www.ziyouz.com kutubxonasi
117
alangladi, quloq tutdi. Atrof sokin. Qamoqda yotgan paytida ham ikki-uch bor xuddi
shunday o‘q ovozini eshitganday bo‘lgan edi. O‘shanda ham qonga belanib yotgan akasi,
atrofga alanglab qochib borayotgan qotil ko‘z oldiga kelgandi. O‘shanda ham o‘ylab
o‘yiga yetmagan edi: Daydidarada faqat aka-uka uchrashishlari lozim edi. O‘ttiz uch yil
muqaddam Xudo bittagina bargni uzmay, bu boshlarini shuncha kulfatlarga duchor etdi.
Endi barg uzilishi, so‘nggi o‘q otilishi shart edi. Akasi buni bilardi. Bila turib nima
sababdan oshnasini boshlab keldi — o‘zini himoya etish uchunmi yo Jahongirni o‘ldirish
uchunmi? Akasi o‘shanda ham qo‘rqqan edi. Qarigan chog‘ida ham o‘limdan shunchalik
qo‘rqdimi ekan? Boshlab kelgan odami nima sababdan uning o‘zini o‘ldirdi?
Jahongir bu savollarga javob topishga ojiz edi. Bu dunyoda boylik bo‘lgani uchun ham
yolg‘on, tilyog‘lamalik, yovuzlik borligini bilmasmidi? Bilardi. Faqat yovuzlik chegarasini
belgilashga qodir emasdi. Otasini o‘ldirgan bu yovuzlik akasiga ham chang solganini hali
bilmas edi. Jahongir akasining bir kun avval ukasi bilan orani ochiq qilmoq uchun
Daydidaraga borajagini oshnasiga aytganidan xabarsiz edi. Olamgir esa o‘sha kech o‘yga
tolib o‘tirgan oshnasining ko‘nglida kechayotgan gaplarni bilmasdi. Oshnasi ertaga
bo‘lajak aka-uka mojarosini emas, oqibatda topilishi mumkin bo‘lgan tillalarni o‘ylardi. U
o‘ttiz yildan ziyod vaqt mobaynida bu oqsoq bilan bekorga oshna bo‘lib yuribdimi? U
yigirmanchi yilda, Zafarbek bilan tog‘ kezgan chog‘larida bekning tilla to‘la xurjunini
ko‘rgan, lekin bu xurjunning qayga yashirilganini payqamay qolgan edi. Zafarbek qizillar
pistirmasiga duch kelib, shahid ketdi. O‘shanda xurjun yo‘q edi. Bek
Muhammadrizonikida tunab, yo‘lga chiqqan edi. Demak, xurjun shu atrofda qolgan. U
Olamgirni xorijga o‘tishga undaganida shu xurjun topilishidan umidvor edi. Olamgirning
boyligi bor edi, biroq, bu boylik uning mo‘ljaliga mos emasdi. Jahongirning bu
tomonlarda qolib ketishidan «xurjun shunda», degan xulosada yurardi. Zafarbekning
xurjuni haqidagi uning tusmoli bir jihatdan to‘g‘ri edi. Chindan ham bek xurjunni
Muhammadrizoga qoldirgan, bir ulush tillani xizmat haqi sifatida unga bergan edi. Ota
esa ulushini bolalariga bo‘lib berib, xurjunni Jahongirga ishongan edi.
Kunduzi osmon bag‘riga ming-ming yulduzlarni yashirgani kabi, odam ham bag‘riga
behisob sirlarni yashiradi. Beshinchi oktyabrda Daydidara sari yo‘lga otlangan uch
odamning bir-birlariga ayon bo‘lmagan sirlari, maqsadlari bor edi. Ulardan biri bu
sirlarini, maqsadlarini go‘riga olib ketdi. Bittasi o‘lja payida mushukday astoydil payt
poylayapti. Uchinchisi shifoxona derazasi yonida muammolar panjasidan chiqolmay
turibdi. Tirik qolgan ikki odam reja tuzadi. Rejadan maqsad bir — o‘ldirish. Biri o‘limdan
qo‘rqib o‘ldirish rejasini tuzadi, ikkinchisi qasos g‘amida, gunohdan forig‘ bo‘lish umidida.
Jahongir Murodillaga akasining ko‘chasida qo‘qqis duch kelgan edi. Avvaliga ikkovi
ham bir-birini tanimadi. Besh-o‘n qadam yurib, xuddi kelishib olganday baravar orqaga
qarashdi-yu, ko‘zlar to‘qnashdi.
«Tirik ekan-da?» — ikkovining xayolidan shu gap o‘tdi.
Ikkovi ham iziga qaytib bir-biriga ro‘baro‘ bo‘ldi. Birinchi bo‘lib Murodilla salom berdi.
Orada o‘ttiz uch yillik hijron emas, o‘ttiz uch yillik gumon bor edi. Shu bois quchoqlashib
so‘rashmadilar. Sovuqqina salomlashdilar. «Uy yonsa suv o‘chiradi, vaqt yonsa ne
o‘chiradi», deganlaridek, orada vaqt yonib bitgan edi. Jahongir jilmayishga urinayotgan
ko‘zlarda hadik ko‘rdi.
— Jahongirjon, inim, Xudoga shukr, tirik ekansiz. Endi Xudo xohlasa yopiqlik qozon
yopiqligicha qolaversin. Biz musofirlikda jazomizni tortdik...
Jahongir indamadi. Murodilla yopiqlik qozon deb, nimani nazarda tutganini anglamadi.
Murodilla qishloq faollarini otganim, so‘ng o‘t qo‘yganimdan Jahongir xabardor, deb
yanglishgan edi. Jahongir «Faollarni boshqa qishloqlik yigitlar otgan», degan gapni
eshitgan, biroq u yigitlarning kimligini hanuz bilmas edi. Murodillaning gapidan so‘ng