmi və s. nəzərdə tutulur. Bu vəzifəni yerinə yetirmək üçün 

---

40 
birbaşa (yenidən hesablama) metodundan istifadə olunur. Bu üsulun mahiyyəti ondan
ibarətdir ki, əlamətin seçmə müşahidəsi nəticəsində əldə edilmiş orta qiyməti baş 
məcmuya şamil edilir.