Microsoft Word +Islam Mezhepler Tarihi Yayin Nushasi MehmetAliBuyukkara +++
Yüklə 1,92 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
217 Osmanlı İslâmcılığı ve Sonrası Mustafa Sabri’nin de mensubu olduğu Osmanlı İslâmcılık hareketi, ittihad-ı İslâm adı altında 1870’li yıllardan itibaren Osmanlı devletinin hakim siyasi düşüncesi oldu. Islamcı olarak bilinen münevverler bu ilk yıllarda siyasette katılımcılığı savunan düşüncelerini II. Abdülhamid’in monarşik yönetimi altında açıklama imkanı bulamadılar. İktidara muhalif bir grup oluşturarak meşrutiyet yanlısı faaliyetler içerisinde oldular. Fikir hareketi olarak İslâmcılık Osmanlı ülkesinde esasen II. Meşrutiyet sonrasında Sırât-ı Müs- takîm dergisinin 14 Ağustos 1908’de yayın dünyasına girişiyle başla- tılmaktadır. Sırât-ı Müstakîm’den sonra Sebîlürreşâd, Beyânü’l-Hak, İslâm Mecmuası, Volkan gibi dergilerde kümelenen Said Halim Paşa, Şeh- benderzâde Ahmed Hilmi, Şeyhülİslâm Mûsâ Kâzım, Babanzâde Ahmed Naim, Seyyid Bey, Mehmet Ali Aynî, Mehmed Akif, Said Nursî, Elmalılı Hamdi, Aksekili Ahmed Hamdi, Mehmed Şemseddin (Günaltay) gibi isimler tarafından başlatılıp geliştirildi (Kara, 1995, s. 26-8). İktidardaki İttihad ve Terakkî partisinin Türk milliyetçisi bir çizgiye kayması, İslâmcı gruptan ayrılan Türkçü bir ekibin 1911’de Türk Yurdu dergisini çıkarması, Müslüman Arnavut ve Arap unsurların Osmanlı hükümetine baş kaldırması gibi gelişmeler sonucunda ve I. Dünya Savaşı’nda alınan ağır yenilgi ve toprak kayıpları sonrasında İslâmcılığın 1920’lere gelindiğinde en azından siyasi alanda pek bir ağırlığı kalmamıştı. Fakat İslâmcıların büyük bölümü Milli Mücadele’ye destek verdi. Birçoğu ilk meclise mebus oldu. Cumhuriyete sıcak baktılar. İçlerinde saltanatın ve hilafetin kaldırılmasına destek verenler çıktı. Laik devrimlerle beraber Türkiye Cumhuriyeti’nin yeni ideolojisinin yerleşmesi sonrasında İslâmcılar farklı tutum ve tavırlar geliştirdiler. Yeni oluşan maarif ve hukuk kurumlarında, siyasi organlarda ve dini idarede görev alarak uzlaşan İslâmcılar az sayıda değildi. Bunlar dışında Mustafa Sabri gibi muhalifler yurtdışında kalmayı tercih etti. Elmalılı Hamdi (1878–1942) gibiler ise uzlete çekilerek mesailerini ilmi çalışmalara hasrettiler. Said Nursî (1878–1960) ve Süleyman Hilmi (1888–1959) gibi isimler de bazen aktif bazen pasif tarzda cemaatleşme gayreti içinde oldular. 1925–1950 arasında İslâmcı aydınlar fikri mesailerini daha çok İslâm’ın iman, ibadet, ahlak konularında harcadılar. Mevcut sistem içinde dini kimliğin korunup geliştirilmesine, maddi ve manevi kalkınmanın birlikte gerçekleştirilmesine katkıda bulunmaya çalıştılar. Alternatif bir İslâmcı siyaset ideolojisi ve projesi üretimi peşinde olmadılar. 1950’lerde başlayan demokratik gelişmeler sonrasında ise, o döneme kadar oluşan birikimin siyasete taşınması ve dini değerlerin sosyal ve siyasi projelerde yer bulması süreci başlamış oldu. 1960’lardan itibaren günümüze kadar Hasan el-Bennâ, Seyyid Kutub gibi İhvân-ı Müslimîn’e mensup liderler ile Ebû’l-Hasan Nedvî, Mevdûdî gibi Hint bölgesi bilginlerinin, İranlı Şiî müelliflerin ve Seyyid Hüseyin Nasr gibi gelenekselci, Fazlurrahman gibi modernist düşünürlerin eserleri yoğun şekilde Türkçe’ye çevrilmiş, bu kitaplar ve Necip Fazıl, Nurettin Topçu, Sezai Karakoç gibi yerli düşünürlerin eserleri, İslâmcı olarak tanımlanan aydınların fikri eğilimlerini farklı biçimlerle de olsa etkilemiş, ayrıca İslâmcılığın siyasallaşması sürecini hazırlamıştır (Türköne, Özcan, Kutluer, 2001). Yüklə 1,92 Mb. Dostları ilə paylaş:
|