Microsoft Word 1-mavzu. Maruza

2 – Mavzu: Pedagogika shaxs tarbiyasi va rivojlanish to’g’risidagi fan. Ilmiy – 

pedagogik tadqiqotlar metadologiyasi va metodlari 

Reja 

1.  Pedagogika fani va uning asosiy kategoriyalari. 

2.  Pedagogika fanining paydo bo’lishi va rivojlanishi. 

3.  Pedagogikaning boshra fanlar bilan aloqasi va fanlar tizimi. 

4.  Pedagogika  fanining ilmiy – tadqiqot metodlari 

. 

Milliyistiqloltufaylitaraqqiyotningbarchasohalaridajadalrivojlanibborayotganm

amlakatimizdayoshavlodningbilimdarajasinijahonandozalaritalablarigajavobberadigan

, 

fan-texnikayangiliklaridanxabardor, 

mustaqilfikrlayoladigan, 

hayotgadadillikbilankirishaoladigan, 

tadbirkor, 

ma’naviyjihatdanbarkamolqilibvoyagaetkazishdolzarbvazifalardanhisoblanadi. Buesa, 

avvalo, 

pedagogikafanini, 

ta’lim-

tarbiyatiziminizamonaviytexnologiyalarasosidatakomillashtirishnitaqozoetadi. 

O‘zbekistonRespublikasining 

«Ta’limto‘g‘risida»giQonunida 

 

(1997y.) 

ta’limdavlatimizijtimoiytaraqqiyotisohasidaustivordebe’lonqilinishipedagogikafanizi

---

mmasigajudakattamas’uliyatliulug‘vorvazifalarniyukladi.  Judaboyilmiy,  ma’naviy, 

madaniy, 

diniymerosimimizniqaytatiklashularnizamonruhitalabibilanuyg‘unlashtiribfaqatshaxsi

y, 

milliymanfaatkasbetibqolmasdanumumjahonma’naviy, 

ijtimoiy-

iqtisodiytaraqqiyotgaulkanhissabo‘libqo‘shilmoqda. 

O‘sibkelayotganyoshavlodvaularningkelajakdaqandaykasb-

hunaregallashlarigaqarab, 

Respublikamizkelajaginitasavvurqilsabo‘ladi. 

YOshlarfarovonhayotimizmezonidir. 

 

Xuddishuma’nodayoshlarningta’lim-

tarbiyasigajiddiye’tiborbermog‘imizlozim.  YOshlarta’lim-tarbiyasiharbirota-onaning, 

o‘qituvchi-tarbiyachiningVatanoldidagimuqaddasburchidir. 

Savoltug‘iladi:  ularta’lim-tarbiyaborasidanimaqilishlari,  qandayyo‘ltutishlari, 

nimagae’tiborberishlarilozim? 

Busavollargama’lumdarajadapedagogikafanijavobberadi. 

Pedagogikafaninimavauqachonpaydobo‘lgan? 

Mazkursavolgajavobberishdanoldintarixiymanbalargamurojaatetaylik. 

Manbalardayozilishichakishilikjamiyatipaydobo‘lgach, 

ijtimoiyhayotdaorttirilgantajribalarniquyiavlodgao‘rgatishehtiyojitug‘ildi. 

Tajribalarningto‘planishinatijasidata’lim-tarbiyaningdastlabkiomillarivujudgakeldi. 

Tabiat, ijtimoiyhayothaqidagitajribalarasosidama’lumbilimlarboyibbordi. 

Ta’lim-tarbiyaishlaribilanshug‘ullanuvchitarbiyachilarkasb-

hunarhomiylarisifatidaajralibchiqaboshlashdi. 

Ularningta’lim-

tarbiyaborasidagifaoliyatlarivato‘plangantajribalaridano‘rinlifoydalanishlaripedagogik

afaniningvujudgakelishigaolibkeldi. 

SHuasnodadastlabkimaktabko‘rinishidagimuassasalarvujudgakeldi, 

taraqqiyetdi. 

SHundayqilib,  pedagogikata’lim-tarbiyaningmaqsadvavazifalari,  ularningmazmuni, 

metodlarihamdatashkiletishshakllarihaqidama’lumotberuvchifangaaylandi. 

Demak, 

pedagogikafanio‘sibkelayotganyoshavlodnibarkamolinsonqilibtarbiyalashuchunta’lim

-tarbiyaningmazmuni, 

umumiyqonuniyatlarivaamalgaoshirishyo‘llarinio‘rgatuvchifandir. 

Ba’zan, 

pedagogikafaniningnimakeragibor? 

Pedagogikadanxabariyo‘q, 

lekinbolalargayaxshitarbiyaberganinsonlarko‘pku? 

YOkiaksincha, 

pedagogikafaninibilganholdahattoo‘zbolalarinirisoladagidektarbiyalayolmaganlarozm

unchami? degansavollareshitilibqoladi. 

SHuniunutmaslikkerakki, 

pedagogikafaniningyutuqlarisizjamiyatniolg‘asiljitishg‘oyatmashaqqatlikechadi. 

---

Agarpedagogikafanidanxabarsizbo‘lgankishilarpedagogikafaninio‘zvaqtidao‘rg

anib, 

yutuqlaridansamaralifoydalanganlaridabolalarnihamyahshiroqtarbiyalaganbo‘luredilar

. 

Pedagogikadanyaxshixabardorkishilaresao‘zbilimlarinitajribadaishlataolmaganliklariu

chunbolalarnitarbiyalashdamuvaffaqiyatgaerishaolmaganlar. 

Pedagogikafaninihamnazariy, 

hamamaliyjihatdanpuxtao‘rganishlozim. 

Ta’limtarbiyadanko‘zlanganmaqsadnianglashvaulartizimidayangibilimlarberishbolala

rnito‘g‘ritarbiyalashshartidir. 

Bundatarbiyachiningbeg‘arazmehnati, 

bolalarnisevishivaulargajonfidoaylashlaritarbiyasamaradorliginita’minlaydi. 

Biroq, 

ijtimoiyjarayondato‘plangantajribalartarbiyamazmuninitashkiletsa-da, 

ularninghammasiniyoshavlodgao‘rgatishningimkoniyatiyo‘qedi. 

Faqatxalqta’limitizimigakiruvchibo‘g‘inlarorqaliorttirilgantajribaningmuayyanqismini

qamrabolishmumkinedi. 

Buerdahammuammotug‘ildi. 

Hozirgikundabarchaxildagitajribashakllaritarbiyamazmuninitashkiletaoladimi? 

YOshavlodtarbiyasigaaloqadortajribalarniqandayajratishmumkin? 

Kimbundayishbilanshug‘ullanadi?  

Tabiiyki, 

barchaxildagitajribashakllarihamtarbiyamazmuninitashkiletavermaydi. CHunki: 

- 

Birinchidan, 

pedagogika, 

xususan, 

o‘zbekxalqpedagogikasitaraqqiyotidajudamurakkabbo‘lgantomonlar 

(hattobumurakkablikningnoma’lumqismlari) 

mavjudki, 

ularniyoshlardaf’atano‘zlashtiraolmaydilar. 

Masalan; 

sharqfalsafasiyokimutafakkirlarimizningma’naviymerosinifalsafa, 

tabiiyvagumanitarfanlar, 

diniymanbalardanyaxshixabardorbo‘laolmaganligimizsabablio‘rganishimizqiyinkecha

di; 

- 

ikkinchidan, 

tarbiyalanuvchilarningyoshhususiyatlarigako‘ravahammetodik, 

hammoddiyasosningetishmasligisabablito‘plangantajribalarninghammasiniolishimkon

iyatiyo‘qvahokazo. 

Engmuhimi, 

jamiyattaraqqiyotiningijtimoiy-

iqtisodiyehtiyojlarigavakelajakdakutiladigano‘zgarishlarnihisobgaolibtarbiyamazmuni

nishakllantirishdarkor. 

O‘zbekpedagogikasiningvazifasiRespublikamizdayashovchiturlimillat-

latlarningorzu-istaklarigamonandta’lim-tarbiyaninghamnazariy, 

---

hamamaliymuammolarinimilliyqadriyatlarasosidato‘g‘rihaletibberishdir. 

Bundaislomdunyosidaqalamtebratganallomalarimizdantortib, 

zamondosholimufuzalolarimizningta’limotlaridanhamohangta’limtarbiyagaoidqirralar

iniizlabtopishnitaqozoetadi. 

YOsh-

avloddunyoqarashinishakllantirishdaistiqloldanavvalqoralangantasavvufilmidanhamfo

ydalanishjoiz. 

Negaki, 

birmafkurayakkahokimliligigaendilikdanuqtaqo‘yiladi. 

Erkinfikrlashtizimiyoshavlodruhinitarbiyalashdagiboshomillardanbiridir. 

«Pedagogika» 

atamasi 

«Peyne»-«bola»va 

«aygogeyn»-«etaklamoq» 

deganma’nonibildiruvchilotincha 

«daydagogos» 

so‘zlaridanpaydobo‘lishiquyidagichaizohlanadi: 

eramizdanoldingi 

II 

asrlardaGretsiyada,  quldorlarningbolalalariniovqatlantiradigan,  sayrgaolibboruvchi, 

tarbiyachi-qullarni 

«pedagog» 

debatalgan. 

Ubolalarningkamolgaetishigamas’ulbo‘lgan. 

Quldorningbolasinietaklabmaktabgaolibborganvaolibkelgan. 

Maktabdaishlovchio‘qituvchilarni «didaskallar»  (didayko-meno‘qitaman) deyishgan. 

Feodalizmjamiyatigakelibesaharikkikasbdagikishilarhamkorliginatijasidata’lim-

tarbiyabilanmaxsusshug‘ullanuvchilarvujudgakelgan. 

UlarnichexpedagogiYA.A.Kamenskiyta’kidlaganidek, 

«pedagog» 

debnomlaganlarvabuso‘zhozirhamta’lim-

tarbiyaberuvchio‘qituvchilarganisbatanqo‘llaniladi.