www.ziyouz.com kutubxonasi
80
«Kambag‘alga muruvvat qil, deding, muruvvat qildim. Hasad qilma, deding, hasad
qilmadim. Umr bo‘yi chizgan chizig‘ingdan chiqmadim. Faqatgina senga muhabbat
qo‘ydim va shu muhabbatim bilan qabrga tushdim, biloxir vaslingga yetmoqni niyat
qildim. Umrim bino bo‘lib men sendan biron nima ta’ma qilmaganman. Yolg‘iz bir
o‘tinchim — bolalarimning insofini va iymonini ber, azoblarga giriftor qilma, deb ertayu
kech yolbordim. Iltijolarimni ne uchun qabul etmading. Gunoh mendami yo
bolalarimdami?» Bu — otasining ovozi.
«Dadajon, nolangizni eshityapman. Menga ham bir gap ayting».
«Opalaringni yolg‘iz tashlab keldingmi, o‘g‘lim?»
«Ilojim qancha edi?»
Javob o‘rniga xo‘rsinish eshitildi. So‘ng... borliq titroqdan qolib, uyg‘ona boshladi.
Uzum donasining qoq o‘rtasida, sharbat ichida urug‘lar joylashgani kabi Jahongir
yuragining qoq markazida zardob to‘plangan edi. Uzum donasidan urug‘ni chiqarish
oson, lekin yurakdan zardobni qanday sitib chiqarish mumkin?
Jahongir yurakdagi shu zardob bilan shaharga qaytdi. Tanish zargar bu safar ham
hojatini chiqargach, mudarris — Nizom qorovul hujrasida bir kecha tunab, yana poezdga
o‘tirdi.
Uning Bryanskka yo‘l olishiga qabristondagi g‘oyibona suhbat sabab desak, mubolag‘a
bo‘ladi. Jahongir Oynisaga nimchani berib, hovlida Samariddinni dast ko‘tarib o‘pib,
yerga qo‘yganida nimanidir yo‘qotganday tuyuldi. Qishloqdan uzoqlashgani sayin yuragi
orziqaverdi. Jigarlarini tashlab ketayotgani uchun shundaymi yo tushidagi do‘mboqchani
o‘ngida topganigami — o‘zi aniq bilmas edi. Qishlog‘iga sig‘magan odamni darbadarlik
kutardi. Qaydan qo‘nim topish — darbadar uchun farqsiz. Shaharda mudarris bilan
hamsuhbat bo‘lib qancha yashashi mumkin? Sottiga o‘xshaganlar duch kelsa, boshini
qay devorga uradi?
Jahongir poezdda keta turib shularni o‘ylardi. «Dadam rahmatli «Bu yerda ham bir
burda nonga qorning to‘yadi xorijda ikki kosa yeyolmaysan», devdilar. Bir kosa ovqatni
qishloqda xotirjam yeyish nasib etmadi-ku? Akam qochib to‘g‘ri qildilarmi?
Qochmaganlarida baribir quvg‘in bo‘larkanlar-ku?» Shu ongacha Jahongir akasini xorijga
o‘tgani uchun faqat la’natlardi. O‘zi qishlog‘idan uzoqlashgani sayin akasiga nisbatan
alanga olgan g‘azab gulxanining avji biroz pasaydi «Qochish boshqa, bu — xoinlik,
majbur bo‘lish — boshqa», degan fikr bu gulxanning butunlay o‘chishiga yo‘l bermas edi.
Poezd olg‘a intilgani sayin havoning tafti qirqilib boraverdi. Jahongir bu safar manzilga
yetishda ancha qiynaldi. Kunda, kun ora yog‘adigan yomg‘ir yo‘llarning atalasini chiqarib
yuborgan, saf tortgancha nima qilishini bilmay turgan adl daraxtlar orasida pistirmada
yotgan izg‘irinli shamol qo‘qqis hujum qilib yupun kiyingan Jahongirning badaniga igna
bo‘lib sanchilardi.
Jahongirni birinchi bo‘lib Samariddin ko‘rdi. Onasining ro‘moliga o‘ralib zinapoyada
turgan bola, aftidan, uni har kuni kutar edi. Ishonchlari, umidlari aldanmagan bolaning
quvonchlarini bir ko‘rsangiz edi! Samariddin Jahongirning bo‘ynidan mahkam quchib
oldi. Jahongir «Xayriyat, meni ham intiq kutadigan, qarshilaydigan tirik jon bor ekan»,
deb Yaratganga shukrlar qildi.
Dalada ish qolmagan, dehqonlarga issiq uyda yotishdan bo‘lak yumush yo‘q edi.
Grigorich «shu yerda qishlaydigan bo‘lsang o‘tin tayyorla», degach, o‘rmonga borib o‘tin
kesdi. Bir kuni chol barvaqt chiqib ketib, kun peshindan oqqanda qaytdi. Kampiri
uzatgan choyni likopchaga quyib xo‘rillatib ichdi.
— Uchrashdingmi? — deb so‘radi kampir betoqat bo‘lib.
— Uchrashdim, — dedi chol.
— Nima dedi?